We zijn een universiteit, geen rechterlijke macht. En ook in een rechtstaat geldt dat mensen een tweede kans krijgen

Een ontoelaatbaar geval van grensoverschrijdend gedrag aan mijn universiteit heeft de voorbije dagen uitgebreid de pers gehaald. “We too” dus. Ja, ook aan onze universiteit. Dat is een pijnlijke vaststelling voor ons allemaal, ook voor mij. Die media-aandacht is dus volkomen terecht, want de strijd tegen grensoverschrijdend gedrag van seksuele of andere aard hoort in het centrum van het maatschappelijke debat te staan. Dat is mee de verdienste van de MeToo-beweging. En gelukkig zijn daar ook consequenties aan verbonden. Mijn universiteit wil absoluut een voorvechter zijn in die strijd en we hebben hier de voorbije jaren steevast met concrete maatregelen op ingezet. Vandaag kunnen we alleen maar vaststellen dat we nog meer en beter moeten doen.

Over de zaak zelf kan ik alleen benadrukken dat de VUB de klachten van de slachtoffers bijzonder ernstig heeft genomen, net omdat er absoluut geen plaats is voor dergelijk gedrag op onze campussen en in onze universitaire gemeenschap. We hebben eind vorig jaar een einde gemaakt aan de tewerkstelling van de betrokken collega. We hebben dat niet lichtzinnig gedaan, maar na een interne en grondige procedure. Zoals het hoort.

Campussen zijn dichtbevolkte oorden, universiteiten zijn hiërarchisch georganiseerde instellingen. Waar veel mensen samenkomen en een hiërarchie bestaat, is er het risico dat sommigen van hun macht misbruik zullen maken. Dergelijk misbruik in interpersoonlijke relaties tussen medewerkers en studenten, maar ook tussen collega’s of studenten onderling, kunnen we nooit tolereren. We weten uit onderzoek, ook bij universiteiten, dat vrouwen een veel groter risico lopen. Dat neemt niet weg dat zowel vrouwen als mannen het slachtoffer kunnen zijn. Een universiteit moet hoe dan ook in alle omstandigheden en te allen tijde voor iedereen een veilige omgeving zijn. Onze humanistische waarden van vrijheid, gelijkwaardigheid en verbondenheid horen gepaard te gaan met respect , integriteit en empathie in de omgang met anderen. Daarom pakken we grensoverschrijdend gedrag resoluut aan, onder meer met meldpunten en uitgewerkte procedures en acties.

De ervaring van het laatste jaar leerde mij een aantal extra lessen. Ten eerste en helemaal niet verwonderlijk: we mogen er niet altijd van uitgaan dat iedereen voldoende assertief is om ongewenst gedrag te melden. Er dienen hier vele mentale barrières overwonnen en dat heeft tijd nodig. De verantwoordelijkheid bij de MeToo-melder leggen is dus iets te makkelijk. Evenzeer blijkt dat het niet altijd en bij iedereen duidelijk is wat grensoverschrijdend gedrag precies is. Sociale media werken een zekere fluïditeit mee in de hand. Ze zorgen voor grensvervaging die nefast kan blijken. Ik kan iedereen dan ook aanraden om de driedelige documentaire van Tess Uytterhoeven over de zaak-De Pauw te bekijken: Het proces dat niemand wilde. En te luisteren naar de krachtige vrouwen die in de docu getuigen over wat hen overkomen is.

Een andere les is dat het niet voldoende is om een meldpunt te hebben. Het moet ook duidelijk zijn wat zo’n meldpunt wel of niet doet. Melders gaan er ook met heel verschillende bedoelingen heen. Sommigen hebben genoeg aan het vertellen van hun verhaal, anderen denken dat er automatisch gevolg aan hun klachten wordt gegeven, zonder dat dit met zoveel woorden is gezegd. Weer anderen komen iets melden, maar geven tegelijk aan dat ze niet willen dat er iets met hun melding wordt gedaan, enz. We werken eraan om de bedoelingen en de verwachtingen met betrekking tot het meldpunt zo duidelijk mogelijk te maken. En we moeten ook onder ogen durven zien dat er bij getuigen of omstaanders, ook aan de universiteit, soms een zwijgcultuur heerst. Grensoverschrijdend gedrag is niet alleen een zaak van de betrokkenen, van vermeende daders en slachtoffers, maar van ons allemaal. Het is een collectieve verantwoordelijkheid. We moeten ook in dat opzicht van MeToo naar WeToo. Daarom zetten we bijvoorbeeld in op bystander-trainingen.

In de aanpak van grensoverschrijdend gedrag horen absolute discretie en maximale transparantie hand in hand te gaan. Dat is soms een moeilijke dunne lijn. We zullen voortaan de getroffenen sneller informeren over de stand van zaken van hun procedure. Een onderzoek hoort niet alleen discreet, maar ook grondig te gebeuren en kan dus heel wat tijd in beslag nemen. Mensen kunnen dan het gevoel krijgen dat ze vergeten zijn. Dat er niets gebeurt met hun klacht of melding. Daarom moeten we nadrukkelijker en transparanter communiceren met de betrokkenen. En ze soms vragen wat geduld te oefenen.

De procedures vragen tijd, maar ook het helingsproces achteraf vraagt tijd. Zowel bij slachtoffers als bij daders, die op hun beurt een eigen naaste omgeving hebben, met gezinsleden en vrienden die de impact eveneens als traumatiserend kunnen ervaren en de gevolgen mee moeten verwerken. Overmatige media-aandacht en publieke schandpalen helpen het helingsproces niet. Moeten we er overigens als werkgever op toezien dat iemand die we omwille van grensoverschrijdend gedrag aan de deur hebben gezet, nergens anders in een soortgelijke omgeving aan de slag kan? Sommigen zouden dat willen, maar ik vrees dat we dan ons boekje te buiten zouden gaan. We zijn een universiteit, geen rechterlijke macht. En ook in een rechtstaat geldt dat mensen een tweede kans krijgen. Als ze tenminste leren uit hun fouten.

Een veilige omgeving betekent overigens niet dat – zoals sommigen al zullen opperen – “er helemaal niets meer mag op de campus.” Uiteraard blijft flirten toegelaten, laten we wel wezen. Maar een nee is en blijft een nee, zelfs al wordt die gefluisterd.

De Morgen onderzoekt grensoverschrijdend gedrag aan de universiteiten, naar aanleiding van de zaak D.T. aan de VUB. Heeft u zelf grensoverschrijdend gedrag meegemaakt tijdens uw opleiding? Wil u daarover getuigen in een ruimer artikel over het onderwerp? Mail kort uw verhaal en uw telefoonnummer naar tips@demorgen.be zodat we u kunnen contacteren. Met uw informatie wordt zorgzaam omgegaan. Niets wordt gepubliceerd zonder uw uitdrukkelijke toestemming.