Mexicaanse president stelt ‘pauze’ voor in relatie met voormalig kolonisator Spanje

Het was een opmerkelijk moment, woensdagochtend tijdens de dagelijkse persconferentie van de Mexicaanse president Andrés Manuel López Obrador. Met de trage dictie die Mexico van hem gewend is, sprak hij plotseling woorden die het journaille de oren deden spitsen. Misschien zou een ‘pauze’ met Spanje goed zijn, zei hij. Om zijn boodschap kracht bij te zetten kruiste hij de armen over de borst. ‘Een pauze zal ons goed doen, zowel de Mexicanen als de Spanjaarden.’ Zijn opvolger moest de relatie over drie jaar maar hervatten, stelde hij.

De president deed zijn uitspraken tijdens een relaas over zijn grote energiehervorming, een wetsvoorstel dat vorige maand nog wrijving veroorzaakte tussen Mexico en noorderbuur de VS. Volgens López Obrador hoort Mexicaanse elektriciteit in de eerste plaats te worden geleverd door het staatsenergiebedrijf. Daarom wil hij de liberalisering van de energiemarkt, een erfenis van zijn voorganger Peña Nieto, deels terugdraaien. Zijn wet geeft het staatsbedrijf een gegarandeerde 55 procent van de energievoorziening.

Eigen kolencentrales eerst

Het plan is niet alleen ingegeven door economische logica, het is tevens onderdeel van López Obradors grotere politieke project: het oppoetsen van Mexicaanse trots. In dit geval vertaalt dat zich in eigen kolencentrales eerst. Want in het verleden, zo klonk zijn betoog, heeft Mexico zich te vaak laten inpakken door profiterende buitenlandse bedrijven en overheden. Bijvoorbeeld, en daar was plots het bruggetje, Spaanse energiebedrijven zoals Repsol en Iberdrola. Die sloten onder zijn voorgangers lucratieve contracten met Mexicaanse staatsbedrijven, stelde hij, om met volle zakken te vertrekken zodra er ergens anders een beter bod te vinden was.

Weet je wat, zei hij, waarom de relatie niet gewoon even parkeren? ‘De relatie is op dit moment niet goed. Wat mij betreft laten we dat voorlopig zo.’ Zijn drie voorgangers onderhielden ‘promiscue’ relaties met Spanje, stelde hij, waarbij Mexico steevast aan het kortste eind trok. Dat moest maar eens afgelopen zijn. ‘Ze zien ons nog steeds als land dat ze kunnen veroveren. We willen niet langer worden bestolen.’

Complete verrassing

Het boude voorstel kwam als een complete verrassing voor Spanje, zei de Spaanse minister van Buitenlandse Zaken José Manuel Albares woensdagmiddag tegen de krant El País. Spanje had geen officieel schrijven ontvangen uit Mexico met het verzoek om de relatie te verbreken. Hij wilde eerst eens uitzoeken wat López Obrador precies had gezegd. Volgens hem was de relatie uitstekend, zo had hij bijvoorbeeld twee weken geleden nog een prettige ontmoeting gehad met zijn Mexicaanse collega Marcelo Ebrard. De banden waren zowel op cultureel als op zakelijk vlak hecht, zei hij. Spanje is na de VS Mexico’s tweede handelspartner.

López Obradors woorden zijn dan ook vooral voor binnenlandse consumptie bedoeld. In 2019, toen hij net was aangetreden, zocht hij ook al de confrontatie met Spanje. In een brief aan de Spaanse koning Felipe VI vroeg hij om excuses voor de Spaanse kolonisatie van Mexico, dit jaar vijf eeuwen geleden. De brief bleef onbeantwoord.

López Obradors energiewet kreeg in januari kritiek van de Amerikaanse energieminister Jennifer Granholm, die het beschermen van een grotendeels fossiele energieproductie een slecht idee vond. Woensdag ontmoette López Obrador de Amerikaanse klimaatambassadeur John Kerry. Die streek de plooien weer glad: ‘We respecteren volledig de soevereiniteit van Mexico.’