Regering bereikt akkoord over arbeidsdeal: vierdaagse werkweek mogelijk en geen telefoontjes na de werkuren

De arbeidsdeal hield de federale regering al wekenlang bezig. Gisteravond gingen de Vivaldi-ministers de laatste rechte lijn in, vannacht bereikten ze rond half drie een akkoord. De deal omvat maatregelen voor een vlottere combinatie tussen werk en privé, aandacht voor opleidingen en betere sociale bescherming voor wie in de platformeconomie werkt. 

Wat dat allemaal concreet moet betekenen? Een overzicht:

De eerste maatregel springt het meest in het oog: de invoering van de vierdaagse werkweek. Voor mensen die dat willen, komt er de mogelijkheid om meer uren per dag te werken in ruil voor een extra vrije dag in de week. Zo kan een voltijdse job in vier dagen worden gepresteerd.

Werknemers die kiezen voor de vierdaagse werkweek mogen maximaal 9,5 uren werken per dag. Dat kan worden uitgebreid naar 10 uren per dag, al moet dat dan wel via een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) worden geregeld. De maatregel geldt overigens enkel voor de privésector, dus niet voor ambtenaren.

Bekijk ook: Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert beantwoordde vanmorgen vragen over de vierdagenweek

Er komt ook de mogelijkheid om de ene week wat meer te werken en de andere week wat minder. Dat kan bijvoorbeeld mogelijkheden creëren voor mensen in een situatie van co-ouderschap.

Het initiatief voor de vraag moet van de werknemer komen. De werkgever kan weigeren, maar moet dat wel motiveren. De aanvragen gelden telkens voor zes maanden.

Voorts is er verandering op komst voor wie deeltijds werkt met variabele uurroosters. Werkgevers zullen die roosters vroeger moeten bekendmaken. Vandaag moet dat minstens vijf dagen op voorhand, al kan dat via een CAO terugvallen tot slechts één werkdag. Dat worden nu zeven dagen, tenzij ook hier een CAO anders bepaalt.

Ook het recht op deconnectie heeft het akkoord gehaald. Via afspraken die binnen het bedrijf zullen worden gemaakt, krijgen werknemers daarmee het recht om buiten de werkuren — ’s avonds, op vakantie of in het weekend — niet te hoeven reageren op vragen of telefoontjes van hun werkgever. Na overleg met de vakbonden zullen de afspraken daarover in een CAO worden gegoten. Het recht om offline te zijn, geldt wel enkel in bedrijven met minstens twintig werknemers.

De regering past daarnaast de regeling rond opzegtermijnen aan, zodat het eenvoudiger wordt om van job te veranderen voor wie ontslagen wordt. Via een ‘transitietraject’ zullen die werknemers al tijdens hun opzegperiode aan de slag kunnen bij een andere werkgever of zich daarop voorbereiden, mét behoud van loon.

Bij werknemers die recht hebben op een opzegtermijn van minstens dertig weken kan een derde daarvan worden omgezet in opleiding of outplacement. De financiering daarvan gebeurt dan via de werkgeversbijdragen.

(Ben je pas ontslagen? Of wil je zelf ontslag nemen? Bereken hier je opzeggingstermijn op Jobat.be.)

De regering roept daarnaast ook een individueel opleidingsrecht in het leven. Werknemers krijgen daar vanaf volgend jaar drie dagen recht op, in 2023 zouden dat vier dagen zijn en vanaf 2024 worden het er vijf. Bedrijven  vanaf 20 werknemers zullen opleidingsplannen opstellen waarover de ondernemingsraad en vakbondsafvaardiging advies zullen moeten geven.

De avondarbeid voor e-commerce wordt makkelijker gemaakt. Dat dossier bleek een hardnekkig struikelblok in de onderhandelingen, maar uiteindelijk raakte het kernkabinet het toch eens: werknemers in de e-commerce kunnen tot middernacht werken. Wie op die uren werkt, krijgt daar dan ook de voorziene premies voor. Daarvoor is het akkoord van één vakbond in het bedrijf voldoende. In 2024 volgt daarover een evaluatie van de Nationale Arbeidsraad. 

