Eén jaar Amerikaans president Biden, één jaar met hoge pieken en diepe dalen: een overzicht

 Joe Biden beloofde tijdens zijn eedaflegging het land veilig naar het einde van de pandemie te loodsen. En er was reden om optimistisch te zijn. De eerste vaccins werden toegediend. Met een beetje geluk kon het normale leven binnenkort opnieuw hervatten.

De eerste grote overwinning van president Biden was de ondertekening van een groot coronasteunpakket ter waarde van 1900 miljard dollar. Die investering moest de economische gevolgen van de pandemie milderen voor burgers, bedrijven, steden en staten. De wetgeving werd goedgekeurd zonder Republikeinse steun.

De vaccinatiecampagnes werden opgedreven en de beschermende maatregelen zoals mondmaskers werden meer aangemoedigd vanuit het Witte Huis. Maar niet iedereen in het gepolariseerde land wilde daar gehoor aan geven.  Slechts 63% van de Amerikanen is volledig gevaccineerd. Het al dan niet dragen van een masker werd bijna een ideologisch statement. 

Op 4 juli, de nationale feestdag, kondigde Joe Biden de onafhankelijkheid van het virus aan. Maar de deltavariant stak stokken in de wielen. De VS werd hard getroffen. De mondmaskers kwamen terug. De ziekenhuizen liepen opnieuw vol.

De omikronvariant doet daar nu nog een schep bovenop. Het aantal besmettingen klimt tot recordhoogtes. Nooit eerder lagen er meer covidpatiënten in Amerikaanse ziekenhuizen. Er is een groot tekort aan zelftesten, en de regering-Biden krijgt het verwijt niet adequaat te reageren. Peilingen tonen dat steeds meer Amerikanen hun twijfels hebben over hoe het Witte Huis het virus aanpakt.

Naast zijn grote coronasteunplan stelde Joe Biden nog twee gigantische investeringspakketten voor. Het eerste moest de lamentabele openbare infrastructuur in het land aanpakken.  De verouderde bruggen, wegen, luchthavens, waterleidingen… Eindelijk zouden ze onder handen worden genomen. Iets wat  ook voor meer jobs en welvaart zou zorgen. In het plan zat ook een hele reeks maatregelen die de klimaatcrisis moeten aanpakken. Meer dan 2000 miljard dollar zou Biden ertegenaan gooien. 

Nog eens 2000 miljard zou gaan naar “sociale infrastructuur”,  om het sociale weefsel van het land te versterken en meer gelijkheid te creëren. Maatregelen zoals het betaalbaar maken van de kinderopvang, gratis kleuteronderwijs, meer studiebeurzen, kindergeld in de vorm van een belastingskorting…

Progressieve Democraten wilden al die infrastructuurwetgeving, de materiële en sociale, in één keer laten goedkeuren. Maar omdat de sociale maatregelen, de “Build Back Better”-wet, goedkeuren veel moeilijker zou zijn, werd het toch maar in twee pakketten opgedeeld. 

De eerste horde werd een succes voor Biden. Niet enkel keurde de Senaat zijn (afgezwakte) infrastructuurwet goed, 19 Republikeinen steunden de wet. Joe Biden had bewezen dat hij wel degelijk over de partijgrenzen heen dingen kon verwezenlijken. Nu restte enkel nog definitieve goedkeuring in het Huis.

Maar de progressieve Democraten hielden die goedkeuring tegen. Ze hielden hun stem voor het infrastructuurplan in zolang er geen zekerheid was dat ook de “Build Back Better”-wet er zou komen. Het werd een gevecht tussen de progressieve vleugel en de meer conservatieve Democraten, voornamelijk Joe Manchin uit West Virginia en Kyrsten Sinema uit Arizona.

De grote verkiezingsbeloftes en nalatenschap van Joe Biden dreigden in het water te vallen door onenigheid in zijn eigen partij. In november dreigde het gezichtsverlies te groot te worden, en de progressieven gaven toe. De infrastructuurwet werd onder applaus ondertekend in de tuin van het Witte Huis. Biden had zijn tweede overwinning binnen.

De weerstand van Joe Manchin en Kyrsten Sinema tegen de sociale wetgeving bleef. Op dit moment is het "Build Back Better"-plan op sterven na dood.

Biden kwam aan het hoofd van een extreem verdeeld land. Hij legde zijn eed af op het balkon van het Capitool waar twee weken daarvoor duizenden aanhangers van president Trump stonden. Ze wilden de bevestiging van de verkiezingsresultaten tegenhouden in het Congres. De democratie bleek fragiel, zei Biden. Maar had stand gehouden. Voor nu. 

