‘Hij heeft me op de man af gevraagd of ik seks met hem wou’: slachtoffers VUB-prof onthutst over houding universiteit

Begin juni 2020. Het Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag van de VUB krijgt een melding binnen over D.T. (49),  de populaire prof van de opleiding Kunstwetenschappen en Archeologie. Het gaat over grensoverschrijdend gedrag, intimidatie en machtsmisbruik. Die zomer komen daar nog drie meldingen bij. Ook in het najaar van 2020 worden daar nog enkele meldingen aan toegevoegd, onder meer van een studente. Bij de universiteit blijft het stil. 

Enkele vrouwen die melding hebben gedaan laten zich intussen begeleiden door Punt vzw, een organisatie die slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag ondersteunt. Daar krijgen ze de raad om het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) te contacteren. Op 7 december 2020 is er een eerste gesprek. Directeur Liesbet Stevens zit mee aan tafel, net als haar medewerkster Charlot Bonte, iemand van Punt vzw, een vertrouwenspersoon van de VUB en vier vrouwen die een melding hebben gedaan. 

“Het was pas toen het Instituut was ingeschakeld, dat er wat vaart in kwam”, vertelt een van de vrouwen aan De Morgen. 

Enkele dagen later wordt professor D.T. uitgenodigd voor een gesprek bij de decaan en de vakgroepvoorzitter. Inmiddels heeft het Instituut voor de Gelijkheid van Mannen en Vrouwen al zeker zeven getuigenissen binnengekregen. 

‘Bijna 20 jaar hetzelfde patroon’

Wat de vrouwen op dat moment nog niet weten is dat er meer dan tien jaar eerder al gelijkaardige klachten tot bij de top van de universiteit zijn beland. Enkele doctoraatsstudenten stapten toen naar de toenmalige decaan van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte, maar er wordt niet ingegrepen. De klachten zijn telkens dezelfde: D.T. stuurt ongepaste berichten naar studenten en deelt persoonlijke verhalen. Soms mondt dat uit in een seksuele relatie. Wie zijn avances afwimpelt, wordt geïntimideerd en het leven zuur gemaakt. 

“’Amai, gij ziet er knap uit in dat kleedje. We zouden deze zomer eens iets samen moeten gaan drinken.’ Dat zei hij me tijdens een mondeling examen”, zegt Stefanie De Wolf, nu 38 maar toen een student van 24 jaar. Uiteindelijk zou ze enige tijd later enkele weken een relatie met hem hebben. “Hij vertelde me toen al dat hij regelmatig seks had met studentes.”

“Mij heeft hij op de man af gevraagd of ik seks met hem wou”, zegt Valentine Verrijken (35). D.T. was toen de promotor van haar thesis. Ze weigerde. “En daarna bleek een carrière in de archeologie voor mij plots niet meer mogelijk. Een vakantiejob die mij beloofd was? Plots ging die naar een andere studente. Ik heb mijn studie wel afgemaakt, maar een doctoraat zat er niet meer in.”

Zowel De Wolf als Verrijken hebben weet van nog studenten die ongepaste berichten van hem kregen. Of die een seksuele relatie met hem aangingen. “Nu besef ik dat hij eigenlijk al bijna twintig jaar lang hetzelfde patroon volgt”, zegt De Wolf.

Verrijken wordt gecontacteerd door het IGVM in het najaar van 2020. Of ze haar verhaal wil doen? Zij contacteert op haar beurt De Wolf. Uiteindelijk zullen ze allebei getuigen voor de Tuchtcommissie. 

De tuchtprocedure gaat eind januari 2021 van start. De getuigenissen worden verzameld, dossiers ingediend en eind maart werd het tuchtdossier aan de VUB overgemaakt. “Daarna werd het stil”, zegt een vrouw. “Wij hadden absoluut geen benul hoe het met het onderzoek was gesteld. Telkens opnieuw moesten we om informatie smeken.”

Pauwels: ‘Wij nemen dit ernstig’

Rector Caroline Pauwels erkent dat de communicatie beter kon en dat werking van het meldpunt beter op punt gezet moet worden. “Daar zijn we ook volop mee bezig. Ik kan alleen maar benadrukken dat wij meteen in actie zijn geschoten toen het rectoraat op de hoogte werd gebracht eind 2020. Ik heb nu ook gehoord dat er in het verleden al meldingen zouden zijn geweest, maar ik heb daar niks over kunnen terugvinden. Zodra ik op de hoogte was, is  er een grondig intern onderzoek gevoerd, en de man is ook ontslagen. Dat toont hoe ernstig wij dit nemen.”

Eind november, na nog een beroepsprocedure van D.T., valt het finale verdict: de samenwerking wordt stopgezet. Maar voor de vrouwen volgt een koude douche. “We kregen te horen dat hij was ontslagen, maar ook dat er een overeenkomst met hem was gesloten. De precieze inhoud daarvan mochten we niet weten.” 

Ook rector Pauwels en D.T. geven toe dat er een dading is gesloten. D.T was vrijdag niet meer bereikbaar voor commentaar, maar verduidelijkte donderdag aan De Morgen dat het volgens hem alleen gaat over ‘roddels en onbevestigde geruchten’. 

“Voor ons was het vooral van belang dat hij geen nieuwe slachtoffers meer kan maken”, klinkt het bij de vrouwen. “Maar de VUB gaf aan dat er niet over gecommuniceerd mocht worden.” Meer zelfs, het is rector Caroline Pauwels zelf die meerdere vrouwen op het hart drukte dat absolute discretie is geboden. “De rector zei dat we moesten zwijgen, dat mensen een tweede kans verdienen”, zeggen meerdere vrouwen. Pauwels legt uit: “Een universiteit is geen rechtbank. Wij kunnen en mogen andere werkgevers niet zomaar contacteren en waarschuwen over wat is gebeurd. Er is een einde gesteld aan zijn activiteiten aan de VUB, dat is een heel serieuze beslissing.”

Voor de vrouwen blijft het ongenoegen. “Het gaat hier om iemand die al jarenlang dezelfde vorm van misbruik pleegt. Die zou toch niet meer met studenten in contact mogen komen? Maar hij kan nu ongestoord elders solliciteren.” Een andere melder bevestigt: “Het voelt alsof alles voor niks is geweest. Hoe de VUB heeft gereageerd, heeft me meer gekwetst dan het grensoverschrijdend gedrag zelf.”

De Morgen sprak met zeven van de 23 vrouwen die een melding hebben gedaan van grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik. Sommigen wensten anoniem te blijven, maar hun namen zijn bekend bij de redactie. Mailverkeer, berichten, screenshots en vertrouwelijke documenten bevestigen hun verhalen. 

Wie vragen heeft of hulp zoekt bij seksueel grensoverschrijdend gedrag of misbruik kan terecht bij hulplijn 1712.

De Morgen onderzoekt grensoverschrijdend gedrag aan de universiteiten, naar aanleiding van de zaak D.T. aan de VUB. Heeft u zelf grensoverschrijdend gedrag meegemaakt tijdens uw opleiding? Wil u daarover getuigen in een ruimer artikel over het onderwerp? Mail kort uw verhaal en uw telefoonnummer naar tips@demorgen.be zodat we u kunnen contacteren. Met uw informatie wordt zorgzaam omgegaan. Niets wordt gepubliceerd zonder uw uitdrukkelijke toestemming.