Belgische zakenlui in Oekraïne volgen spanningen op de voet: ‘Verschillende scenario's mogelijk bij invasie’

“Er zijn verschillende scenario’s mogelijk bij een invasie”, zegt Olivier Tilkens, regiodirecteur Noord- en Oost-Europa van Puratos, een bedrijf dat actief is in bakkerij, patisserie en chocolade. “In Oekraïne hebben wij een fabriek dicht bij de haven van Odessa. Bij een oorlog is deze haven van strategisch belang en dat houdt toch risico’s in.”

Zakenlui zoals Tilkens volgen de spanningen rond Oekraïne op de voet. De kans dat het tot een conflict komt, is volgens hem nog steeds klein, “maar je weet maar nooit”.

“We hebben al een meeting gehad met ons personeel in Odessa over hoe we hen in veiligheid kunnen brengen”, zegt Tilkens. “Verder denken we na of we onze stocks kunnen verplaatsen naar het westen van Oekraïne.”

Diplomatiek overleg

De toon van het diplomatieke overleg is de voorbije weken steeds harder geworden. Meer dan 100.000 Russische troepen hebben zich verzameld aan de Oekraïense grens en op het schiereiland de Krim. Zolang de tanks de grens niet over rollen, is het voor de ondernemers nog min of meer business as usual. Maar natuurlijk zijn ze bezorgd en en bereiden ze zich stilte voor op het ergste.

Het landbouwbedrijf Granex in Cherkasy ligt op zo’n 500 kilometer van de Russische grens. Bij een inval zou het bedrijf niet meteen in de gevarenzone liggen, zegt Wim De Schutter, die samen met Tom Van Goey het bedrijf runt. Maar als de havens van de Zwarte Zee, zoals die van Odessa, sluiten, trekt dat een streep door Granex’ tarwe-uitvoer.

De negentig werknemers van het bedrijf hebben al een brief gekregen waarin ze opgeroepen worden om te dienen in het Oekraïense leger. Eerst de mannen, dan ook de vrouwen. “Voorlopig is dat nog niet aan de orde”, zegt De Schutter in De Tijd. “Maar het is wel een signaal.”

Oordopjes

Sinds 2014, toen Rusland de Krim annexeerde en de oorlog in het oosten van het land losbarstte, is de rust nooit helemaal teruggekeerd. Stefan Van Doorslaer, CEO van het logistieke bedrijf Ahlers, herinnert zich nog dat zijn personeel in Oekraïne toen ook is opgeroepen voor de dienst.

Door de huidige situatie is hij behoorlijk nerveus, omdat het bedrijf in Charkov en Krementsjoek opereert: twee steden in het oosten van Oekraïne. “De Donbas-regio ligt er niet zover van”, zegt hij. “Dat maakt me nu wel zenuwachtig.”

Zowel Oekraïense grivna en de Russische roebel zijn de voorbije maanden een deel van hun waarde verloren als gevolg van het conflict. Een logistiek bedrijf als Ahlers, dat in beide landen actief is, voelt dat. Als het duurder wordt voor zijn klanten om te importeren, dan ligt de import lager en heeft het bedrijf minder orders.

Internationale sancties

Verder wachten de ondernemers ook af of er internationale sancties komen. De Verenigde Staten zijn een lijst met sancties aan het voorbereiden die volgens Reuters onder meer gericht zijn op Russische banken. In Europa liggen sancties veel moeilijker, omdat de EU erg afhankelijk is van Russisch gas.

Maar bedrijven zoals Ahlers hebben in 2014, toen Europa al eens sancties invoerde, wel al wat moeilijkheden ondervonden. “Toen hebben we een tijdje problemen gehad met betalingen, omdat banken niet goed wisten waar ze aan toe waren”, zegt Van Doorslaer. “Verder werd Europa veel strenger op de uitvoer van ‘dual use’-producten (die voor zowel burgerlijke als militaire toepassingen gebruikt kunnen worden, YV).”

Volgens Van Doorslaer werd Europa toen zo strikt dat zelfs oordopjes en beeldschermen eronder vielen. “Een beeldscherm kan je in een meetingzaal ophangen”, zegt Van Doorslaer. “Maar dus ook in een militair commandocentrum.”

Rusland is voor Vlaanderen uiteraard maar een kleine markt: slechts 1,17 procent van de Vlaamse totaaluitvoer gaat erheen. Nog een bron uit de zakenwereld ziet dat de Russen de voorbije jaren wat lastiger zijn geworden met het importeren van goederen uit Europa.

Bedrijven ondervinden steeds meer moeite om aan de juiste certificaten te komen om hun producten voorbij de douane te krijgen. Door de obstakels is de export de voorbije jaren ook geëvolueerd. De Russen kopen minder afgewerkte producten, maar wel nog vaak machines en technologie om hun eigen industrie sterker te maken.

Belgische peren 

Op de sancties van 2014 hebben de Russen ook gereageerd met tegensancties. Die moesten toen de import van een heel aantal Europese voedingsproducten tegengaan, zoals Belgische peren en Nederlandse kaas. Het Russische embargo heeft in ons land heel wat fruittelers kopje onder geduwd.

Maar via omwegen is de export naar Rusland steeds doorgegaan. “Het is wel veel minder dan vroeger”, zegt een fruitteler die liever anoniem blijft. “Voordien ging er 120.000 ton peren naar Rusland, nu schat ik dat het nog een vijfde daarvan zal zijn.”

De clandestiene import loopt ondanks de huidige crisis door. Al zijn de Russische importeurs veel meer op hun hoede. “Ik hoor van mijn klanten dat Poetin gewoon een spelletje aan het spelen is”, zegt de fruitteler. “Maar het is dan wel een gevaarlijk spel. Hoe zij het fruit precies naar Rusland brengen, weet ik niet. Elke klant heeft zijn eigen manier om het binnen te smokkelen. Ik zet het gewoon voor de deur en dan zeg ik: ‘Kom het maar opladen.’”