Na de zoveelste dreun: premierschap van Boris Johnson hangt nu echt aan zijden draadje

“Of hij heeft de regels niet gelezen, of de regels niet begrepen, of hij dacht dat ze voor hem niet golden… welke was het?” Met deze vernietigende vraag opende oud-premier Theresa May maandagmiddag de aanval op Johnson, tijdens het spoeddebat naar aanleiding van de publicatie van het rapport van Gray. Ze deed dit nadat die had vastgesteld dat meerdere feestjes die tijdens de lockdown op Downing Street plaatsvonden, in strijd waren met de coronaregels. Eerder had Johnson in het parlement beweerd dat er volgens hem geen regels waren geschonden, omdat ze werkgerelateerd waren.

Het voorlopige rapport van Gray was even beknopt als kritisch. Onder Johnson was er, stelde ze na de analyse van zestien lockdownrecepties vast, een feestcultuur ontstaan in de ambtswoning. Die stond haaks op de grauwsluier die Johnson met zijn lockdownmaatregelen over de rest van het land had gelegd. Prima idee om de Downing Street-tuin tijdens een pandemie te gebruiken als extra kantoorruimte, maar niet om daar te wijnen. Gray zette vraagtekens bij de drankcultuur in het hart van de macht.

▶ Bekijk hier de volledige verklaring van Boris Johnson:

Politie komt nog met eigen onderzoek

De speelruimte van Gray was beperkt doordat de politie met een eigen onderzoek bezig is naar twaalf feestjes op Downing Street en enkele overheidsdepartementen. Het gaf Johnson de kans om tijdens het spoeddebat in het Lagerhuis te verwijzen naar de bevindingen van de politie, die weken of maanden op zich kunnen doen wachten. Tevens maakte Johnson van de gelegenheid gebruik om nogmaals zijn excuus aan te bieden en aan te kondigen dat er een reorganisatie aankomt op Downing Street.

Een vechtlustige Johnson probeerde de aandacht daarna te verleggen naar het vaccinatiesucces, naar de herwonnen vrijheid op het eiland, naar brexit, naar spanningen op het wereldtoneel. Maar zelden waren de aanvallen zo hard, en was de woede zo groot. De Schotse leider Ian Blackford werd bijna uit het Lagerhuis gezet, nadat hij enkele keren had beweerd dat Johnson op deze plek had gelogen, een politieke doodzonde. Nadat hij met tegenzin het woordje ‘onbedoeld’ had toegevoegd, mocht de afgevaardigde blijven zitten.

Vertrouwen kwijt

Pijlen uit eigen kring beschadigden Johnson het meest. Na May’s interventie beweerde partijcoryfee Andrew Mitchell dat hij zijn vertrouwen in Johnson verloren heeft. Ook Steve Baker, een van de machtigste Tories, leek  geen fiducie meer te hebben in de leider. En dat op de tweede verjaardag van brexit. Als 54 Conservatieve kamerleden schriftelijk hun vertrouwen opzeggen, komt er een stemming over het premierschap van de man die indertijd bijna was bezweken aan het coronavirus. Dat zou de komende uren al kunnen gebeuren, maar het is absoluut niet zeker dat het ook gaat gebeuren.

‘Partygate’ is aangezwengeld door Johnsons oude stafchef Dominic Cummings. Hij heeft in een interview met een Amerikaanse krant gezegd dat hij de riolering van de Britse politiek wil schoonmaken. Cummings had geen goed woord over voor Johnson, die volgens hem regeert als een Romeinse keizer. Voormalig Downing Street-medewerker Nikki da Costa beweerde in The Times dat er in de ambtswoning een corpsballencultuur is ontstaan, mede dankzij het optreden van stafchef Dan Rosenfeld, de opvolger van Cummings.

Steeds meer vraagtekens worden gezet bij de rol van Carrie Johnson. Gray maakte bekend dat de politie onder meer zal kijken naar een feestje dat de First Lady in de avond van 13 november 2020  zou hebben georganiseerd om het vertrek van haar rivaal Cummings te vieren.  Onder meer de Abba-hit ‘Winner takes it all’ werd gedraaid.  In het Lagerhuis kreeg Johnson de vraag voorgelegd of hij bij deze fuif in de ambtswoning aanwezig was. Hij beloofde dat de politie te zijner tijd met het antwoord zal komen.