Alle ogen gericht op Vlaanderen: wat kan de Vlaamse regering doen om de energiefactuur te verlagen?

Na wekenlang onderhandelen presenteerde premier Alexander De Croo (Open Vld) dinsdag een pakket aan maatregelen om de energiekosten van de Belg betaalbaar te houden. Een tijdelijke verlaging van de btw op elektriciteit en een verwarmingspremie van 100 euro moeten een gezin gemiddeld 165 euro opleveren. Daarnaast wordt het sociaal tarief van 1 miljoen gezinnen verlengd tot eind juni. Deze steun is beperkt in vergelijking tot de woekerprijzen op de energiemarkt, maar is toch al iets.

Maar de federale regering is niet de enige die kan ingrijpen. De gemiddelde elektriciteitsfactuur in Vlaanderen bestaat voor 21 procent uit Vlaamse heffingen, de gasfactuur voor 7 procent. Zo dragen Vlamingen via hun energiefactuur bij aan het Energiefonds en aan de zogenaamde openbaredienstverplichtingen (ODV), waarmee onder meer de kosten voor straatverlichting worden gedekt. Vandaar dat de vraag zich opdringt: zal Vlaanderen nog iets extra’s doen?

“Terwijl Vivaldi alles op alles zet, blijft het muisstil langs Vlaamse kant”, schrijven Vlaams Parlementslid Staf Aerts (Groen) en Kamerlid Kim Buyst (Groen) in een opiniestuk in deze krant. Volgens de groenen, op Vlaams niveau in de oppositie, is het onbegrijpelijk dat Vlaanderen zijn burgers met zo’n hoge factuur laat zitten. “Elke hefboom die de Vlaamse regering heeft om iets aan de energiefacturen te doen, blijft onaangeroerd.”

Grote bedrijven 

Dat laatste is niet helemaal waar, want in oktober vorig jaar haalde de regering al 200 miljoen euro aan heffingen uit de factuur. Hierdoor betaalt een gemiddeld gezin dit jaar 43 euro minder. Maar iedereen, ook minister van Energie Zuhal Demir (N-VA), beseft dat er meer nodig zal zijn om de bezorgdheid bij de bevolking weg te nemen. Vandaar dat de Vlaamse regering al weken in stilte onderhandelt over een extra energiepakket.

De zoektocht verloopt bijzonder moeizaam, zeggen regeringsbronnen. Nog eens snoeien in de ODV’s, zoals vorig jaar, is lastig. Er is nog weinig marge. De ODV’s overtillen naar de algemene begroting is een optie. Volgens de regeringspartijen komt dit echter neer op een vestzak-broekzakoperatie. 

Een optie die nu wel op tafel ligt, is de groenestroomcontracten van grote bedrijven herbekijken. Een aantal grote bedrijven, het bekendste voorbeeld is KatoenNatie, heeft in het gouden tijdperk van de groenestroomsubsidies geïnvesteerd in zonnepanelen. Tot op vandaag verdienen ze daar handenvol geld aan. Deze contracten openbreken en de opbrengsten afromen zou de energiefactuur kunnen verlichten. Er wordt juridisch onderzocht of dit mogelijk is.

Peanuts

Ook het Vlaams Klimaatfonds kan een oplossing bieden. Dat wordt gespijsd door de inkomsten uit CO₂-rechten, die fors duurder zijn geworden de laatste maanden. Demir zei eerder dat de meeropbrengst op 75 miljoen euro wordt geschat. Dit bedrag zou op een structurele manier terugvloeien naar gezinnen. Vandaag ligt de raming wel al een stuk lager, op 60 miljoen euro. Per gezin zou dat om peanuts gaan.

Waar het geld ook gehaald wordt: de druk groeit om in te grijpen. “De gesprekken lopen, maar we willen geen valse verwachtingen scheppen”, klinkt het bij Demir. Ten laatste volgende week hoopt de regering met iets uit te pakken.

Intussen dreigen ook nog bijna 300.000 Vlaamse huishoudens vanaf deze zomer meer te betalen voor hun elektriciteit. Dat komt door een geplande hervorming waarbij de kosten voor elektriciteit anders worden berekend. De meerderheidspartijen hebben woensdag in het parlement beslist dat deze hervorming aangepast moet worden, en mogelijk ook uitgesteld. Er komt hierover op 23 februari een hoorzitting met de Vlaamse energieregulator VREG.