Wordt voeding ons geheim wapen? ‘Covidpatiënten die vitamine D slikken, herstellen sneller’
In de strijd tegen covid mogen we één wapen niet vergeten, zegt onderzoeker en farmacoloog Saskia Braber: vette vis, eieren en vlees. Met haar team aan de Universiteit Utrecht onderzoekt ze de geneeskrachtige werking van voeding.
Saskia Braber: “Fysieke gezondheid is eigenlijk niets meer dan een goed functionerend afweersysteem, onze firewall tegen vervelende virussen en bacteriën. Bepaalde voedingsstoffen dragen daaraan bij, en uit onderzoek blijkt dat gezonde voeding ook de mentale gezondheid ten goede komt.”
Hoe kwam u op het idee dit onderzoek te gaan doen?
Braber: “Op mijn afdeling aan de Universiteit Utrecht zijn we al langer bezig met het effect van voedingsstoffen op het immuunsysteem. Zo kijken we of we de ontstekingsreactie bij longaandoeningen kunnen verminderen door suikers te verstuiven in de luchtwegen.
“De trigger was mijn verbazing over de geringe belangstelling daarvoor binnen de geneesmiddelenleer. Farmacologen accepteerden lang de inzichten uit voedingsonderzoek niet. Ze beschouwden voeding als een onoverzichtelijke brij van stoffen en substanties die allemaal een verschillende werking hebben. De laatste tijd is die visie wel aan het kantelen. Ons onderzoek is inmiddels gepubliceerd in een farmacologisch vakblad: dat was vijf of tien jaar geleden niet mogelijk geweest.”
Wat zijn de resultaten uit uw onderzoek?
Braber: “Wij zien dat bepaalde voedingsstoffen zich heel gericht kunnen hechten aan receptoren van specifieke cellen. Dat is precies zoals geneesmiddelen dat doen. Van vijftien soorten celreceptoren hebben we bekeken welke voedingsstoffen erop aangrijpen en welke reacties in het menselijk afweersysteem daarop volgen: zo kunnen cellen bijvoorbeeld reageren door een ontsteking of allergische reactie af te remmen.
“Dat voedingsstoffen zo gericht de processen in cellen een positieve kant op kunnen duwen, is heel verrassend. De opbrengst van ons onderzoek is een staalkaart van tientallen voedingsstoffen, celreceptoren en de reacties in het afweersysteem die ze teweegbrengen.”
Dat klinkt abstract. Geeft u eens een inkijkje in de resultaten.
Braber: “Vitamine D activeert de aanmaak van natural killer-cellen, die de strijd aangaan met longziekten als Covid-19. Covidpatiënten die vitamine D slikken, komen minder snel op intensieve zorg terecht en herstellen sneller. Vitamine D zit onder andere in vette vis, eieren en vlees.
“Een ander voorbeeld zijn de korteketenvetzuren in graan, fruit en groente. Die kunnen een positief effect hebben op multiple sclerose en reuma. Van visolie denken we dat het helpt tegen ontstekingsziekten, zoals de ziekte van Crohn. Daarnaast heeft het mogelijk een remmend effect op ontstekingsreacties bij kankerpatiënten.”
Wat kunnen we met de resultaten van uw onderzoek in de praktijk?
Braber: “Met de kennis uit ons onderzoek kun je op maat gesneden diëten maken voor bepaalde aandoeningen. Je kunt bijvoorbeeld nagaan welke immuunreactie bij een ziekte is betrokken. Vervolgens zoek je uit welke celreceptoren daarvoor verantwoordelijk zijn. En als je die receptoren kent, kun je nagaan welke voedingsstoffen erop aangrijpen.”
Wat moet er veranderen binnen de medische sector?
Braber: “Er moet meer aandacht komen voor voeding als medicijn. In Amerika zijn ze al een stuk verder, daar heb je voedselapotheken. Hippocrates zei al: ‘Laat voedsel uw medicijn zijn en het medicijn uw voedsel.’ Daarnaast mag er wat mij betreft veel meer samenwerking zijn tussen artsen en voedingsdeskundigen: dat de huisarts niet alleen een pilletje voorschrijft om de aandoening te bestrijden, maar bijvoorbeeld ook doorverwijst naar een voedingsdeskundige. Dat je bij astma niet alleen een puffertje krijgt voorgeschreven, maar ook een dieet.”
Kan voeding ook in de plaats komen van medicijnen?
Braber: “Voeding kan medicijnen niet vervangen. In een geneesmiddel is de werkende stof sterk geconcentreerd samengepakt in een pil. In een appel of peer is die stof veel meer verspreid over de hele vrucht. Ik zie voeding meer als een extra wapen, dat vaak ondersteunend werkt bij medicatie. Een verhoogde cholesterol kun je bestrijden met pillen, maar ook met een wijziging van je dieet.”
Heeft uw onderzoek nog nader inzicht gegeven in uw eigen voedingspatroon?
Braber: “Ha, nee, eigenlijk niet. Ik at al gezond. Verse groente en fruit, weinig zout, volkorenbrood, geen kant-en-klaarmaaltijden en regelmatig sporten. Ik boks tweemaal per week, daar kan ik alles van me afslaan (lacht). Maar ik eet wel elke dag na het diner een stukje chocola. Heerlijk, en goed voor de mentale gezondheid.”