Welke vogels fladderen in jouw tuin? Doe mee met het Grote Vogeltelweekend

Vandaag en morgen roept Natuurpunt naar jaarlijkse gewoonte iedereen op om vogels te tellen in de tuin. Mensen in heel Vlaanderen vatten een kwartiertje post voor het raam om de vogelsoorten in de gaten te houden. Via een formulier op de website worden al die gegevens verzameld en verwerkt door Natuurpunt.

De telling zelf duurt slechts een kwartiertje. Je mag meerdere kwartiertjes tellen, maar dan telkens met een apart invulformulier. De tijdslimiet zorgt er namelijk voor dat de verzamelde gegevens vergelijkbaar zijn, want als je langer telt, zal je natuurlijk meer vogels zien. Het is het interessantste als je die kwartiertjes spreidt, want je zal op andere momenten van de dag andere soorten spotten. 

In 2021 telden de bijna 80.000 Vlamingen samen 1.314.387 vogels, de grootste Vlaamse tuinvogeltelling ooit. En ook de speelplaats blijkt een nuttige plek voor de wetenschappers: het weekend werd al voorafgegaan door een Vogeltelweek voor scholen. 

De tuinvogeltelling betekent en schat aan informatie voor de vogelexperts van Natuurpunt. Doordat er zo veel mensen met dezelfde vaste methode tellen, krijgen de wetenschappers informatie binnen die ze kunnen vergelijken tussen regio's, want de aanwezigheid van bepaalde vogelsoorten verschilt naargelang de regio en de omgeving.

Door de telling jaar na jaar te doen, kan de evolutie van vogels ook opgevolgd worden. Zo kon Natuurpunt bijvoorbeeld in de gaten houden of de merel zich de voorbije jaren, na een stevige dip door een virus, herstelde. Dat lukt, al is het maar langzaam. De putter is dan weer terug van lang weggeweest. "Dat is echt een prachtige vogel, de kanarie van onze plaatselijke vogelwereld. Je ziet die nu ook terug in het stadsbeeld".

Andere soorten nemen in aantal af, zoals de kauw. "Die zat al lang op een hoogtepunt, en mensen zagen dat wel eens als een plaag, maar dat is nu voorbij. Zo zie je dat de natuur dat zelf op een natuurlijke manier afbouwt," aldus Driessens. Ook de huismus verliest de strijd een beetje. Nochtans was dat vorig jaar de meest getelde vogel. "Maar we zien ze meer en meer apart of in kleinere groepjes, in plaats van een grote groep. De huismus heeft eigenlijk grote groepen nodig om zich in stand te houden". 

Aan één vogel kan je dit jaar alvast wat extra aandacht besteden: de keep. "Die lijkt erg op de vink en blijft daardoor gemakkelijk "incognito" in groep," vertelt Driessens. "Moest je de kenmerken van die vogel op voorhand een beetje willen inprenten, kunnen we ontdekken of die erop vooruitgaat."

Maar het verzamelen van informatie over de vogelsoorten is niet het enige doel van deze actie. Natuurpunt wil met deze jaarlijkse actie mensen in contact brengen met de natuur in hun eigen achtertuin. "We willen mensen bewust maken van de natuur in hun nabije omgeving, en verwondering oproepen," vertelt vogelexpert Gerard Driessens van Natuurpunt Studie. En dat lukte het voorbije jaar al goed. In 2021 namen bijna 80.000 mensen deel, quasi een verdubbeling van het jaar ervoor. 

Niet toevallig, volgens Driessens. "De interesse is gigantisch gegroeid sinds vorige lockdowns. Dat zien we in de vogeltelling, maar ook bij andere tellingen op de website waarnemingen.be, in de verkoop van verrekijkers, noem maar op," zo zegt Driessens. "Ook in het veld kom ik steeds nieuwe mensen tegen. Wie weet ronden we dit jaar de kaap van 100.000 deelnemers".

Die natuur zo dicht bij huis heeft niet alleen een ontspannende functie, maar ze is ook een niet te onderschatten oppervlakte: 13 procent van de Vlaamse oppervlakte bestaat namelijk uit huizen en tuinen. En die tuinen hebben potentieel voor de biodiversiteit. Als tuinen natuurlijk ingericht zijn, bieden ze een extra stek voor planten en dieren. "Interessante plekjes voor vogels verdwijnen steeds meer, zoals rietkraagjes. Daar vertoeven vogels graag. Ook in struiken en hagen kunnen ze beschutting vinden, bijvoorbeeld om te vluchten voor een kat," legt Driessens uit. Je kan de dieren ook helpen door een "zaadbank" vrij te houden in een hoekje van de tuin, een ruig hoekje waar planten zoals distels hun zaden nog kunnen voortbrengen.

En dan kan je nog letten op hoe je voedert. Niet elke vogel eet graag hetzelfde, en je kan zelfs ziektes helpen voorkomen. "Er is een parasiet waar de groenling de laatste tijd van afziet. Daarvan krijgt die vogel een zwelling in de bek, en laat zijn stukje eten vallen. Als een andere vogel dat opeet, krijgt die de ziekte ook. En vogels kan je natuurlijk geen afstands- of hygiëneregels laten volgen", voegt Driessens met een kwinkslag toe. Je kan die uitwisseling van de parasiet vermijden door niet méér voeding te leggen dan er opgegeten wordt, verschillende aparte plekjes te maken, en de voederplaats af en toe eens te spoelen.