Als je kijkt naar wat er de afgelopen maanden is gebeurd rond Oekraïne, valt een aantal zaken op

Militair: De Financial Times wees er onlangs op dat vooral Amerikaanse inlichtingendiensten heel vocaal zijn geweest in het waarschuwen voor de Russische troepenopbouw en een mogelijke invasie. Nog deze week hoorden NAVO-ambassadeurs dat over vier weken alles op zijn plaats staat voor een complete invasie. Maar militaire experts zijn het onderling oneens over de betekenis en ook de grootte van de militaire opbouw. Zeker is dat deze begon in april vorig jaar, maar betwist wordt hoe groot de toename is van militaire middelen sinds de herfst. Dat is relevant, net zoals het feit dat Oekraïense experts zo’n grote invasie als minst reële scenario zien. Zij wijzen veel meer op de kans van een combinatie van politieke druk, cyberaanvallen, en ontwrichtingspogingen in Oekraïne zelf - eventueel samen met een militaire actie.

Rusland: Als het doel is Oekraïne te destabiliseren, en uiteindelijk een bewind in Kiev te krijgen dat zich meer plooit naar Moskous wensen, is de situatie goed te vergelijken met die voorafgaand aan de Georgië-oorlog van 2008. Daar bezweek de roekeloze Saakasjvili uiteindelijk onder deze druk - en maakte een fatale beslissing (het bestoken van de separatistische hoofdstad Tschinvali), waarna Rusland binnenviel en de afvallige regio’s erkende. Veertien jaar later is Tblisi geen stap dichter bij NAVO-lidmaatschap, hoewel driekwart van de bevolking dat wil.

Kan Poetin al winst nemen? Misschien. Hoewel er in de situatie met NAVO-uitbreiding van Oekraïne en Georgië (die absoluut niet in zicht is) al dertien jaar geen millimeter verandering is, slaagt de Russische president er in heel het Westen er weer over te laten praten. Ruslands ‘veiligheidszorgen’ (als tweede kernwapenmacht ter wereld) staan bovenaan de agenda, een hele prestatie na acht jaar oorlog in Oost-Oekraïne.

En Oekraïne en het Westen? Daar laat de situatie zich, ondanks alles wat er in de VS zelf gebeurd is, samenvatten met een oude Jack Daniel’s-reclame: Nothing changes, really. De Europese conversatie over ‘strategische autonomie’, die onder Macrons EU-voorzitterschap zijn retorisch hoogtepunt had moeten beleven, krijgt een pijnlijke realitycheck in de Oekraïne-crisis.

De Russen spreken de harde macht aan - die volgens hen nog altijd zit bij Amerika en ‘Amerika-plus’ (zoals ze de NAVO noemen). Biden, die absoluut niet op deze crisis zat te wachten, heeft in intense consultaties met Europese politici, inclusief Kiev, de fundamentele lijn vast weten te houden: de ondergrens zijn de rechten en waarden vastgelegd in de Helsinki-akkoorden van 1975. Dit ondanks alle in West-Europa populaire suggesties uit studeerkamers om Oekraïne desnoods te dwingen tot neutraliteit.

Het vervolg: Dat hangt heel erg af van keuzes in Moskou. Er is nu een westerse rode loper uitgerold die leidt naar uitvoerige besprekingen over alle relevante Europese veiligheidskwesties, met ‘Helsinki’ als ondergrens. Bijna iedereen in de VS en Europa, en in Oekraïne en Rusland, hoopt dat president Poetin hierover wil wandelen en het geen oorlog wordt.

Een zwarter scenario is dat Poetin dat wel of niet doet, maar óók de separatistische gebieden in Oost-Oekraïne erkent en verder bewapent en integreert (net zoals in 2008 in Georgië). Er zijn volop geluiden in die richting in Moskou. Dan pakt hij zelf wat de NAVO hem niet kan geven: de ijzeren garantie dat Oekraïne nooit in de NAVO komt. En zal hij hopen dat het Westen verdeeld genoeg is om de sancties die volgen draagbaar te houden.

De zwartste scenario’s zijn alle opties die verder gaan dan dat. Over de kans daarop verschillen de meningen, zoals gezegd, sterk. Maar áls het de komende weken of maanden daarvan komt, breekt in Europa een nieuw tijdperk aan.