Maakt de Amerikaanse centrale bank een eind aan de hoge inflatie, of stort ze de VS per ongeluk in een recessie?

Amerika kende de Grote Depressie in de jaren 30, de Grote Recessie rond 2009, de Grote Lockdown in 2020, en daar zou nu weleens een nieuw tijdsgewricht achteraan kunnen komen: de Grote Onzekerheid. Hoofdvraag is hoe de strijd tegen de oplopende inflatie zal aflopen in de Verenigde Staten. De strijd waar de Amerikaanse koepel van centrale banken, de Federal Reserve, zich sinds kort heeft ingestort.

Consumentenprijzen zijn met gemiddeld 7 procent in geen 40 jaar zo hard gestegen als afgelopen december. Daar moet ‘de Fed’ iets aan doen, al is het maar omdat het veel Amerikanen nu bezighoudt. Het credo was lange tijd dat de prijsstijgingen vooral tijdelijk zullen zijn, en op zich denken veel economen daar nog steeds zo over. Maar de inflatie houdt nu steeds langer aan, en daarmee groeit de angst dat die zich hardnekkig zal verankeren in de economie. Aan de andere kant wil de centrale bank het land ook niet per ongeluk in een recessie storten door de teugels te hard aan te trekken.

Bestedingsdrang temperen

Woensdagavond gaf voorzitter Jerome Powell wat meer duidelijkheid over het plan van aanpak. Zo komt er ‘binnenkort’ een renteverhoging aan, meldde zijn beleidscomité na twee dagen vergaderen. Waarschijnlijk is dat in maart, en waarschijnlijk is dit ter hoogte van 0,25 procentpunt. Dat zou de eerste renteverhoging in meer dan drie jaar zijn. Later dit jaar kunnen er nog eens drie van zulke verhogingen volgen.

Een hogere beleidsrente van de Fed werkt door in de rentes die bedrijven en consumenten moeten betalen om te mogen lenen. Dat zou hun bestedingsdrang wat moeten temperen. Daarmee dus ook de vraag naar goederen, en zo, uiteindelijk, ook de inflatie. Verder stopt de centrale bank met het aankopen van staats- en hypotheekschuld. Sterker, ze zal het volume van reeds opgekocht schuldpapier gaan verkleinen dit jaar. Dat zou de rentes op die staats- en hypotheekschulden verder doen oplopen.

‘Er zitten risico’s aan het plan van de Fed’

“Er zitten risico’s aan wat de Fed nu van plan is”, zegt analist Bill Diviney van ABN Amro. “Vooral omdat het zo onzeker is hoe de financiële markten gaan reageren.” De meeste soorten aandelen worden direct minder waard bij een hogere rente, en in afwachting van Powells woorden verkochten beleggers dan ook veel van hun aandelen de laatste weken. Met dalende beurskoersen tot gevolg. Als die tendens doorzet, en er eventueel nog grotere onrust ontstaat, dan kan dat zijn weerslag hebben op de gewone economie, zegt Diviney. 

Mensen kunnen hun geld verliezen door een beurscrash. En, mochten ze zelf geen aandelen hebben, anders wel hun vertrouwen in de economie bij het zien van krantenkoppen over die kelderende aandelenkoersen. “Het lijkt er nu niet per se op dat dit gaat gebeuren”, zegt Diviney. “Maar dat kan nog veranderen. Het is afwachten hoe het beleid van de Fed gaat uitpakken, hoe erop gereageerd gaat worden.” De centrale bankiers moeten inderdaad oppassen dat ze niet doorschieten met hun plan om de inflatie aan te pakken, zegt ook Rabobank-analist Elwin de Groot. Zij zitten daarbij in een lastig parket, vindt hij.

Onenigheid aan de aanbodkant

“De inflatie komt in de VS vooral door onenigheid aan de aanbodkant van de economie: problemen met het aanleveren van goederen door corona.” De tekorten aan die goederen drijven de prijzen ervan op. Maar monetair beleid is eigenlijk nooit een oplossing voor problemen aan de aanbodkant; wat centrale bankiers wel of niet doen werkt vooral door in de vraag. 

Volgens De Groot loopt de Fed daarom het risico dat de economie straks, als de problemen aan de aanbodkant vanzelf gladgestreken zijn, juist de andere kant op vliegt. Naar te weinig groei, te lage inflatie, een recessie. Evengoed snapt De Groot ook wel dat de Fed íets moet doen. Al is het omdat de tijdelijke prijsstijgingen zich vast beginnen te nestelen, bijvoorbeeld via de lonen. Die zijn, in tegenstelling tot in Europa, hard aan het stijgen in de VS.