Geen te hoge voorschotten, referenties zoeken en prijzen vergelijken: zo trap je niet in val van frauduleuze aannemers

Wie bouwt, verbouwt of renoveert, denkt beter twee keer na bij de keuze van een aannemer. Gisteren in "Pano" getuigden verschillende gezinnen hoe ze zich opgelicht voelen na de werken aan hun stulpje. Ze hebben vaak hun voorschot al betaald, de aannemer voert een paar werken uit, vertrekt dan en het bouwbedrijf gaat failliet. In de verhalen keert dat stramien steeds terug.

"Ik wil wel benadrukken dat dit om een minderheid van de aannemers gaat", zegt Pieter-Jan De Koning van de Consumentenombudsdienst. Die kreeg vorig jaar 1.068 dossiers binnen van mensen die bouwen of verbouwen. "Dat gaat van mensen die een zwembad aanleggen of een schouw laten kuisen tot problemen met de facturaties, maar ook aannemers die niet meer komen opdagen na een voorschot." De Koning geeft een paar tips voor mensen die aan zulke werken beginnen. 

"Het is niet wettelijk vastgelegd dat je vijftig procent van het totaalbedrag op voorhand moet betalen", zegt De Koning. "Dat is aan de twee partijen: de bouwer en de aannemer. Maar hoe meer voorschot je betaalt, hoe zwakker je positie als er problemen opduiken. Als je geen voorschot hebt betaald, en je aannemer komt niet opdagen, dan heb je ook geen verlies geleden." 

"We krijgen vaak dossiers onder ogen waar er te snel een te hoog voorschot is betaald", zegt De Koning. "Maar stel dat je een keukenblad op maat wil in Italiaans marmer, dan zal de aannemer natuurlijk vragen om dat grotendeels voor te schieten. Als jij daarna beslist om het contract op te zeggen, zou de aannemer anders met een marmeren blad achterblijven", klinkt het. "Die onderhandelingen moeten dus redelijk en billijk gevoerd worden." 

De Vlaamse Confederatie Bouw raadt een voorschot van 20 tot 30 procent aan, tenzij het om nieuwbouw of een grondige renovatie gaat. Dan betaal je het best naargelang de werken vorderen. Ze roepen ook op om betalingen in cash zo veel mogelijk te vermijden, en zeker niet meer dan 3.000 euro cash uit te betalen. 

"Lees het contract altijd goed na", benadrukt De Koning, "en leg daarin al vast welke stappen er genomen moeten worden wanneer er een conflict is. Je kan bijvoorbeeld in het contract zetten dat er dan bemiddeld moet worden, bij de Consumentenombudsdienst of bijvoorbeeld bij de Verzoeningscommissie Bouw."

Daarnaast raadt De Koning aan om online op zoek te gaan naar reviews van de aannemer, een beetje zoals bij Airbnb. "Dat zou een automatisme moeten worden bij bouwers. Maar natuurlijk, bij een frauduleuze aannemer zal er niets terug te vinden zijn", geeft hij ook toe. 

Een andere bron van informatie kan dan de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) zijn, waar veel bedrijven hun jaarrekeningen moeten publiceren. "Al worden faillissementen daar ook niet meteen bekendgemaakt. Het is dus niet zaligmakend. Bovendien is het natuurlijk leuker surfen op Facebook dan op de KBO, dus het is logisch dat mensen eerder daar naar informatie zoeken", aldus De Koning. 

Sommigen pleiten dan voor een eengemaakt platform of een databank waar mensen aannemers kunnen opzoeken. "Maar wie gaat die informatie op die databank zetten én controleren?", vraagt De Koning zich af. "Daarbij moeten we opletten dat we ondernemingen ook niet administratief overbelasten om informatie door te geven." 

"Kijk bijvoorbeeld naar de slotenmakers: staatssecretaris Eva De Bleeker (Open VLD, red.) heeft daar een lijst laten samenstellen met slotenmakers die een bepaalde gedragscode onderschrijven", klinkt het. Omdat mensen toch vooral via Google naar een slotenmaker zoeken, heeft de staatssecretaris samengezeten met het bedrijf. Er wordt nu onderzocht hoe slotenmakers die de code niet ondertekenen, van Google kunnen worden geweerd. "Het gaat dus vooral om de manier waarop zo'n lijst wordt gebruikt voor platformen als Google en Facebook", stelt De Koning. 

Verschillende aannemers contacteren en prijzen vergelijken: het is een logische stap in je bouwproces. Maar als prijzen "te mooi zijn om waar te zijn, zijn ze waarschijnlijk niet waar", geeft De Koning nog mee. "Dat wil daarom niet zeggen dat je per se de goedkoopste optie moet wantrouwen." Onrealistisch lage prijzen kunnen echter wel een alarmsignaal zijn. 

Zowel de overheidsdienst Economie, de Orde van Architecten als het Netwerk van Architecten Vlaanderen (NAV) benadrukken tot slot dat een architect je kan bijstaan om een goede aannemer uit te kiezen, al brengt dat natuurlijk extra kosten mee. 

"Een architect beschikt over een netwerk van betrouwbare bouwpartners", zegt voorzitter Dirk Mattheeuws van het NAV. "Hij weet hoe groot de voorschotten zijn die de aannemer kan vragen, kan helpen om referenties op te vragen en te controleren of de aannemer erkend is en of die nog schulden heeft bij de Rijksdienst Sociale Zekerheid of de fiscus."

Maar wat als je aannemer failliet gaat, en jij hebt een vermoeden dat er fraude in het spel is? "Op dat moment is bemiddeling niet meer mogelijk. Wie failliet is, bestaat zogezegd niet meer. Dan is je eerste contactpersoon de curator van het faillissement", zegt De Koning. "Die je moet je dan laten weten dat er nog openstaande schulden zijn bij de aannemer."

Die aannemersbedrijven zijn vaak leeggehaald voor ze failliet gaan, bleek gisteren uit "Pano". Met die "truc van de lege doos" halen bedrijven al hun activa, kapitaal en materialen uit het ene bedrijf en brengen het onder bij een ander, vaak nieuw bedrijf. "Het is dan aan de curator en aan de rechter om te bepalen wat er in die periode vóór het faillissement is gebeurd. Zij moeten uitmaken of de aannemer met malafide bedoelingen geld heeft weggehaald uit de onderneming, om niet meer te moeten betalen aan de schuldeisers." 

Alleen zijn die individuele mogelijke fraudecases niet altijd prioriteit voor het parket. "Het is een moeilijke boodschap om te brengen, maar wij moeten onze middelen zo efficiënt mogelijk inzetten", gaf ook Steven De Winter gisteren toe in "Pano". Hij is het hoofd Fraudebestrijding van het Antwerpse parket. "Dat zijn drama's, maar het is natuurlijk aan het parket om die prioriteiten te maken", zegt De Koning. "Voorkomen is dus veel beter dan genezen." 

BEKIJK - Pieter-Jan De Koning geeft in onze studio tips mee om fraude door een aannemer te vermijden: