Denemarken, Ierland, Engeland en Schotland schaffen bijna alle coronamaatregelen af: waarom kan dat niet bij ons?

Lees meer over het coronavirus in ons speciaal dossier.

Ierland liet als eerste het touw vieren. De besmettingscijfers gaan er al een tweetal weken de goede kant uit, de ziekenhuisbezetting lijkt over de piek heen en er is geen aanzienlijk hogere bezetting op intensieve zorg. 

Sinds zaterdag is de horeca er weer open, zonder sluitingstijd, coronapas of sociale afstand. De coronapas is alleen nog nodig voor wie internationaal wil reizen. Werken op kantoor wordt sinds maandag geleidelijk hervat, bezoekersaantallen voor evenementen binnen en buiten worden niet meer aan een maximum gebonden en mensen mogen thuis weer zo veel gasten ontvangen als ze willen. De maskerplicht blijft wel nog bestaan. In het openbaar vervoer en in winkels moeten mensen nog zeker tot eind februari mondkapjes dragen. 

Ook in het Verenigd Koninkrijk gaan bijna alle maatregelen op de schop. De coronacijfers hebben er een soortgelijke evolutie doorgemaakt als in Ierland. De besmettingscijfers en het aantal patiënten op de diensten intensieve zorg liggen iets lager, maar er liggen wel meer coronapatiënten in de ziekenhuizen.

_{Lees verder onder de video ‘Johnson kondigt einde essentiële maatregelen in Engeland aan’}

De vier landen van het Verenigd Koninkrijk voeren elk een eigen gezondheidsbeleid. Schotland liet maandag de meeste beperkingen vallen. Grote indoorevenementen zijn weer toegelaten en discotheken mogen weer open. De restrictie dat maar drie gezinnen binnen samen mochten komen, vervalt. Telewerk blijft wel aanbevolen en mondmasker blijven verplicht in openbaar toegankelijke binnenruimtes en op het openbaar vervoer.

Wales kondigde twee weken geleden al een progressief loslaten van de maatregelen aan en ook in Engeland worden de wettelijke verplichtingen vandaag vervangen door adviezen en aanbevelingen, na eerdere versoepelingen vorige week. Mondmasker zijn niet langer verplicht - alleen nog op het openbaar vervoer in Londen - en hetzelfde geldt voor de coronapas. Je moet die wel nog tonen om naar een nachtclub te gaan.

_{Lees verder onder de video ‘In Engeland zijn mondmaskers niet langer verplicht’}

Binnenkort mogen bewoners van verzorgingstehuizen in Engeland ook weer een onbeperkt aantal gasten ontvangen en vanaf half februari gelden er minder inreisbeperkingen voor reizigers vanuit het buitenland. Daarnaast wil Johnson de wet voor verplichte isolatie bij coronabesmettingen in maart laten aflopen.

In Denemarken zijn de coronacijfers enigszins anders. Het aantal nieuwe bevestigde besmettingen zit er op het hoogste niveau sinds het begin van de pandemie en overtreft dat van alle andere Europese landen. Daarbij dient wel gezegd dat de Denen - net als de Britten overigens - verwoede testers zijn. Het aantal patiënten in de hospitalen ligt lager dan in Ierland en het Verenigd Koninkrijk, maar stijgt wel nog altijd. Op de diensten intensieve zorg is dan weer dezelfde dalende tendens te zien.

Ondanks de grotendeels stijgende cijfers keert Denemarken volgende week terug naar het leven zoals het was vóór de pandemie en worden alle binnenlandse coronamaatregelen afgeschaft. Twee weken geleden werd het Deense beleid al een keer versoepeld. Toen konden bioscopen en musea de deuren weer openen, andere regels bleven wel van kracht. Horecazaken moeten nog tot het eind van de maand aangepaste openingstijden respecteren, maar daarna kunnen zelfs nachtclubs weer open en hoeven Denen geen mondkapjes meer te dragen op het openbaar vervoer. Winkels hoeven dan ook het aantal klanten niet meer te beperken. Er blijven nog wel regels gelden voor internationale reizigers.

En hoe zit het met België? Kunnen wij dat voorbeeld volgen? Biostatisticus Geert Molenberghs is daar niet voor te vinden. “De Deens, Britse en Ierse regering hebben een keuze gemaakt en ik weet in alle eerlijkheid niet of het de beste is”, reageert hij. “In ons land is net de coronabarometer ingevoerd, wat toont dat wij kiezen voor de weg van de geleidelijkheid. De vraag om alle maatregelen in één keer af te schaffen is eigenlijk een vraag om de barometer af te schaffen. Terwijl die vorige week nog maar is ingevoerd na meer dan een jaar discussie.”

Je moet het volgens de biostatisticus natuurlijk niet puur en alleen voor de barometer doen, maar die zou ons wel een dienst gaan bewijzen. “Als de cijfers vrij snel verbeteren, zullen we vrij snel van rood naar oranje en geel gaan”, zegt hij. “Dan laat je het afhangen van de cijfers die de politiek in de barometer gestoken heeft. Dan volg je de logica van de barometer, die gebaseerd is op hospitalisaties en de bezetting van de diensten intensieve zorg. Als die allebei gunstig evolueren, is er geen enkele reden om niet richting geel te gaan. Zelfs als het aantal besmettingen weer zou oplopen. En als je in geel zit en de toestand blijft verbeteren, kan je de vraag stellen of je niet nóg verder moet gaan en ook de overgebleven maatregelen moet versoepelen.”

Wat het Verenigd Koninkrijk en Denemarken doen, houdt gevaren in volgens Molenberghs. “Denemarken doet het met stijgende besmettings- en hospitalisatiecijfers. In Denemarken is ook de BA.2-variant van omikron vrij snel aan het verspreiden. Die kan leiden tot herinfecties. En voorlopig hebben we nog erg weinig gegevens die toelaten om gerust te zijn dat die heel mild zullen zijn. Ik verwacht het wel, maar het is niet meer dan dat: een verwachting. Ik zie graag data voor ik een beslissing neem. De Deense overheid had dat ook beter gedaan.”

Denemarken hanteert volgens de biostatisticus een jojobeleid. Nochtans is het land al een keer met het hoofd tegen de muur gelopen. “Op 11 september verklaarde de regering de pandemie al een keer voorbij”, zegt hij. “Vervolgens zijn ze er op een hellend vlak omhoog terechtgekomen. Ze hielden de zaken wel min of meer onder controle, maar uiteindelijk hebben ze toch nieuwe maatregelen moeten invoeren. Het virus heeft nu eenmaal zijn eigen logica. Nu lijken ze tegen beter weten in dezelfde weg op te gaan. Stel dat er een nieuwe golf komt, gaan ze dan voor de tweede keer zeggen dat ze de pandemie te vroeg voorbij hebben verklaard?”

Ook de Britten zijn nog niet met de voeten van het ijs. “Ze leken over hun top heen en zagen de cijfers van de besmettingen, hospitalisaties en mortaliteit stabiel dalen (die op intensieve waren nooit opgelopen). Maar de jongste dagen zie je dat de daling stopt en de cijfers de neiging hebben om weer te gaan stijgen. Daar spelen twee zaken: de maatregelen die ze vorige week al gelost hebben en de verspreiding van de BA.2-variant.”

“Of het dat is wat we willen?”, vraagt Molenberghs zich af. “Met een barometer zal je daar voorzichtiger mee omgaan. Ik pleit er dan ook voor om die te gebruiken. Ook onze premier geeft trouwens aan dat we weg willen blijven van een jojobeleid en willen gaan voor de weg van de geleidelijkheid.”

LEES OOK: 

- Geert Molenberghs: “In werkelijkheid nu tussen 200.000 en 300.000 nieuwe besmettingen per dag”

- OVERZICHT. De nieuwe quarantaineregels in het onderwijs: wél naar school of kinderopvang na hoogrisicocontact, niet naar andere activiteiten

BEKIJK OOK: