VS verhuist ambassade in Oekraïne van Kiev naar Lviv, Rusland lijkt dialoog met Westen voort te willen zetten
De VS verhuist zijn ambassade in Oekraïne van Kiev naar Lviv, een stad meer naar het westen van het land. Dat meldt minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken. Zijn Russische tegenhanger Lavrov vindt dat zijn land voort moet onderhandelen met het Westen. Hij ziet nog altijd "kansen" tot een akkoord, vertelde hij aan president Poetin. Morgen ontmoet de Duitse bondskanselier Scholz de Russische president Poetin in Moskou.
Het blijft aartsmoeilijk om de tegenstrijdige signalen te lezen in de crisis rond Oekraïne: elk bericht dat op een ontspanning lijkt te duiden, wordt gevolgd door een uitspraak of ontwikkeling die op hoogspanning en escalatie wijst. De nieuwe aankondiging van Washington, dat de Amerikaanse ambassade verplaatst wordt van de hoofdstad Kiev naar de westelijke stad Lviv, doet de alarmbellen weer aanslaan. Minister Blinken haalt als reden "de dramatische versnelling in de Russische troepenopbouw" aan.
Van een de-escalatie is er op het terrein niets te zien, zegt de Amerikaanse regering. Het Pentagon (het ministerie van Defensie) zag het voorbije weekend eerder tekenen van het omgekeerde: nog meer troepen en middelen aan de Oekraïense grens. Zowel de Amerikanen als de Britten blijven beweren dat een Russische aanval "elk moment" zou kunnen gebeuren, al zeggen ze tegelijk dat de Russische president Poetin de finale beslissing wellicht nog niet genomen heeft.
De stad Lviv ligt in het uiterste westen van het land. Mocht het Russische leger tot een aanval overgaan, blijft Lviv allicht langer buiten de gevarenzone dan de hoofdstad Kiev. Die ligt dicht bij Wit-Rusland, waar momenteel tienduizenden Russische soldaten verzameld zijn en deelnemen aan grootschalige militaire oefeningen. Volgens de VS kunnen die worden ingezet voor een aanval op Kiev.
Zelenski kondigt 'Dag van de eenheid" af
De president van Oekraïne Volodimir Zelenski zal niet blij zijn met de nieuwe Amerikaanse aankondiging. Hij riep zijn landgenoten in een videoboodschap op om niet te vluchten en om te blijven waar ze zijn. "Er is ons gezegd dat 16 februari de dag van de aanval zal zijn", zei Zelenski. "Wij zullen er de Dag van de Eenheid van maken." De president vroeg de zakenlui en politici die het land al ontvlucht zijn om meteen terug te keren en "schouder aan schouder te staan met het Oekraïense leger en het Oeklraïense volk".
"Kansen"
Voorlopig gaat het diplomatiek overleg echter nog door, in de hoop het oplopende conflict alsnog te ontmijnen. En als het van de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov afhangt, moet zijn land voorlopig blijven praten met het Westen. Lavrov ziet "kansen" om een akkoord te bereiken, zo vertelde hij aan zijn baas, president Poetin.
Volgens Lavrov hebben de Verenigde Staten concrete voorstellen op tafel gelegd om militaire risico's te verkleinen en het vertrouwen te vergroten, zoals beperkingen op het installeren van raketten en militaire oefeningen in Oost-Europa. Aan de andere kant vindt Lavrov het antwoord van de Europese Unie en de NAVO voorlopig ontoereikend en teleurstellend.
De gesprekken kunnen niet oneindig voortgaan, weet ook Lavrov, maar hij raadt Poetin aan om ze op dit moment in elk geval voort te zetten en uit te breiden.
BEKIJK - Een bijhorende reportage uit "Het journaal":
ANALYSE - Ruslandkenner Jan Balliauw: "Hoopvol, maar zeker nog geen teken van de-escalatie"
Hoe moeten we de uitspraken van Lavrov inschatten? Volgens VRT NWS-journalist en Rusland- en Oost-Europa-kenner Jan Balliauw toont Moskou vandaag dat het zeker bereid is om te luisteren naar westerse voorstellen. Het voornemen van Lavrov om voort te praten, noemt Balliauw "hoopvol".
Maar toch is voorzichtigheid geboden. Dit staat nog altijd ver van de de-escalatie die het Westen vraagt om voort te kunnen onderhandelen. Op dit moment worden nog altijd troepen en materieel naar de Oekraïense grens gebracht. "Een echt teken van de-escalatie zou zijn dat we zien dat treinen dat materieel weer naar de basissen elders in het land brengen."
Probeert Lavrov het Westen misschien te misleiden? "Dat kan je nooit uitsluiten. We zullen moeten wachten tot er reële tekenen van de-escalatie zijn." In elk geval dringt de tijd voor de Russen, benadrukt Balliauw nog. "Rusland kan die militairen niet eeuwig aan de grens en in Wit-Rusland houden. Dus het zal moeten beslissen om ze ofwel weg te halen ofwel in te zetten."
Overleg Duitsland-Oekraïne
Intussen is de Duitse bondskanselier Olaf Scholz in Oekraïne. Daar heeft hij een gesprek gehad met de Oekraïense president Volodimir Zelenski. Scholz verklaarde achteraf dat het Westen klaar is voor een "ernstige dialoog" met Rusland "over veiligheid in Europa" en riep Rusland op om te blijven praten.
