De Russen lopen zo over de Oekraïners heen, maar dan komen de problemen
Oekraïne is militair geen partij voor Rusland. Maar defensie-expert Dick Zandee denkt dat Poetin zich niet aan een grote invasie waagt.
Filmpjes op sociale media tonen Russische treinen die onderweg zijn met zwaar militair materieel. Bereidt Rusland een inval in Oekraïne voor? Moeilijk te zeggen, stelt defensiespecialist Dick Zandee van instituut Clingendael. “Alleen inlichtingendiensten hebben geavanceerde middelen om waar te nemen wat er gebeurt, maar hun informatie is geclassificeerd. Wij moeten het doen met openbare bronnen, en die zijn niet altijd betrouwbaar. Wat zegt een filmpje met een trein met Russisch materieel? Rijdt die wel echt van oost naar west? En is daar ook het militaire personeel om dat materieel te bedienen?”
Vrij zeker is dat de Russen zo’n honderdduizend militairen hebben samengebracht aan de grens met Oekraïne. “Rusland heeft wel eerder zo’n grote troepenmacht geconcentreerd. Maar dat waren meestal aangekondigde oefeningen. Nu schendt Rusland de afspraak dat je grote oefeningen van tevoren aankondigt om onrust te voorkomen. Ze bouwen zonder terughoudendheid troepen op, zo is te zien op satellietbeelden. Dat ondersteunt vermoedens dat Rusland wellicht uit is op militaire escalatie, op invasie-achtige scenario’s.”
Rusland ontkent dat het daarop uit is, maar geeft geen garanties. Vorige maand legde Moskou een aantal eisen op tafel, omdat Rusland zich bedreigd zou voelen. De NAVO moest beloven dat Oekraïne nooit NAVO-lid zal worden, en het bondgenootschap mag geen troepen stationeren in staten die lid zijn geworden na de ineenstorting van de Sovjet-Unie, zoals Polen en de Baltische staten.
De troepenopbouw leek in de eerste plaats bedoeld om de druk op gesprekken daarover, vorige week, op te voeren. De NAVO heeft geweigerd op de ‘onmogelijke’ eisen in te gaan, die Rusland volgens sommige analyses alleen maar had gesteld om een voorwendsel te hebben om Oekraïne binnen te vallen.
Marionet
Waarom Poetin dat zou doen, is wel een vraag. Om de gebieden in Oost-Oekraïne uit te breiden die in handen zijn van door Rusland gesteunde rebellen? “Rusland heeft al bereikt dat Oekraïne geen NAVO-lid kan worden, omdat het geen controle heeft over zijn eigen grondgebied. Poetin wint feitelijk niets bij het verleggen van de demarcatielijn. Daarom rijst toch de vraag: heeft hij meer verstrekkende plannen in gedachten, zoals het installeren van een marionet?”
Zandee: “Als je heel Oekraïne wilt veroveren, moet je permanent ongelooflijk veel militairen op de grond houden. Die 100.000 of misschien 200.000 militairen waarmee Rusland Oekraïne zou kunnen binnenvallen zouden daar allemaal moeten blijven om het land onder controle te houden en volksopstanden te bedwingen. Militair-technisch zouden de Russen dat misschien wel kunnen als ze alles inzetten, maar daarvoor zouden ze een enorme prijs moeten betalen, ook diplomatiek. Overal in de wereld zullen landen zeggen: zomaar een land binnenvallen, wat is dit? Poetin wil ook dat Rusland op het wereldtoneel een vooraanstaande rol blijft spelen. Die prijs lijkt mij echt veel te hoog.”
Bij een heel massale inval zal het leger van Oekraïne geen partij zijn, aldus Zandee. “Oekraïne is een stuk sterker geworden sinds de annexatie van de Krim en de strijd in de Donbass in 2014. Toen was het leger gedesoriënteerd, bezat het heel oud materiaal. Militairen waren soms ook slecht opgeleid. De afgelopen zes, zeven jaar is er een tandje bij gezet. Ze hebben van de Amerikanen heel veel antitankraketten gekregen. Ze hebben ook aardig wat artillerie. Ook Groot-Brittannië heeft nu besloten antitankwapens te leveren, Litouwen en Polen hebben wat steun verleend, maar daarbij moet je niet denken aan het modernste en krachtigste spul.”
Als Rusland zou willen binnenvallen, dan ligt het voor de hand dat dat gebeurt vanuit het oosten en het noorden. Een invasie vanaf de Krim is onwaarschijnlijk, zegt Zandee. “Over land is er maar een heel nauwe toegang, die Oekraïne eenvoudig kan blokkeren. Rusland heeft in de Zwarte Zee wel de beschikking over schepen die zijn toegerust met conventionele kruisvluchtwapens, waarmee het landdoelen kan aanvallen, bijvoorbeeld Oekraïense commandocentrales.”
Geen partij
Vanuit het noorden oprukken kan eventueel wel, vanuit Wit-Rusland. Sommigen zien het als een veeg teken dat dat land oefeningen met Rusland heeft aangekondigd. Zandee: “Met een invasie vanuit Wit-Rusland zou Moskou het regime-Loekasjenko nog meer aan zich binden. Aanvallen vanuit meerdere assen, vanuit het noorden via Wit-Rusland en vanaf de Russische grens richting Charkov, zouden betekenen dat Oekraïne zich als verdediger moet opsplitsen. Bij een heel grote massale inval zal het leger van Oekraïne geen partij zijn, maar ik acht dit scenario dus het minst waarschijnlijk vanwege andere risico’s voor Rusland.”
Oekraïne heeft ook de klimaatverandering mee. “Het heeft niet heel hard gevroren. Pantservoertuigen zakken weg in modderig terrein. Ik denk dat nu elke week dat er niets anders gebeurt dan dat Rusland op de trommel slaat, voor Kiev reden is om een extra glaasje te drinken.”
