De dood van Dean Verberckmoes legt de vinger op een oude wonde bij Justitie

Dave De Kock zat al eens vast omdat hij in 2008 Miguel Van Kriekinge, het zoontje van zijn toenmalige vriendin, zo zwaar mishandelde dat het stierf. De Kock kreeg tien jaar cel, maar kreeg nooit adequate psychiatrische behandeling. Het parcours van De Kock, die verdacht wordt van betrokkenheid bij het overlijden van de vierjarige Dean, zet nogmaals in de verf waarvoor experts al vaak aan de alarmbel trokken: de gebrekkige opvolging van gedetineerden met psychische problemen. 

De psychiater die hem na de dood van Miguel onderzocht, merkte al op dat De Kock een antisociale persoonlijkheidsstoornis had. Bovenop een zware drugsverslaving. “We zien een gebrekkige gewetensfunctie, hetgeen de kans verhoogt op antisociaal gedrag. Het driftleven omvat een hoog agressiepotentieel”, luidt het verslag dat De Morgen  kon inkijken. In mensentaal vertoont hij volgens ingewijden dus kenmerken van een psychopaat.  

Tilburg

Toen De Kock het einde van zijn celstraf van tien jaar naderde, kwam hij in aanmerking om vervroegd vrij te komen. Hij moest dan wel iets laten doen aan zijn psychische problematiek. 

Hij stuurde vanuit de gevangenis van Tilburg brieven naar verschillende psychiatrische instellingen, maar telkens kreeg hij als antwoord dat er voor hem geen plaats was. “De psychiatrie staat heel weigerachtig tegenover zulke profielen”, zegt professor Kris Goethals (UZ Antwerpen). “De instellingen hebben te weinig personeel om zulke mensen te begeleiden. En het personeel dat ze hebben is er eigenlijk niet voor opgeleid.”

In het geval van De Kock besloot het gevangeniswezen er het beste van te maken. Als hij niet naar een psychiatrische instelling kon, dan wel nog naar Ruiselede, waar hij in 2016 heen is gebracht. Tot september 2017 verbleef hij in het penitentiair landbouwcentrum. Het zou De Kock helpen om te gaan met zijn drugsverslaving.

Maar toen zijn straf er in december 2018 volledig op zat, was hij dus vrij zonder dat hij ooit de binnenkant van de psychiatrie had gezien. “Na die tien jaar konden we hem geen dag langer vasthouden”, reageert Kathleen Van De Vijver, woordvoerder van het Gevangeniswezen. “We hebben hem proberen omkaderen met de middelen die we hebben.”

‘Zorg op maat’ 

Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) zei al dat hij meer wil investeren in psychiatrische hulp om ook gedetineerden “zorg op maat” te geven. Maar hij benadrukte ook dat de kwestie niet enkel zijn bevoegdheid is. Ook de minister van Volksgezondheid en de deelstaatministers moeten dan aan tafel gaan zitten.

Experts ergeren zich aan die bevoegdheidsversnippering, maar vinden ook dat het tijd is om het hele proces opnieuw uit te tekenen. Als een dader volgens de rechter voldoende controle had over zijn daden is hij toerekeningsvatbaar en gaat hij naar de gevangenis. Zo niet, dan gaat hij als ‘geïnterneerde’ naar een psychiatrische instelling.

Volgens ere-magistraat Henri Heimans moeten we een middenweg inslaan. “We zouden naar een ‘gedeeltelijke toerekeningsvatbaarheid moeten gaan”, zegt hij. “Op die manier kan een rechter een veroordeelde zowel een gevangenisstraf als een psychiatrische behandeling opleggen. Nu kan er maar één van de twee.”