Vlaams minister van Omgeving Demir: "OVAM heeft dossier 3M niet overgedragen", OVAM ontkent dat het info achterhield

Vandaag komt de huidige Vlaamse regering langs in de PFOS-onderzoekscommissie. Dus ook de minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA), die de voorbije maanden een bijzondere rol speelde in het dossier. Zij was het die met een tussenkomst in het parlement aanstuurde op de oprichting van een onderzoekscommissie. En dat ook verkreeg.

Demir zei, in navolging van haar partijvoorzitter Bart De Wever ruim een week geleden, dat deze onderzoekscommissie vooral moet nagaan wat er fout liep binnen het systeem - eerder dan naar politieke verantwoordelijkheden te zoeken. Ze gaf meteen al een aanzet door te wijzen op de gebrekkige samenwerking tussen de verschillende overheidsdiensten - van VMM tot OVAM of de milieu-inspectie.

Ook met haar als bevoegd minister hebben die diensten niet altijd goed samengewerkt. Demir haalde hard uit naar de afvalstoffenmaatschappij OVAM. Bij de wissel van ministers - toen Demir in oktober van 2019 CD&V'er Koen Van den Heuvel opvolgde als minister van Omgeving - droeg die het dossier 3M niet over aan haar of haar kabinet. "Op dat moment is dat dus ook niet op onze radar gekomen."

Ook later gaf OVAM niet alle info door. Als Demir van OVAM een historisch overzicht van de verschillende stappen in het dossier vraagt en krijgt, ontbreken enkele cruciale documenten. Deel 2 van het rapport Tytgat, bijvoorbeeld, dat in opdracht van LAntis is uitgevoerd. In dat tweede, cruciale deel maant de toxicoloog aan tot voorzichtigheid en adviseert hij enkele no regret-maatregelen - geen eigen groenten of eieren eten bijvoorbeeld - als een norm van honderd microgram PFOS per kilo droge stof overschreden wordt. Ook een studie over PFOS in eieren wordt pas gegeven na aandringen vanuit het kabinet.

"Dat geeft een onbehaaglijk gevoel", zegt Demir daarover. De vraag is dan natuurlijk: waarom doet OVAM dat? Misschien omdat ze dacht het probleem onder controle te hebben, en misschien omdat ze dacht dat de minister het niet hoefde te weten?

De afvalstoffenmaatschappij zegt dat er op geen enkel moment info is achtergehouden. Het rapport Tytgat bezorgde ze tussen 9 en 11 juni van 2021 helemaal aan de minister, ook de studie over de eieren werd op 10 juni 2021 bezorgd, "op dezelfde dag" als ze gevraagd werd.

OVAM erkent dat het bodemsaneringsdossier 3M niet meteen werd overgemaakt aan de minister. "De OVAM heeft vele duizenden dossiers in behandeling, waardoor enkel dossiers die ons op dat ogenblik voor problemen stelden of een beleidsbeslissing vergden, aanhangig werden gemaakt."

En nog: "De problematiek van de 'emerging contaminants en PFOS/PFAS' in zijn globaliteit werd wel aangekaart bij de minister bij haar aantreden."

Zuhal Demir zei ook dat ze OVAM niet met de vinger wil wijzen. "Het is te makkelijk om de zwarte Piet bij één administratie te leggen. Het gaat over een hele keten, die begint bij het lokaal bestuur, tot de administratie, tot éénieder."

Volgens Demir had OVAM in 2017 niet de staalnames van een nieuw bodemonderzoek in Zwijndrecht moeten afwachten (die er nog altijd niet zijn) maar zelf meteen stalen nemen. Een beetje boos: "Er is onderzoek op muizen uitgevoerd, maar niet op mensen?"

Dat kan geïntepreteerd worden als een vingerwijzing van haar voorgangster Joke Schauvliege, die geen stalen liet nemen en besloot om het bodemonderzoek af te wachten, ook omdat er volgens haar geen risico was voor de volksgezondheid.

Jos D'Haese (PVDA) vroeg daarop of er dan inderdaad ook politiek verantwoordelijken aan te wijzen waren, wat tot nog toe niemand wil doen. Zuhal Demir: "Dat is niet aan mij, maar aan de onderzoekscommissie zelf om die puzzel te leggen en een oordeel te vellen."