‘Ik zou altijd banger zijn voor besmetting’

“Mensen zijn bang voor effecten van dit vaccin op lange termijn”, zegt Isabelle Meyts, kinderarts en immunologe aan het UZ Leuven. “Ik vind het prima dat mensen vragen stellen, ik begrijp dat mensen aarzelen. Maar ik vind het erg dat er angst wordt gezaaid over het vaccin. Ik zou altijd banger zijn voor besmetting.”

U stond vorige week groot in Knack, op de cover zelfs, maar twijfelde even of u nog eens een interview wilde geven.

Isabelle Meyts: “Ja, omdat de maatschappij momenteel wel heel erg gepolariseerd is. De discussies zijn heftig, de emoties lopen hoog op. Ik vermoed dat twee kwesties door elkaar worden gehaald: de vraag of vaccinatie moet worden verplicht, en de vraag of de vaccins veilig en werkzaam zijn. Vandaag hebben we het dan over de vaccinatie van kinderen tussen 5 en 11 jaar oud.”

Over een eventuele verplichting gaan we het niet hebben.

“Zeker voor kinderen is die vraag wat mij betreft ook niet aan de orde. Er zijn andere vaccins die we, behalve het poliovaccin, eerder zouden moeten verplichten. Maar ik wil graag dat de mensen correct geïnformeerd zijn over het coronavaccin. Er is twijfel aan de wetenschappelijke onderbouwing ervan. Dat is jammer. We leren nog elke dag bij, dat is zo, maar wat mij betreft weten we genoeg om te zeggen: liever het vaccin dan de loterij van het virus. Ook voor kinderen.”

In Het Laatste Nieuws zei gezondheidseconoom Lieven Annemans dit weekend dat er per 100.000 gevaccineerde kinderen in de Verenigde Staten 200 op de spoed belanden. Dat klinkt behoorlijk angstaanjagend. Wat is daarvan aan?

“Ik beroep mij op de officiële Amerikaanse cijfers. In de VS kunnen ouders en zorgverleners via een app nevenwerkingen registreren na de vaccinatie van het kind. Uit die cijfers blijkt dat er ongeveer 5.000 nevenwerkingen waren op 8 miljoen vaccins: 97 procent daarvan waren niet ernstig – een stijve arm, een beetje hoofdpijn, een lichte vermoeidheid, wat koorts, met andere woorden de normale, onschuldige neveneffecten. Ouders zelf rapporteerden zelf 40.000 nevenwerkingen, opnieuw eerder mild. Slechts 8 van die 40.000 van die kinderen hadden medische zorg in het ziekenhuis nodig. Het causale verband met het vaccin is echter niet steeds duidelijk.”

Is een hartspierontsteking geen mogelijke nevenwerking?

“Inderdaad. Daarvan zijn er in Amerika 11 vastgesteld na kindervaccinatie, op een totaal van bijna 8 miljoen prikken. En die ontstekingen zijn eerder mild en gaan spontaan voorbij. Om deze gegevens in perspectief te zetten: het risico op hartspierontsteking is vele malen groter bij besmetting dan bij vaccinatie, namelijk ongeveer 1 op 5.000, en die verloopt ernstiger. En niet alleen dat. Bij het begin van de pandemie hadden sommige kinderen de tekens van appendicitis, maar in feite waren die een gevolg van besmetting met het coronavirus.”

Hoe verklaart u dat?

“Bij kinderen kan zelfs milde of asymptomatische infectie leiden tot een ontstekingsreactie een paar weken later. Met hoge koorts en bijvoorbeeld ook darmproblemen, omdat het virus zich daar in grote hoeveelheden kan nestelen en een heftige reactie van het immuunsysteem veroorzaakt – het zogenaamde multi-inflammatoir syndroom (MIS-C). Over longcovid is ook nog niet genoeg bekend om ons helemaal geen zorgen te maken over besmettingen bij kinderen. Het komt bij hen wel minder vaak voor dan bij volwassenen, maar één ding is zeker: we weten meer over het vaccin dan over het virus. Zo moeten we ook nog veel leren over langetermijneffecten en bijvoorbeeld ook over de zogenaamde coronatenen.”

Wat zijn coronatenen?

“Het lijkt op wintertenen, het kan zich ook in je vingers voordoen. De bloeddoorstroming is door hevige ontsteking dan niet meer optimaal, en vingers of tenen worden paars. We vinden er ook deeltjes van het virus. Maar we weten er nog maar weinig over. Over het vaccin weten we heel veel: er zijn al miljoenen prikken gezet.”

