De Nederlandse minister van Defensie, Kasja Ollongren, stelt een onafhankelijk onderzoek in naar de Nederlandse Landmacht (de evenknie van de Belgische Landcomponent). Militairen verzamelden daar zonder wettelijke grondslag op grote schaal informatie van Nederlandse burgers.

Het Land Information Manoeuvre Centre (LIMC) van het Nederlandse leger onderzocht in de eerste maanden van de pandemie verschillende groepen die zich uitspraken tegen de coronamaatregelen. Voor het onderzoek verzamelden onderzoekers informatie van sociale media en ‘alternatieve’ kanalen. De verzamelde data had naast het coronavirus ook betrekking tot Black Lives Matter, 5G-zendmasten en de Farmers Defense Force.

Soldaten handelen op eigen initiatief

De handelingen van het Nederlandse leger waren volgens de Nederlandse krant NRC een omstreden besluit. “Defensie mag niet veel op Nederlands grondgebied. Ze mag de politie bijstaan als die erom vraagt. De militairen handelen dan volgens de regels en onder toezicht van die instantie.” Maar in dit geval handelde het LIMC op eigen initiatief en zonder wettelijke grondslag.

Minister van Defensie Ollongren stelt nu dus een onafhankelijk onderzoek in. De aanbevelingen van het onderzoek moeten een belangrijk richtsnoer gaan vormen voor het militaire onderzoekscentrum. Militairen kunnen zo controleren wat ze wel en niet mogen doen in het digitale domein. Het onderzoek moet komende zomer klaar zijn.

Geïnfiltreerd onder een schuilnaam

Het centrum verzamelde de informatie over sommige burgers om te oefenen met het opereren in de digitale wereld van desinformatie, hacken en beïnvloeding.

De verzamelde data kwam echter niet uitsluitend uit openbare bronnen. Uit onderzoek van NRC blijkt dat sommige informatie rechtstreeks afkomstig was uit een intern politiesysteem. Ook zou één onderzoeker onder een schuilnaam geïnfiltreerd zijn in een platform van complotdenkers.

Analyses van het centrum werden gedeeld met de Nederlandse politie en de terrorismecoördinator. De analyses waren dus niet enkel voor intern gebruik.

Interne strijd binnen Defensie

Het schandaal was bijzonder pijnlijk voor het Nederlandse leger. Binnen Defensie waren er namelijk meerdere afdelingen die op de hoogte waren van de illegale praktijken. Extra wrang was het feit dat het onderzoekscentrum desondanks niet actief terecht werd gewezen. Een interne strijd binnen het leger woedde voort. De ambtelijke top, militaire inlichtingendienst en juristen lieten keer op keer van zich horen, maar niemand greep in.

Het Nederlandse leger stelde eind 2020 in een verklaring dat ze niet geïnteresseerd waren in individuen, maar alleen in bredere ontwikkelingen in de maatschappij.

(evb)