Maar tegelijk wil hij dat Rusland "onmiddellijke tekenen van de-escalatie" toont. Op dit moment is daar zeker nog geen zicht op, zegt ook het Verenigd Koninkrijk. "De situatie is heel, heel erg. Er is een grote kans op invasie van Rusland deze week", aldus de Britse regering.
Scholz beloofde in Kiev ook 150 miljoen euro extra Duitse steun aan Oekraïne. De Oekraïense president Zelenski liet dan weer verstaan dat zijn land nog altijd lid wil worden van de NAVO. "Lidmaatschap zou onze veiligheid verzekeren", aldus Zelenski. Een uitspraak die zeker niet in goede aarde zal vallen in Rusland. Scholz merkte echter op dat NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne nu niet aan de orde is.
Tom Van de Weghe in Kiev: "Scholz probeerde een en ander goed te maken bij de Oekraïeners"
Morgen reist Scholz door naar de Russische hoofdstad Moskou, waar hij Poetin zal ontmoeten. Het zijn voorlopig de laatste geplande gesprekken op diplomatiek topniveau. Wat er na morgen zal gebeuren, is voorlopig niet duidelijk. Wordt het diplomatiek overleg voortgezet, zoals de Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov president Poetin aanraadt of heeft Poetin intussen andere (militaire) plannen?
Sommige analisten verwachten dat Poetin, wil hij inderdaad Oekraïne binnenvallen, eerst een aanleiding zal zoeken om dat te doen, al dan niet een valse aanleiding. Dat zouden bijvoorbeeld "wantoestanden" van het Oekraïense leger kunnen zijn in het oosten van het land, waar door Rusland gesteunde separatistische rebellen vechten tegen het Oekraïense leger. Om de Russisch-gezinde bevolking daar te helpen, zou Rusland Oost-Oekraïne kunnen binnenvallen. Maar andere scenario's zijn evengoed mogelijk, zoals een regimewissel in Kiev zelf.
Rusland is overigens niet alleen zijn aanwezigheid aan de grens met Oekraïne aan het opbouwen. Ook in Oekraïne zelf zou het aantal Russische huurlingen de voorbije weken opgedreven zijn. Dat zeggen westerse inlichtingendiensten. Die huurlingen zouden allerlei operaties kunnen uitvoeren in Oekraïne zelf, nog voor er een inval plaatsvindt.
Volgens het Pentagon, het Amerikaanse ministerie van Defensie, bouwt Poetin elke dag het aantal militaire mogelijkheden uit. "Dit is een leger dat alsmaar sterker wordt (aan de Oekraïense grens, red.), dat er alsmaar meer klaar voor is", klinkt het.
BEKIJK: Ook op maandag gaan de militaire oefeningen van Russische en Wit-Russische troepen verder.
G7 plant "snelle en gecoördineerde" sancties met "massale gevolgen"
Mocht Rusland ooit tot (militaire) actie overgaan in Oekraïne, dan riskeert het zware economische en financiële sancties. Dat hebben ook de ministers van Financiën van de G7-landen (de rijkste 7 landen ter wereld) nog eens benadrukt. Die "snelle en gecoördineerde" sancties zouden "massale en onmiddellijke gevolgen" hebben voor de Russische economie, waarschuwen ze.
Spanning aan de Russisch-Oekraïense grens. Een woordje uitleg
Rusland heeft de voorbije maanden meer dan honderdduizend soldaten samengebracht aan de grens met Oekraïne. Het Westen ziet dat als een vorm van agressie en vreest dat de Russische president Poetin Oekraïne wil binnenvallen.
Maar voor Poetin gaat het om een verdedigingsstrategie, omdat Rusland zich bedreigd voelt door de NAVO, het westerse militaire bondgenootschap dat de voorbije jaren alsmaar verder is uitgebreid naar het oosten, inclusief landen die voorheen tot de Russische invloedssfeer behoorden.
Rusland heeft daarom schriftelijke garanties aan de NAVO gevraagd dat landen als Oekraïne en Georgië nooit zullen toetreden terwijl ze die belofte wel kregen op een NAVO-top in 2008. Moskou wil ook dat de NAVO infrastructuur en militairen terugtrekt uit alle nieuwe lidstaten zoals Polen of de Baltische staten.
De Verenigde Staten en de NAVO hebben in hun antwoord duidelijk gemaakt dat ze over Russische gevoeligheden willen praten, zoals ontwapening in Europa of meer transparantie, maar ze herhalen dat Rusland niet kan bepalen wie wel of niet lid kan worden van het bondgenootschap.
Er is nog druk diplomatiek overleg aan de gang tussen het Westen en Rusland om het conflict niet te laten escaleren. Maar tegelijk versterken de Verenigde Staten en de NAVO hun militaire aanwezigheid in Oost-Europa.
Gaan we naar een militaire confrontatie op het Europese continent met als inzet Oekraïne? Poetin lijkt de sleutel in handen te hebben. Hij bepaalt uiteindelijk hoe ver Rusland wil gaan om zijn zin te krijgen. Het Westen waarschuwt dat Rusland zware sancties staan te wachten mocht het overgaan tot een militaire escalatie.