Dan helt de weegschaal voor u duidelijk over naar vaccinatie?

“Absoluut. Je kunt kiezen voor de loterij en iedereen laten infecteren. En je kunt hopen dat het virus bij kinderen maar weinig schade aanricht. Of je kunt bouwen en rekenen op onze decennialange ervaring met vaccins.”

Het merkwaardige is dat heel wat andere Vlaamse kinderartsen…

“… heel genuanceerd zijn.”

Zelfs relativerend. De meeste mensen leven nu in de veronderstelling dat kinderen niet zo ziek worden, en maar weinig last zullen ondervinden van besmetting.

“Ik heb daarover wel wat discussies gehad met collega’s. Blijkbaar zijn we niet snel meer onder de indruk tegenwoordig. Dat is toch een tendens: we zijn niet meer zo snel gechoqueerd. Ik vind een kind in het ziekenhuis, zeker op intensieve zorg, niet niks. En ik vind elk kind dat overlijdt, er een te veel.”

In Knack zei u dat de vijf kinderen die stierven als gevolg van covid er vijf te veel waren. Dat vonden sommigen een overdreven uitspraak.

“Ik vind dat niet overdreven. Ik ben kinderarts en gespecialiseerd in immuundeficiëntie. Een kind dat sterft aan een infectie, heeft een of ander hiaat in het immuunsysteem, maar dat weet je nooit van tevoren – dat staat niet op het voorhoofd geschreven. Een kind dat sterft is een tragedie en brengt enorm veel leed met zich mee. Om het met de woorden van een Amerikaanse collega-kinderarts zeggen: ‘Geen enkel kind zou mogen sterven aan een ziekte die door een vaccin kan worden voorkomen.’ Daar ben ik het helemaal mee eens.”

Wat verwacht u de komende weken?

“In december zaten we aan ongeveer 140 ziekenhuisopnames van kinderen. Vandaag lijkt omikron mild, maar dat is mijns inziens vooral te danken aan de immuniteit die we hebben opgebouwd. Dus ik heb momenteel geen idee wat we de komende weken precies gaan zien in onze ziekenhuizen. Met de beste wil van de wereld is dat niet te voorspellen.”

Het gaat tegenwoordig vaak over een vaccinatieplicht, maar hebben we vandaag met omikron niet allemaal een besmettingsplicht, zoals iemand op sociale media onlangs suggereerde? Zeker kinderen en ouders met schoolgaande kinderen?

“Zo sterk zou ik het niet uitdrukken. Je kunt nog altijd maatregelen nemen. En je bent als ouder ook beschermd door de vaccinatie en de booster. Misschien zullen we vroeg of laat wel allemaal besmet raken, maar we moeten ook blijven inzetten op boosters – ik had het ook liever anders gezien, dat we met één prik klaar waren geweest, maar boosten hoort bij vaccineren en een zekere onvoorspelbaarheid is eigen aan een pandemie.”

Maar een pandemie duurt gemiddeld drie jaar, zei u al.

“Ja, we hebben nog een spannend jaar voor de boeg. En dan kan het hopelijk beter gaan. Al zijn verrassingen niet uitgesloten. Een mutant die aan de huidige vaccins ontsnapt, om maar iets te noemen. Al wordt er ook gewerkt aan nog betere vaccins, die beschermen tegen allerlei soorten varianten. Ik vertrouw heel erg op de wetenschap. Anders had ik daar ook niet mijn beroep van gemaakt.”

We praten over corona als over een respiratoir virus, dat de luchtwegen aantast. Maar is het niet veel systemischer dan dat? Tast het niet veel meer organen aan?

“Het is zeker niet louter een respiratoir virus. Onderzoekers hebben intussen sporen van het virus gevonden in de hersenen, in de darm, in onze zweet- en talgkliertjes… Het virus kan zowat overal zitten. Daar is minder aandacht voor. De ziekteverschijnselen gaan ook breder dan de luchtwegen. En we kennen vele gevolgen op lange termijn niet.” 

Tot slot: meer dan een derde van de ouders zouden hun kinderen tussen 5 en 11 niet laten vaccineren, blijkt uit recente cijfers.

“Ik heb ze net even bekeken, en dat klopt. Maar ik bekijk het positief: meer dan 60 procent van de kinderen tussen 5 en 11 gaan via hun ouders wél in op de uitnodiging voor vaccinatie. Ik vind dat niet zo slecht.”