Wordt ‘partygate’ het einde van premier Boris Johnson? Zijn eigen partij staat vandaag aan de rand van opstand

Hiermee zal het aantal waarschijnlijk de magische grens van 54 passeren, het aantal dat nodig is om de strijd te openen. De opstandelingen zijn bang dat ‘Partygate’ de regeringspartij te veel schade berokkent en onverkiesbaar maakt.

Conservatieve afgevaardigden zijn woedend over alle feestjes die tijdens de lockdowns onder de neus van Johnson hebben plaatsgevonden. Het excuus van de premier dat het ging om wat wijn bij een werkoverleg heeft geen indruk gemaakt. Het nieuws dat er zelfs een drink plaatsvond op de vooravond van prins Philip’s begrafenis was voor velen de druppel. Johnson zei dinsdag dat niemand hem had gewaarschuwd dat werkborrels mogelijk tegen de regels zijn. Waarschijnlijk komt topambtenaar Sue Gray vrijdag met haar rapport over het schandaal.

De premier had zijn lot verbonden aan de uitkomsten van het rapport, maar een deel van zijn partijgenoten wil daar niet op wachten. De bezwaren komen vooral van afgevaardigden die na de ‘brexit-verkiezing’ van 2019, onder de vleugels van Johnson, in het Lagerhuis zijn beland. Dat zijn vaak vertegenwoordigers van voormalige Labour-districten in Midden- en Noord-Engeland. Zij vrezen hun zetels te verliezen als Johnson doorgaat. Kiezers daar zijn niet bepaald te spreken over Johnson’s achteloosheid met betrekking tot zijn eigen regels.

Schandaal na schandaal

“Zijn tijd is geweest”, zei een van hen tegenover The Daily Telegraph, de krant waar Johnson jarenlang voor heeft geschreven. Begin deze week waren loyalisten van de premier met een operatie begonnen om hun leider te redden, hopend dat de succesvolle coronapolitiek van de laatste tijd soelaas zal bieden. Er bleken maar weinig ministers bereid om het onvoorwaardelijk voor Johnson op te nemen. De 56-jarige leider staat bekend als een geweldige campagnevoerder, maar zijn premierschap hinkelt van schandaal naar schandaal.

Wanneer vijftien procent van de fractie schriftelijk het vertrouwen opzegt - ofwel 54 afgevaardigden - komt er een leiderschapsverkiezing waar de ongeveer 100.000 partijleden een nieuwe leider kunnen kiezen, en daarmee een nieuwe premier. Dat was ook de manier waarop Johnson in 2019 de macht overnam van Theresa May, die een slachtoffer was geworden van de brexit-strijd. Johnson was de grote winnaar van brexit, maar dreigt op zijn beurt ten onder te gaan door corona, om precies te zijn het schenden van zijn eigen lockdownregels.

Zijn val zal worden gezien als een overwinning van zijn wraakzuchtige oud-adviseur Dominic Cummings. Alle onthullingen over de lockdownfeestjes kwamen van hem vandaan. Maandag liet hij weten dat Johnson een paar dagen eerder in het parlement had gelogen met zijn bewering niet te hebben geweten dat er feestjes zouden worden georganiseerd. Cummings was bereid onder ede te zweren en is inmiddels door Gray gehoord. Johnson zal spijt hebben dat hij, aangemoedigd door zijn vrouw, Cummings destijds de laan heeft uitgestuurd.

Opvolger

De favoriet om Boris Johnson om te volgen is minister van Financiën Rishi Sunak, die goed ligt bij gewone kiezers. Hij zal dan de eerste niet-witte premier van het Verenigd Koninkrijk zijn. Bij de partijgetrouwen is Liz Truss echter de lieveling. De minister van Buitenlandse Zaken profileert zichzelf als de nieuwe Margaret Thatcher. Truss is momenteel druk met de brexit-onderhandelingen. Ook Michael Gove, een bondgenoot van Cummings, zou uit zijn op de macht. Hij is de man die de premierskansen van Johnson in 2016 had gesaboteerd.

Maar geen enkele kandidaat steekt er met nek en schouders bovenuit, hetgeen Johnsons redding kan zijn.