Een meterslange tafel, met Poetin aan de ene kant en Macron aan de andere kant, wat zit daarachter? 

Het is zonder twijfel het meestbesproken meubelstuk van het moment, de gigantische tafel waaraan Russisch president Poetin en Frans president Macron aanschuiven voor een belangrijke discussie over de spanningen tussen Rusland en Oekraïne. Op een foto die de wereld rond gaat, zien we hoe ze elk aan een uiteinde van een meterslange tafel hebben plaatsgenomen.

Op sociale media wordt al snel de spot gedreven met de - op het eerste zicht - komische situatie:

Volgens Katia Tieleman, professor onderhandelingstechnieken aan de Vlerick Busines School, is de setting op de foto alvast geen goed startpunt voor onderhandelingen. "Als je een moeilijke situatie wil deblokkeren, heb je in zekere mate vertrouwen en openheid nodig. Anders ben je beperkt tot posities uitwisselen, die je eigenlijk al kent van elkaar."

Non-verbale communicatie speelt een grote rol in het creëren van die veilige omgeving. Dus ook de onderhandelingstafel en je plaats aan tafel zijn belangrijk: "Zit je ver van of dichtbij elkaar, zit je tegenover of naast elkaar, het speelt allemaal een rol."

"Het is ook belangrijk dat er ruimte is om informeel iets te kunnen aftoetsen", zegt Tieleman. "Onderhandelen doe je best in een kamer zonder camera's of getuigen, waar elk idee op tafel kan komen, zonder dat het meteen wordt afgeschoten."

De vraag is natuurlijk of Poetin en Macron effectief aan deze tafel onderhandeld hebben. "Het is goed mogelijk dat het een set-up was voor de camera's en dat ze nadien ergens anders onderhandeld hebben", verduidelijkt Tieleman. "De beelden die wij te zien krijgen, dienen vaak om een boodschap te sturen naar de eigen achterban."

"Zeker in culturen die wat indirecter zijn, wordt er vaak meer waarde gehecht aan de non-verbale communicatie dan aan wat men precies zegt." In dit geval stuurt Poetin volgens Tieleman een boodschap naar de Russen dat hij niet overstag zal gaan en niet onderdrukt zal worden. "Hij toont dat door letterlijk afstand te houden van Macron."

Je kan natuurlijk via non-verbale communicatie ook bepaalde boodschappen overbrengen naar je gast. Frans president Macron staat er bijvoorbeeld zelf om bekend dat hij gasten graag ontvangt met heel wat egards. "Op die manier toont hij dat hij zijn gast respecteert en er alles aan zal doen om die te begrijpen en waar kan, tegemoet te komen", aldus Tieleman.

Het omgekeerde kan natuurlijk ook. "Tijdens onderhandelingen wordt non-verbale communicatie ook gebruikt om te intimideren. Op die manier hoopt men dat de ander dingen zou prijsgeven of toezeggingen zou doen, die hij anders niet zou doen. Denk maar aan die keer toen Poetin een grote hond meenam naar onderhandelingen met toenmalig Duits bondskanselier Angela Merkel, omdat hij wist dat zij bang was van honden."

(lees verder onder de foto)

Anderzijds heeft Poetin onlangs dezelfde tafel gebruikt voor gesprekken met de Hongaarse premier Viktor Orban en dat is de Europese regeringsleider waar hij toch het beste mee overeenkomt (of zelfs de enige). Dus ook voor Orban moest de afstand bewaard worden.

Het is bekend dat Poetin zichzelf erg afschermt om besmetting met het coronavirus te vermijden en dat ondanks zijn vaccinaties. Mensen krijgen erg moeilijk en pas na lange quarantaine toegang tot de Russische leider, maar van buitenlandse collega's kan hij dat uiteraard niet afdwingen. Overigens werd die lange tafel ook voor de corona-epidemie gebruikt voor ontmoetingen, al zaten er toen wel meer mensen rond.

Het feit dat Macron en Poetin zo ver uiteen zitten zou er ook op kunnen wijzen dat er nog geen akkoord was gevonden voor de ontmoeting: "In heel wat gevallen hebben die ontmoetingen namelijk enkel een ceremoniële functie en hebben de échte onderhandelingen vooraf al plaats gevonden", verklaart Tieleman. 

Dat zagen we ook vlak voor de Olympische Spelen toen Poetin en Chinees president Xi Jinping elkaar ontmoetten. "De setting was er helemaal anders, ze wachten op elkaar, ze lopen samen de zaal binnen en zitten op een klassieke afstand van elkaar. "

"Achteraf sturen ze ook gezamenlijk een boodschap de wereld in. Het was duidelijk dat er al onderhandelingen waren geweest en dat het om een ceremonie ging om het akkoord te bekrachtigen", besluit Tieleman.

Het beeld van deze ontmoeting en het feit dat het gesprek naar verluidt vijf uur heeft geduurd, zou er dus op kunnen wijzen dat er nog stevig onderhandeld werd: "Macron had misschien wel een andere plaats aan de tafel gekregen, moesten de onderhandelaars al aan de rand van een akkoord gestaan hebben."

Er kwam na de ontmoeting tussen Poetin en Macron ook geen gezamelijk statement. Maar als we de persconferentie van de Franse president mogen geloven, lijkt het erop dat de lange tafel geen invloed heeft gehad op de gesprekken. Macron is er tijdens de ontmoeting naar eigen zeggen in geslaagd om verdere escalatie in Oekraïne tegen te gaan.

Op het moment dat de Franse en Russische president elkaar ontmoetten in Rusland kregen we een heel ander beeld te zien vanuit de Verenigde Staten, waar Duits bondskanselier Olaf Scholz op bezoek was bij Amerikaans president Joe Biden. Het verschil tussen de twee ontmoetingen kan niet groter zijn. Biden en Scholz zitten broederlijk naast elkaar met een knisperend haardvuur tussen hen in. 

"Biden en Scholz tonen hier dat ze willen zoeken naar wat hen verbindt, ze gaan op zoek naar het menselijke contact en willen vooral geen boodschap de wereld insturen die zegt: 'wij zijn sterk, machtig en ongenaakbaar'. Poetin doet dat net wel, maar ik denk dat dat ook zijn bedoeling was", besluit Tieleman.