127.000 soldaten staan klaar aan de grens: welke opties heeft Poetin voor een invasie van Oekraïne?

De Amerikaanse inlichtingendiensten en de regering-Biden tasten volledig in het duister over wat er nu in Poetins hoofd omgaat: heeft hij al een besluit genomen, hoe ver wil hij gaan of bluft hij? Ze houden zich vast aan één strohalm: de kans op een volledige invasie, het ‘nachtmerriescenario’, lijkt op dit moment klein. 

Deze optie, waarbij het Russische leger op minstens vier fronten zou moeten toeslaan in het noorden en het oosten om daarna West-Oekraïne in te nemen, zou de grootste militaire operatie van Moskou zijn sinds de invasie van Afghanistan in 1979.

De moderne aanvalsmacht van de Russen langs de grens met Oekraïne, compleet met tanks, hou­wit­sers, Iskander-raketten en het gevreesde S-400-luchtverdedigingssysteem, is op dit moment niet groot genoeg voor zo’n enorme operatie. Volgens de Amerikaanse defensiedeskundige Fred Kagan, die Amerikaanse generaals in Afghanistan en Irak bijstond, zou zo’n invasie veel complexer zijn dan die van Irak en zo'n 150.000 tot 200.000 militairen vergen.

Vanwege de vele risico’s acht hij het ‘zeer onwaarschijnlijk’ dat de Russische president nog deze winter overgaat tot een invasie. “Het zou een grote verandering zijn in Poetins bereidheid om de Russische conventionele militaire macht openlijk te gebruiken”, aldus Kagan in een studie. “Het zou Rusland enorm veel geld kosten en waarschijnlijk vele duizenden levens eisen. Bij een overwinning wordt Poetin gedwongen Oekraïne opnieuw op te bouwen.”

Innemen Kiev

Een tweede scenario is dat de Russen zich alleen richten op het innemen van Oost-Oekraïne en eventueel doorstoten naar Kiev om president Volodymyr Zelensky te bedreigen of af te zetten. De kortste route in dit noordelijke front van Rusland naar Kiev is zo’n 200 kilometer, een langere 320 kilometer. Opvallend is dat een fors deel van de zware Russische infanterie-eenheden, inclusief de tankbataljons, in dit gebied is gestationeerd. Een grote militaire oefening van Rusland in februari in Wit-Rusland biedt de Russen ook de kans om vanuit het buurland het Oekraïense leger bij Kiev in de rug aan te vallen.

Deze eenheden hoeven dan niet de Dnjepr-rivier over te steken. “De huidige positionering van de Russische troepen wijst op een invasie in de richting van de Oekraïense hoofdstad als een meer waarschijnlijke optie”, aldus de Amerikaanse oud-marinier Rob Lee, verbonden aan de Russische militaire denktank CAST, in een analyse. Onderdeel van deze operatie om Oost-Oekraïne tot aan de oostoever van de Dnjepr in te nemen, is ook de opening van een front in het midden richting Charkov en in het zuiden vanuit de Donbas-regio, die in handen is van pro-Russische separatisten.

Verwacht wordt dat de Russen bij deze oostelijke aanval eerst hun massale en superieure vuurkracht, van artillerie tot raketlanceerinrichtingen, zullen gebruiken om zoveel mogelijk Oekraïense gevechtseenheden uit te schakelen. De Russen vrezen namelijk het meest de Amerikaanse antitankraket Javelin, een van de modernste van de VS, die aan Oekraïne is geleverd. Deze kan hun tankopmars vertragen. Ook zijn ze beducht voor de gewapende Turkse TB-2-drone die Azerbeidzjan in 2020 met groot succes inzette tegen Armenië.

Beperkte operatie

Doelwit van de Russische aanvallen zullen ook de luchtmachtbases zijn waar de Oekraïense MiG-29’s en Su-24-grondaanvalsvliegtuigen zijn gestationeerd. Deze vormen vanuit de lucht de voornaamste bedreiging voor de Russische aanvalsmacht. Oekraïne beschikt echter slechts over een vijftigtal MiG-29’s. Ook zijn ze geen partij voor de modernste Russische gevechtsvliegtuigen zoals de Su-57, Ruslands enige stealthvliegtuig.

Bevreesd voor zware westerse sancties zou Poetin uiteindelijk kunnen besluiten tot slechts een beperkte militaire operatie waartegen Oekraïne weinig kan doen. Zo zou hij Russische eenheden de Donbas in kunnen sturen, het gebied waar de Russen al sinds 2014 in het geniep opereren om separatisten te steunen. Ook kunnen de Russen vanuit de Donbas uitbreken om gebied in te nemen om de Krim te verbinden met de Russische stad Rostov.

“De openlijke inzet van Russische troepen in de Donbas zou grote binnenlandse druk uitoefenen op Zelensky”, aldus Kagan. “Westerse leiders zouden er waarschijnlijk bij Zelensky op aandringen niet te reageren om te voorkomen dat het conflict zal escaleren. Poetins voorkeur gaat uit naar het ondermijnen van Zelensky en het politieke klimaat in de aanloop naar de Oekraïense presidentsverkiezingen in 2024. Deze acties kunnen een invasie van Oekraïne in de toekomst ook makkelijker maken dan het nu is.”