"Israël onderdrukt systematisch Palestijnen: apartheid", zegt Amnesty International

De mensenrechtenorganisatie Amnesty International zegt dat zowel de Palestijnen die in Israël wonen, als die in de bezette gebieden en in de Gazastrook, allemaal van rechten worden beroofd, en dat er dus sprake is van apartheid. Voorbije zomer kwam de Amerikaanse mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch tot dezelfde conclusie.

Israël zegt dat Amnesty met het vernietigende rapport jodenhaat aanwakkert. Volgens Amnesty is het rapport niet tegen joden, maar aan de Israëlische regering gericht. 

Volgens Amnesty International is een apartheidssysteem "een geïnstitutionaliseerd regime van onderdrukking en overheersing van een raciale groep over een andere. Het is een ernstige mensenrechtenschending die is verboden volgens het internationaal recht".

Voor het internationaal strafrecht vormen specifieke onmenselijke daden die worden gepleegd binnen een systeem van aanhoudende onderdrukking en overheersing, met de bedoeling om dat systeem in stand te houden, de misdaad tegen de mensheid van apartheid. 

Volgens de Israëlische regering is er echter geen consensus over deze definitie, en gaat het om een interpretatie van Amnesty. "Apartheid in Zuid-Afrika was onderdrukking gebaseerd op raciale basis."

In het lijvige rapport van Amnesty wordt aangetoond dat de Israëlische autoriteiten Palestijnen behandelen als een "inferieure raciale groep die wordt gedefinieerd aan de hand van hun niet-Joodse, Arabische status". Deze raciale discriminatie is vastgelegd in wetten in zowel Israël als de bezette gebieden, schrijft Amnesty.

Palestijnse burgers van Israël kunnen bijvoorbeeld maar zeer moeilijk de Israëlische nationaliteit krijgen, waardoor zij een andere wettelijke status hebben dan Joodse Israëliërs. "Ze worden onderworpen aan systematische discriminatie", zegt Amnesty. Dat onderscheid werd in een constitutionele wet uit 2018 vastgelegd, die spreekt van Israël als uitsluitend een ‘natiestaat van het Joodse volk’.

Palestijnen die op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza wonen zijn er geen staatsburger en worden als staatloos beschouwd. Om er te leven en werken hebben ze een identiteitskaart van het Israëlische leger nodig.

"Rascisme is bij wet verboden in Israël" zegt Hans Knoop, woordvoerder van het Forum voor Joods Organisaties. "U zal in Tel Aviv [stad in Israël] geen banken vinden voorbehouden voor Joden, of voor Palestijnen. Zoals er ook geen verschillende zitplaatsen in de bus zijn. Sterker nog, in het Israëlische Nationale elftal spelen ook Arabische Israëli's. Het rapport is één grote boosaardige leugen", besluit Knoop.  

Miljoenen Palestijnse vluchtelingen en hun nakomelingen mogen niet terugkeren naar het land dat zij in de conflicten van 1947-49 en 1976 gedwongen verlieten. Dit terwijl zij volgens het internationaal recht het recht hebben naar hun voormalige huizen en eigendommen terug te keren.

Israël zegt dan weer dat de "tweestatenoplossing", zoals vastgesteld in de Oslo-akkoorden, door Amnesty wordt neergezet als "apartheid", terwijl dit volgens Israël de wens is van grote delen van beide volkeren. Israël verwijt Amnesty ook dat het niet altijd een onderscheid maakt tussen de verschillende groepen van Palestijnen in de regio. Naargelang hun woonplaats hebben die allemaal een ander juridisch statuut en dus andere rechten, zegt Israël. 

"Door tientallen jaren ongelijke behandeling zijn Palestijnen economisch achtergesteld", schrijft Amnesty.  Daar komt nog eens bij dat zij veel minder overheidssteun krijgen dan Joodse Israëliërs. Zo ging van het corona-herstelpakket slechts 1,7 procent naar Palestijnse lokale autoriteiten.

Israël wijst erop dat het wel degelijk economische steunprogramma’s heeft voor Palestijnen en dat het bijvoorbeeld dankzij Israël is dat er elektriciteit is in Gaza.  

"De internationale reactie op de apartheid mag niet langer beperkt blijven tot een nietszeggende veroordeling en drogredenen. Als we de onderliggende oorzaken niet aanpakken, zullen Palestijnen en Israëliërs verwikkeld blijven in de cyclus van geweld die al zoveel levens heeft verwoest", aldus Agnes Callamard, internationaal voorzitter van Amnesty International.

"Israël moet het apartheidssysteem ontmantelen en de Palestijnen gaan behandelen als mensen met gelijke rechten en waardigheid. Zolang dat niet gebeurt, zullen vrede en veiligheid voor Israëliërs en Palestijnen verre toekomstdromen blijven", aldus Callamard. 

Israël verzet zich tegen het rapport. "Amnesty steunt de Palestijnse eis op terugkeer, maar is kritisch op Joodse terugkeer. Het ontkent de wens én het recht van beide volkeren op zelfbeschikking in een eigen soevereine staat. Daarnaast ontkent het de politieke en demografische ontwikkelingen sinds 1948 en de veiligheidssituatie ter plaatse", schrijft de pro-Israëlische organisatie CIDI. "Palestijnse schendingen zijn opzettelijk genegeerd, want ‘die passen niet bij de focus’ van het rapport, terwijl deze essentieel zijn voor het beeld dat gecreëerd wordt door dit rapport en voor begrip van de situatie", alsnog CIDI. 

Israël verzet zich intussen tegen elke vorm van economische sancties. Volgens de Israëlische regering zijn buitenlandse mensenrechtenorganisaties "antisemitisch", ook al wijst Amnesty er nog eens op dat de kritiek geen joden, maar wel de Israëlische regering viseert. De harde internationale kritiek op het Israëlische beleid m.b.t. Palestijnen wordt overigens ook gedeeld door Israëlische mensenrechtenorganisaties.