Biden wilde president zijn van alle Amerikanen.  Amerika moest verenigd worden. Dat blijkt voorlopig ijdele hoop. Eén jaar later aanvaardt ongeveer 40% van de Amerikanen niet dat Joe Biden de legitieme president is. Het moment van introspectie binnen de Republikeinse partij na de bestorming van het Capitool bleek van korte duur. Het merendeel van hen bleef zich achter Donald Trump scharen, hun de-factoleider.  De kloof is niet gedicht.

Bovendien werden in 19 (Republikeinse) staten 34 nieuwe kieswetten aangenomen die het moeilijker maken om te stemmen. Vaak zijn de nieuwe regels in het nadeel van minderheden, waarvan aangenomen wordt dat ze vooral Democratisch stemmen.

Er ligt een federale kieswet klaar in het Congres die dergelijke praktijken strikter moet reguleren. Joe Biden probeert sinds vorige week de forcing te voeren om die goedgekeurd te krijgen. Maar Republikeinen zijn tegen. Om hen te omzeilen is een aanpassing van de filibusterregel in de Senaat nodig. Maar daar zijn dan weer een paar Democratische senatoren tegen, de voornoemde Joe Manchin en Kyrsten Sinema. De wetgeving lijkt voorlopig gedoemd.

“America is back” proclameerde president Biden op 5 februari voor een publiek van diplomaten. Amerika zou de rol van leider in de wereld opnieuw opnemen. Amerika verbond zich opnieuw tot het klimaatakkoord van Parijs en sloot terug aan bij de Wereldgezondheidsorganisatie. Zijn eerste buitenlandse reis bracht Biden naar Europa, waar hij het NAVO-hoofdkwartier in Brussel bezocht. Oude allianties werden aangehaald.

Autoritaire regimes zou ook niet langer het hof gemaakt worden. Op de vraag of hij de Russische president Vladimir Poetin een moordenaar vond, antwoordde Biden bevestigend. Er kwamen nieuwe sancties als reactie op cyberaanvallen die Rusland had uitgevoerd. De spanning tussen beide landen liep op. En de mogelijkheid van een Russische invasie in Oekraïne doet de spanning enkel toenemen.

Het leidt Biden af van waar hij eigenlijk zijn aandacht aan wilde besteden op buitenlands vlak: de opkomende wereldmacht China en de regio daarrond, de Indo-pacific. 

De beslissing om de Amerikaanse militairen terug te trekken uit Afghanistan was een erfenis van Donald Trump. Veel meer dan de datum aanpassen, van mei naar 11 september, kon president Biden niet doen. En wellicht wilde hij dat ook niet. De manier waarop de terugtrekking plaatsvond is wel voor de rekening van Joe Biden. 

De opmars van de taliban en de snelle val van Kaboel leken iedereen te verrassen. Maar experts in de regio zeggen dat Biden dit had moeten weten en erop had moeten anticiperen. Dat er geen behoorlijk plan was voor evacuaties vinden ze onvergeeflijk. 

De beelden van wanhopige Afghanen die zich aan opstijgende vliegtuigen proberen vast te klampen zullen altijd met het presidentschap van Biden verbonden blijven. Net als de 170 Afghanen en 13 Amerikaanse militairen die omkwamen bij de bomaanslagen aan de luchthaven.

Biden bleef altijd zijn beslissing verdedigen. Hij maakte een einde aan de langst durende oorlog van de Verenigde Staten. Maar zijn reputatie als deskundige in buitenlands beleid kreeg een behoorlijke knauw.

Wat Biden op dit moment wellicht het meest pijn doet is de economische situatie in de Verenigde Staten, ook al staat de werkloosheid op een erg laag punt, 3,9%. Volgens Biden is dat een bewijs dat zijn economische aanpak een succes is. Maar in veel sectoren zijn er werknemers te kort. 

Wat Amerikanen op dit moment erg veel pijn doet is de inflatie. Die is sinds de zomer heel erg toegenomen, tot 7% op jaarbasis nu al. Het hoogste peil in 40 jaar. Dat betekent dat Amerikanen gevoelig minder waar voor hun dollars kunnen krijgen. Critici van het beleid van Biden zeggen dat hij te veel geld in de economie heeft gepompt en zo de inflatie heeft aangedreven.

Neem dat samen met een pandemie die opnieuw door het land raast en beloftes die maar niet worden vervuld door onenigheid binnen de partij, en je komt in een moeilijke situatie terecht wanneer je Joe Biden heet.

Toen hij president werd stond gemiddeld 53% van de Amerikanen achter het beleid van de president. Nu is dat een historisch laag peil gezakt, rond de 42%. Enkel Donald Trump scoorde slechter.

In het tweede jaar van zijn presidentschap moet Joe Biden op zoek naar nieuwe successen. De vraag is waar hij die zal kunnen vinden nu de tussentijdse verkiezingen van november 2022 steeds dichterbij komen.