Deadline niet gehaald, maar staatssecretaris Mathieu Michel heeft hervorming privacywaakhond klaar

Het debacle begon toen er klachten binnen liepen bij Europees Commissaris voor Justitie Didier Reynders over de GBA. De privacywaakhond zou niet onafhankelijk genoeg zijn. Een topvrouw stapte zelfs op. “Ik heb alles gedaan om de belangenvermenging en het gebrek aan integriteit tegen te gaan, maar iedereen laat begaan”, zei Alexandra Jaspar bij haar ontslag. België moest een oplossing voorzien voor de problemen tegen midden januari, maar haalde die deadline dus niet.

Centraal in de klachten zijn KU Leuven-professor Bart Preneel, gespecialiseerd in digitale versleuteling, en Frank Robben, topman van verschillende IT-diensten van de overheid. Die laatste kwam ook in opspraak ten tijde van de lancering van Qvax.

Volgens de Europese wetgeving GDPR moeten privacywaakhonden “vrij blijven van externe invloed”. Bij de Europese Commissie werd geklaagd dat dat in België niet het geval is, omdat Preneel en Robben functies uitoefenen binnen de federale overheid die te maken hebben met privédata. Tegelijkertijd zetelden ze in een commissie van de GBA die advies geeft over wetsontwerpen. Preneel legde ondertussen een andere functie neer om bij de GBA te kunnen blijven zonder belangenconflict. Robben behield al zijn functies.

Michel hervormt nu de wet die de werking van de GBA regelt om dit soort problemen van de baan te vegen, schrijft ‘De Tijd’. Het onderdeel van de privacywaakhond waarin Robben zetelt, wordt een expertenraad die geen beslissingsmacht meer heeft. In een volstrekt adviserende rol kunnen zo externe experts toch nog van dienst zijn. Ook kan de GBA nog analyses bestellen die door externe instellingen worden uitgevoerd.

Bovendien grijpt Michel in om gerommel bij de top van de GBA een halt toe te roepen. Het opstappen van de topvrouw had namelijk ook een communautaire insteek. De Franstalige directrice Alexandra Jaspar kon niet door één deur met de Nederlandstalige voorzitter David Stevens. Tegen die laatste en een andere Franstalige directeur loopt een procedure tot afzetting. 

Met de hervorming moeten de verschillende directeurs van de GBA beter samenwerken en verantwoordelijkheid opnemen. Op dit moment kunnen ze in hun eigen bevoegdheid hun zin doordrijven, maar na de hervorming wordt het mogelijk om dossiers van collega’s op tafel te gooien bij de gehele directie.

De hervorming van Michel moet zorgen voor een broodnodige tweede adem voor de GBA. Die moet de privacy van Belgische burgers beschermen, maar gaat al jaren gebukt onder controverses aan de top. “Het doel was werken aan drie punten: de onafhankelijkheid, de expertise en de werking van de GBA”, aldus de staatssecretaris in een interview bij de krant ‘Le Soir’. De ministerraad geeft vandaag het wetsvoorstel als alles goed gaat groen licht.