OVAM verweert zich fel in PFOS-dossier: "Dat er geen risico was voor volksgezondheid, is foutieve voorstelling"

Op de valreep van de PFOS-onderzoekscommissie in het Vlaams parlement heeft OVAM-topvrouw Henny De Baets een bommetje gegooid. Nee, zo ging haar verhaal, wij hebben nooit gezegd dat de PFOS-vervuiling in en om Zwijndrecht geen enkel risico voor de mens stelt. 

Dat is bijzonder opmerkelijk: de hele beslissing om niet te communiceren over de door 3M veroorzaakte PFOS-vervuiling en ook niet te gaan meten in Zwijndrecht was net gebaseerd op de inschatting van OVAM dat er geen risico voor de mens was.

Maar dat, zegt De Baets, heeft OVAM dus nooit beweerd. "Dat is een foutieve voorstelling in strijd met de feitelijke werkelijkheid." Wat OVAM dan wel heeft gezegd: dat er geen acuut risico is voor de mens, maar dat er enkel duidelijkheid kan komen als er bijkomend gemeten wordt in Zwijndrecht. Wat dus nooit gebeurde.

Volgens De Baets werd het standpunt van OVAM foutief geïnterpreteerd door David Van Herreweghe, de voorzitter van de raad van bestuur van Lantis. Van "geen acuut risico" zou die in zijn rapportering uit 2017 aan het politiek stuurcomité (zeg maar: de top van de Vlaamse regering en het Antwerpse stadsbestuur) gesproken hebben over "geen gevaar" voor de mens, tout court. De Baets noemt dat een "foutieve voorstelling".

Bij Lantis wordt dat overigens ontkend: het advies van OVAM is integraal opgenomen in het rapport aan het politiek stuurcomité. Er wordt ergens in de tekst inderdaad gezegd dat er geen risico voor de mens is, maar volgens Lantis slaat dat enkel op de werfzone, niet op de woonzone Zwijndrecht.

En er zijn wel meer zaken die foutief zijn voorgesteld, denkt De Baets. Zo zei Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) vorige week nog dat ze enkele cruciale dossierstukken niet gekregen heeft van OVAM. De Baets ontkent dat formeel.

Ze gaat zelfs in de tegenaanval. Volgens haar heeft OVAM een aantal cruciale stukken niet gekregen van de Vlaamse regering.

Het omstreden citaat van Van Herreweghe bijvoorbeeld staat in een rapport van een bijeenkomst van het politiek stuurcomité in de herfst van 2017. De Baets nam er pas kennis van omdat eruit geciteerd werd tijdens de onderzoekscommissie.

Toen ze het document opvroeg bij de Vlaamse regering, kreeg ze het niet, en ze moest de wet op Openbaarheid van Bestuur (WOB) toepassen om het te krijgen van Lantis.

Ook niet correct, zegt De Baets: de bewering van Zuhal Demir dat OVAM gerust zelf metingen had kunnen doen in Zwijndrecht. Als de politiek beslist dat dat niet mag - en dat deed ze, volgens eerder uitgelekt mailverkeer - dan mag OVAM niets doen. "Dat is de correcte toepassing van de wet", zegt De Baets.

De grote vraag is nu: wie liegt? Joke Schauvliege en Ben Weyts - respectievelijk bevoegd voor Milieu en Mobiliteit in de vorige Vlaamse regering - bleven in elk geval bij hun standpunt: dat er geen fouten zijn gemaakt. Lantis ontkent dat het het advies van OVAM foutief heeft voorgesteld.

Er is ondertussen een wirwar aan verschillende interpretaties, verschillende conclusies en verschillende standpunten - maar voorlopig geen smoking gun dat iemand doelbewust de boel bedrogen heeft.

Is deze onderzoekscommissie dan een maat voor niets? Niet noodzakelijk. Of er politiek verantwoordelijken aangeduid zullen worden, is zeer de vraag maar mischien kan de onderzoekscommissie het systeem wel op scherp stellen, zodat er in de toekomst misschien minder fouten gemaakt worden. Want dat lijkt wel duidelijk: dat er op alle niveaus - van 3M tot de ambtenarij en de politiek - fouten zijn gemaakt.