Beroemde schip Endeavour van kapitein James Cook uit 18e eeuw mogelijk gevonden voor kust van VS

De Endeavour is het schip waarmee kapitein James Cook tussen 1768 en 1771 de zuidelijke Stille Oceaan verkend heeft en waarmee hij Nieuw-Zeeland en Australië 'ontdekt' heeft. Het schip werd door de Britten opzettelijk tot zinken gebracht in de haven van Newport tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog. 

Australische en Amerikaanse maritieme archeologen onderzoeken al 22 jaar verschillende 18e eeuwse wrakken in een gebied van zo'n 4 vierkante kilometer in Newport Harbor in Rhode Island.

Nadat hij eerder de media had verwittigd dat hij een "uiterst belangrijke historische maritieme aankondiging" zou doen, heeft Kevin Sumption, de directeur van het Australian National Maritime Museum, dan vanmorgen een persconferentie gehouden in Sydney. Daar zei hij dat archeologen ervan overtuigd waren dat ze het wrak van de Endeavour gevonden hebben nadat ze structurele details en de vorm van het wrak hadden kunnen matchen met die van de oorspronkelijke plannen van het schip. 

"Ik ben er zeker van dat dit de laatste rustplaats is van een van de belangrijkste en meest omstreden schepen uit de Australische maritieme geschiedenis", zei Sumption. 

Eerder had hij al gezegd dat de belangrijke rol die de Endeavour gespeeld heeft op het gebied van exploratie, astronomie en wetenschap, het schip niet enkel voor Australië belangrijk maakt, maar ook voor Nieuw-Zeeland, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. 

"De laatste stukjes van de puzzel moesten bevestigd worden, voor ik voelde dat ik deze aankondiging kon doen", zei Sumption op de persconferentie. "Gebaseerd op archeologische bewijzen en de archieven, ben ik er zeker van dat het de Endeavour is."    

Kort na de persconferentie zei D.K. Abbass, de directeur van het Rhode Island Marine Archeology Project (RIMAP), in een verklaring echter dat haar organisatie de leiding had over het onderzoek in Newport Harbor en dat het nog te vroeg was om tot een conclusie te komen over de identificatie van de Endeavour. 

"Wat we zien op de site van het scheepswrak dat bestudeerd wordt, komt overeen met wat verwacht kan worden van de Endeavour, maar er zijn geen onweerlegbare gegevens gevonden die bewijzen dat de site dat iconische schip is en er zijn nog veel onbeantwoorde vragen die een dergelijke identificatie zouden kunnen tenietdoen", zo schreef ze. "Als de studie is afgerond, zal RIMAP het gegronde rapport uitbrengen."

Ze voegde eraan toe dat "de conclusies gebaseerd zullen zijn op een correct wetenschappelijk proces en niet op de Australische emoties of politiek". Ze noemde de aankondiging van Sumption ook contractbreuk. 

Een woordvoerder van het Australian National Maritime Museum zei dat de aankondiging niet inging tegen om het even welk contract en dat "mevrouw Abbas het recht heeft op haar eigen mening over de enorme hoeveelheid verzamelde bewijzen." 

Ook het hoofd van de afdeling maritieme archeologie van het museum, Kieran Hosty, bleef in een interview met de Australian Broadcasting Corporation bij de identificatie. Hij zei dat hij dacht dat er in november een eind was gekomen aan het contract met RIMAP en hij gaf meer details die hem ervan overtuigd hadden dat het om de Endeavour ging, namelijk de grootte van de spanten, het feit dat het schip van Europese makelij is en de gaten in de kiel waarmee het schip tot zinken was gebracht. 

"Het voldoet aan al die voorwaarden", zei Hosty. "We blijven echter ten zeerste bereid tot gesprekken met doctor Abbas als ze het niet eens is met onze bevindingen, met hun bevindingen."  

Het schip van Cook werd in 1764 te water gelaten als de Earl of Pembroke. Vier jaar later werd het door de Britse marine herdoopt tot de HMS Endeavour en in gereedheid gebracht voor een belangrijke wetenschappelijke reis naar de Stille Oceaan. 

Van 1768 tot 1771 zeilde de Endeavour door de zuidelijke Stille Oceaan, ogenschijnlijk om de Venusovergang van 1769 waar te nemen vanuit een gezichtspunt in de Stille Oceaan.  Toen dat gebeurd was vanuit Tahiti, verkende Cook het gebied voort, op zoek naar Terra Australis Incognita, het Onbekende Zuidland, een continent waarvan men dacht dat het op het zuidelijk halfrond te vinden zou zijn en dat de Britten als eersten hoopten te vinden. 

Cook bracht de kusten van Nieuw-Zeeland in kaart en ging er ook aan land. Zijn eerste ontmoeting met de inwoners, de Maori's, liep slecht af en zijn bemanning doodde verschillende Maori's. 

Hij bracht ook de oostkust van Australië in kaart en eiste het land in 1770 op voor Groot-Brittanië. 

De Endeavour werd later verkocht aan private eigenaars en nog eens herdoopt, tot de Lord Sandwich. De Britten gebruikten het schip om er krijgsgevangenen van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog in onder te brengen. In augustus 1778 brachten ze het samen met vier andere schepen tot zinken in de haven van Newport om te beletten dat een Franse vloot die de Amerikanen kwam steunen, in de haven zou kunnen binnenvaren.

Een half jaar later, in februari 1779, kwam Cook om het leven bij schermutselingen met de inwoners van het eiland Hawaï. 

In 1788 arriveerde de zogenoemde 'Eerste Vloot' van 11 schepen met honderden veroordeelde misdadigers aan boord in Australië om er een Britse kolonie te vestigen.

Na meer dan twee eeuwen op de bodem van de haven blijft van het wrak slechts zo'n 15 procent over, volgens het Australische museum. 

"De nadruk ligt vanaf nu op wat er kan gedaan worden om het te beschermen en te bewaren", zei Sumption op zijn persconferentie. 

Volgens hem werkt het museum nauw samen met maritieme experten In Rhode Island en met de lokale en federale autoriteiten in de VS om de site in zekerheid te brengen.