Direct naar artikelinhoud
Voor u uitgelegdOekraïne

Als Russische tanks Oekraïne binnenrollen, zullen de gevolgen tot hier voelbaar zijn

Een Oekraïense soldaat maakt zijn wapen schoon in zijn kampement nabij Donetsk.Beeld EPA

Als de Russische tanks Oekraïne binnenrollen, zullen we dat volgens experts tot hier voelen. Een overzicht van waar de Russen ons land kunnen raken. ‘Qua cyberveiligheid lopen we mijlenver achter.’

Video wordt geladen...

Wat met uw energierekening? 

Onze energiefactuur kleurt door de geopolitieke spanningen momenteel al bloedrood. Als het tot een gewapend treffen komt, zullen de prijzen volgens professor internationale politiek Jonathan Holslag (VUB) “meteen naar omhoog schieten”. Vandaag is maar 4 tot 6 procent van het aardgas dat ons land verbruikt, afkomstig uit Rusland, maar volgens Holslag geeft dat percentage een vertekend beeld. 

“Als de gasprijs op de internationale markten stijgt, zal ons land erin meegesleurd worden”, zegt Holslag. “Momenteel staan onze gasreserves ook op een laag peil, waardoor we het moeilijk kunnen opvangen. Omdat gas nodig is om elektriciteit op te wekken, stijgt die factuur natuurlijk mee. Bovendien voeren we steeds meer stroom in uit andere landen, zoals Duitsland, die op hun beurt van Russisch gas afhankelijk zijn.”

Een verstoorde gastoevoer zet dus meteen een kettingreactie in gang. Momenteel zitten veel bedrijfsleiders al met de handen in het haar door de gestegen energieprijzen. Omdat ze die kosten doorrekenen in hun producten zullen we de Oekraïne-crisis dus ook in de supermarkt voelen. “Als de Russen hun uitvoer van gas naar Europa stopzetten, ligt onze economie volledig op apegapen”, zegt Holslag. “Maar ik geloof niet dat de trafiek volledig zal stilvallen, omdat Rusland ook afhankelijk is van de inkomsten.”  

Krijgen we nog zoiets als de perenboycot? 

Ondertussen zijn EU-landen druk aan het discussiëren over economische sancties. Europa dreigt met een breed pakket om de Russen af te schrikken. Maar wat erin zal zitten, is dus nog niet bekend. Volgen Holslag zal dat heel erg lijken op de sancties die Europa in 2014 trof. In dat jaar annexeerden de Russen de Krim, maar vooral na het neerschieten van passagiersvlucht MH17 nam Europa heel stevige maatregelen. 

“De Europese Unie maakte het voor Russische banken bijvoorbeeld moeilijker om geld op te halen op de kapitaalmarkten”, zegt Europa-kenner Hendrik Vos (UGent). “Die maatregelen kwamen hard aan, omdat Russische banken en bedrijven dat geld nodig hebben om te functioneren.” 

Op die sancties kwamen er dan ook Russische vergeldingen. De Russen reageerden met een importverbod voor een aantal Europese voedingsproducten, zoals fruit. Dat richtte bij de Belgische perentelers in het oosten van ons land een waar bloedbad aan. 

Voorlopig is het heel moeilijk te zeggen hoe de Russen op nieuwe  Europese sancties zouden reageren. Maar dat ze de gasuitvoer zouden beperken, lijkt logisch. “Ook voor een aantal grondstoffen zijn we afhankelijk van Rusland”, zegt Holslag. “Ik denk dan aan bauxiet, aluminium of titanium voor de techindustrie. De Russen zullen dan kijken om die stoffen naar elders uit te voeren. Vergeet niet dat de Duitse autobouwers, die hier hun wagens verkopen, ook Russisch staal nodig hebben.”

Zal België militair ingrijpen? 

Admiraal Michel Hofman, het hoofd van het Belgische leger, heeft al gezegd dat er nu 250 à 300 militairen klaarstaan om in NAVO-verband op te treden. Zij behoren tot de ‘Very High Readiness Joint Task Force’ van de NAVO, die opgericht is om op crisissituaties te reageren. Ook enkele F-16's en een fregat van de marine houden zich klaar. Maar zover zijn we nog lang niet, benadrukte de admiraal. 

Oekraïne is geen lid van de NAVO en kan bij een Russische aanval artikel 5 dus niet inroepen. Dat artikel dwingt andere landen om in te grijpen als een lidstaat aangevallen wordt. Pas als er een Oost-Europese NAVO-lidstaat in het conflict zou meegesleurd worden, is België dus verplicht om te interveniëren. 

Maar volgens Holslag heeft het Belgisch leger niet voldoende materiaal om echt iets tegen de Russen te beginnen. Het leger heeft ten eerste al te weinig kogels, bommen of andere munitie om langdurig oorlog te voeren. “Rusland heeft dan weer geavanceerde raketsystemen opgesteld langs de grenzen met Europa om het luchtruim te verdedigen”, zegt Holslag. “Als ze die systemen activeren, wordt het onder meer boven de Baltische Zee heel gevaarlijk.” 

Moeten we nog cyberaanvallen vrezen? 

Nog los van de economische maatregelen heeft Rusland nog enkele wapens die het op de lange afstand kan inzetten. En dan gaat het niet over raketten. Tijdens zijn passage in De afspraak haalde Hofman nog enkele zorgwekkende zaken aan. 

Vorig jaar zette Jürgen Conings, de militair die wapens stal uit de kazerne van Leopoldsburg, het land in rep en roer. Conings beging suïcide in een bos nabij Dilsen-Stokkem. Maar volgens Hofman verspreidden Russische internettrollen online-nepberichten, waarin stond dat Conings was vermoord ‘omdat hij te veel wist’. Recent is Defensie nog het slachtoffer geworden van een grootschalige cyberaanval, die volgens bronnen “naar Rusland ruikt”. 

“Als dit een waarschuwing is voor wat ons nog te wachten staat, is het niet geruststellend”, zegt Holslag. “We weten wat de Russen in hun mars hebben, want in Georgië hebben ze heel de overheid al eens platgelegd. In Oekraïne konden ze ook heel wat overheidssystemen uitschakelen. En die landen waren op hun hoede voor zulke aanvallen. Op het gebied van cyberveiligheid loopt onze overheid mijlenver achter.”

Wie vragen heeft rond zelfdoding kan terecht bij de Zelfmoordlijn via het gratis nummer 1813 of op www.zelfmoord1813.be