Zelfs bij medaille zal kunstschaatsster Kamila Valieva niet op podium verschijnen

Haar lot lag in handen van een Amerikaanse, Italiaanse en Sloveense rechter die gisteren een hoorzitting hielden. Ze spraken zich uitsluitend uit over haar verdere deelname aan Peking 2022 en dus haar aantreden in de individuele schaatscompetitie. Niet over het goud dat Rusland eerder in de landencompetitie won en waar Valieva aan deelnam. Daar kan pas over geoordeeld worden als de gehele dopingzaak wordt behandeld. Voor die volledige uitspraak is het wachten op het International Testing Agency (ITA), bevoegd voor dopingcontroles tijdens de Winterspelen. Mogelijk volgt die uitspraak pas na het einde van de Spelen op 20 februari. Daarom wordt er een slag om de arm gehouden. Als Valieva donderdag, na de vrije kür, in de top drie eindigt, wordt er geen medailleceremonie gehouden. 

Maar het TAS besliste dus wel dat Valieva in competitie mag blijven. In de motivering van de uitspraak heeft het TAS het over “onherstelbare schade voor de atlete, als zij uitgesloten zou worden van de Olympische Spelen”. Het sportribunaal benadrukte daarbij dat de atlete niet positief testte tijdens de Spelen en dat er nog steeds een disciplinaire procedure lopende is na die positieve test in december. Volgens het TAS werd de atlete pas erg laat op de hoogte gebracht van haar positieve test en moet zij de tijd krijgen om zich te verdedigen.

Valieva stond in het oog van een dopingstorm. Vorige week bleek dat ze eind december op de nationale kampioenschappen positief had getest op het verboden product trimetazidine. De piepjonge Russin kwam deze Spelen al in actie met het landenteam, waarmee ze goud won. De podiumceremonie van die competitie werd uitgesteld, officieel vanwege een “juridische kwestie”. Volgens het Russische olympisch comité is er evenwel geen reden om die uitslag te wijzigen omdat Valieva al eind december positief testte en niet tijdens de Spelen. 

Pas op 8 februari kwam het resultaat van die positieve dopingtest binnen. Tijdens de Spelen. De analyse had vertraging opgelopen door een coronagolf bij het labopersoneel. Het RUSADA had Valieva dinsdag voorlopig geschorst, maar na beroep van de kunstschaatsster werd die beslissing een dag later teruggedraaid waardoor ze op de Spelen kon blijven. Het  Internationaal Olympisch Comité (IOC), dopingautoriteit WADA én schaatsunie ISU lieten daarna weten in beroep te gaan en de vrijspraak aan te vechten bij het Internationaal Sporttribunaal (TAS). Omdat de beslissing voor de start van de individuele competitie (15 februari) moest genomen worden, hielden drie rechters van het TAS zondag een spoedzitting. Zopas kwam de uitspraak: ze verwerpen het beroep. 

Het WADA zal wel een onderzoek instellen naar de entourage van Valieva. Hun code vereist dat, wanneer een zogenaamde ‘protected person’ - wat de minderjarige Valieva is - mogelijk een dopinginbreuk heeft begaan. Uiteraard mag de teamarts, Phillip Shvetsky, zich aangesproken voelen. Hij werd in 2008 al eens voor twee jaar geschorst door de Russische roeifederatie omdat hij verboden middelen toediende aan z’n atleten.

Maar ook coach Eteri Tutberidze wordt met de vinger gewezen. Op Twitter was de hashtag ‘shame on you, Tutberidze’ een tijdlang trending. Tutberidze vraagt zich af waarom het meer dan een maand duurde voor het positieve resultaat van Valieva’s dopingtest op 25 december bekend raakte. “En waarom ze dan op de Spelen werd toegelaten als het verdacht zou zijn. Ofwel is dat een noodlottig toeval of een snood plan.” 

Ook ex-kunstschaatsers spreken zich intussen uit over de discussie, zoals icoon en tweevoudig olympisch kampioene Katarina Witt. “Dit schandaal is een dramatische smet op haar prille en veelbelovende carrière. Hopelijk wordt ze goed omringd en beschermd zodat ze niet kraakt. Kamila heeft viervoudige sprongen met veel ijver en moed geleerd. Aan doping zou ze niets hebben gehad. Zeker niet met haar artistieke uitstraling. Maar de volwassenen die verantwoordelijk zijn, verdienen voorgoed van sport uitgesloten te worden.”

Het Wereldantidopingagentschap (WADA) reageert teleurgesteld. “De volledige motivering van het TAS hebben we niet ontvangen, maar het lijkt ons dat het Sporttribunaal voor zijn uitspraak de antidopingcode niet gerespecteerd heeft. In die code is er geen ruimte voorzien voor uitzonderingen voor beschermde personen, zoals minderjarigen.”

Het Wereldantidopingagentschap gaf ook een mogelijke verklaring voor de laattijdige bekendmaking van de positieve test. “Het WADA gaat er altijd van uit dat de nationale antidopingagentschappen contact opnemen met het laboratorium, om de analyse van de stalen te bespoedigen. Het is immers wenselijk dat de testen zijn uitgevoerd voor de start van grote toernooien, zoals de Olympische Spelen”, aldus het WADA. “Volgens de informatie die wij verkregen hebben, heeft het RUSADA het afgenomen staal niet gemarkeerd als prioritair, waardoor het labo in Stockholm er geen voorrang aan heeft gegeven.”

Lees ook:

Kunstschaatster Kamila Valieva: amper 15, maar nu al slachtoffer en ‘wegwerpproduct’ van Russische trainster en arts? (+)