Bronnen in Witte Huis: ‘Rusland heeft troepen in positie voor grootschalige invasie in Oekraïne’

Waarop de Amerikaanse veiligheidsdiensten hun cijfers baseren is niet duidelijk. Voor Dmytro Gromakov is het echter geen vraag óf, maar wanneer Rusland de aanval opent. “Ze doen het gewoon, met of zonder voorbereiding. We kunnen een ‘armada’ op ieder moment verwachten”, zegt de communicatiespecialist van de generale staf van het Oekraïense leger in Kiev. “Vroeg of laat gebeurt het.”

Gromakov voorziet een aanval in Oost- en Noord-Oekraine: één op de regio en de stad Charkov, de andere op de regio Soemi, de doorgang naar hoofdstad Kiev. Ook vanuit Wit-Rusland, waar Rusland, officieel voor een oefening, een kleine dertigduizend troepen heen heeft gestuurd, loert het onheil.

“Vanuit Wit-Rusland komen er geen tanks omdat twee derde van de grens daarvoor niet geschikt is”, verklaart de militaire expert. “Het zullen raket- en luchtaanvallen zijn en dus is Kiev (relatief dichtbij de Wit-Russische grens, red.) in gevaar. De Russische grondtroepen zijn met te weinig om land te bezetten, daarom denk ik vooral aan krachtige, ongeveer twee weken durende luchtaanvallen om onderhandelingen af te dwingen met het Westen.”

‘Hybride’ oorlogsvoering

Dat onderschat volgens Gromakov de politieke strijd in de ‘hybride’ oorlogsvoering van Moskou. Rusland zal na de militaire fase proberen met een pro-Russische partij een voorlopige regering in Kiev te vormen. “Daarna komen er verkiezingen om de invasie te legitimeren.”

Ook het Witte Huis heeft gewaarschuwd voor een op handen zijnde inval. “Rusland kan nu elke dag militaire actie ondernemen tegen Oekraïne”, zegt nationaal veiligheidsadviseur Jake Sullivan. “Of het kan over een paar weken zijn. Rusland kan er ook nog voor kiezen om de diplomatieke weg in te slaan.” 

Veel deskundigen verwachten tevens een massale Russische cyberaanval op Oekraïne. Half januari legden hackers al een groot aantal Oekraïense ministeries en instellingen plat, een actie die volgens Kiev door Rusland is uitgevoerd. Het zou een generale repetitie zijn geweest voor een veel grotere cyberaanval. Die zal gericht zijn op de nutsvoorzieningen van Oekraïne, denkt Gromakov.

Veiligheids- en defensiespecialist Lada Roslycky, oprichter van Black Trident (verwijzend naar de drietand in het logo van Oekraïne), ziet dezelfde bedreiging. “Geen water, geen stroom, geen geld uit de bankautomaten, geen benzine en vooral geen internet. Een totale shutdown en chaos”, antwoordt ze op de vraag wat een kolossale cyberaanval in Oekraïne kan veroorzaken.

Griezelig scenario

Gromakov schetst een griezelig scenario. “Energiecentrales en watervoorzieningen worden lamgelegd.” Volgens hem wil Rusland daarmee het dagelijkse comfort wegnemen en de onvrede bij de Oekraïners over hun leiders zodanig opstoken, dat die uiteindelijk toegeven aan Moskou.

Daarnaast probeert Rusland volgens Roslycky de psychologische druk op Oekraïense burgers te intensiveren door via internet identiteiten te stelen. “Het is beangstigend als je weet dat ze in Rusland over je persoonlijke gegevens beschikken.”

In het geval van een cyberaanval schat Roslycky de vluchtelingenstroom op één tot twee miljoen Oekraïners. Ze zegt dat de burgers van Kiev zich voorbereiden op het naderende onheil. “Mensen kopen generatoren en batterijradio’s. Satelliettelefoons zijn uitverkocht. Want als je geen internet hebt, is er geen communicatie mogelijk.”

Grote risico's

Volgens Roslycky loopt niet alleen Oekraïne grote risico’s. Doordat landen via internet nauw met elkaar zijn verbonden, zou een grootscheepse cyberaanval op Oekraïne ook Europa kunnen treffen, waarschuwt ze. Met alle ontwrichtende gevolgen voor het continent van dien.

Een groot gevaar schuilt in een cyberaanval op nucleaire instellingen, aldus beide experts. Gromakov: “Rusland is in staat de veiligheidssystemen van kerncentrales te hacken.” Roslycky: “Als dat gebeurt, kunnen er ongelukken gebeuren. Rusland speelt heel gevaarlijk spel.”

Maar de vereiste samenwerking met andere landen om een digitaal offensief af te wenden, is lastig omdat iedereen zijn eigen aanpak en belangen heeft, verzucht Roslycky. “Veiligheidsdiensten houden zaken voor elkaar geheim.”

Ze denkt dat voor de Oekraïners als beste verdediging mogelijk de aanval geldt. Net als Rusland beschikt Oekraïne over hooggeschoolde it’ers. “Voordat Rusland toeslaat zou Oekraïne een preventieve cyberaanval op Rusland kunnen uitvoeren. De Oekraïense wetgeving maakt dat mogelijk en ik hoop dat de Oekraïense regering slim genoeg is dat doen.”