Opvallend: werkgevers krijgen ook de mogelijkheid om hierover proefprojecten op poten te zetten. Werknemers kunnen er dan vrijwillig instappen, zonder goedkeuring van de vakbond. Zo’n project mag maximaal achttien maanden lopen.

Een ander gevoelig punt was het statuut van wie werkt in de platformeconomie, zoals Deliveroo-koeriers of Uber-chauffeurs. De regering wil in de arbeidswetgeving via acht criteria duidelijk maken of het om zelfstandigen of werknemers gaat. Dat statuut bepaalt vervolgens hun sociale bescherming. Platformwerkers zouden sowieso wel beter beschermd worden in het geval van een arbeidsongeval.

Voorts worden ook nog verdere maatregelen voorbereid die een grotere autonomie aan de deelstaten moeten geven op het vlak van de beschikbaarheid van werkzoekenden, en komt er een versterkte monitoring van de oorzaken van knelpuntberoepen en gebrek aan diversiteit in sectoren en bedrijven.

Bekijk ook: Premier Alexander De Croo over de arbeidsdeal bij VTM NIEUWS

Premier Alexander De Croo (Open Vld) en ministers Pierre-Yves Dermagne (Werk, PS), Frank Vandenbroucke (Sociale Zaken, Vooruit) en David Clarinval (Zelfstandigen, MR) hebben dinsdagmorgen meer tekst en uitleg gegeven op een persconferentie. 

Premier De Croo vatte op het persmoment samen dat het pakket maatregelen van de arbeidsdeal “op vier grote pijlers staat”. Eén: meer flexibiliteit en vrijheid voor werknemers en bedrijven over de manier waarop de arbeidstijd wordt ingevuld. Twee: maatregelen om opleidingen te verbeteren voor werkende mensen in een snel veranderde wereld. Drie: de mogelijkheid om sneller te kunnen overstappen van de ene naar de andere job. “We moeten het makkelijker maken om de arbeidsmarkt dynamischer te maken”, aldus De Croo in dat verband. En vier: de arbeidsmarkt ‘updaten’ voor de digitale economie.

Minister van Werk Pierre-Yves Dermagne benadrukte eerder dinsdagochtend op Twitter dat het akkoord “een concrete vooruitgang betekent voor werknemers door middel van een individueel recht op opleiding, de bescherming van platformwerkers, de balans tussen werk en privé en een booster voor de tewerkstelling”.

Voor zijn Open Vld-collega Vincent Van Quickenborne biedt het akkoord meer vrijheid voor werknemers, meer flexibiliteit voor werkgevers en wordt ontslag een springplank naar nieuwe job. “En e-commerce? Here to stay. And grow”, voegt hij er in een tweet aan toe, met een knipoog naar eerdere uitspraken van PS-voorzitter Paul Magnette over de sector in ons land.

Bij de oppositie klinkt intussen vooral kritiek. “Na vorig jaar de werkloosheidsval te hebben vergroot, stelt de federale regering nu een arbeidsdeal voor zonder één noemenswaardige activeringsmaatregel”, klaagt N-VA-voorzitter Bart De Wever. Volgens PVDA-voorzitter Raoul Hedebouw is dit een arbeidsdeal op maat van grote bedrijven, en niet van de werkende klasse. “Werkstress, burn-out en langdurige ziekte swingen de pan uit. En wat beslist de Belgische regering? Méér flexibiliteit via soepeler nachtwerk en werkdagen van tien uur.”

“Je zit hier met een pakket aan maatregelen dat werkt in de situatie waarin we zitten”, aldus premier De Croo op de persconferentie. “We zitten in een situatie van krapte op de arbeidsmarkt, met een groep mensen voor wie het vandaag niet attractief is om te werken. Daar doen we iets aan, onder meer door hen de mogelijkheid te geven het familiale leven en het werkleven beter te organiseren. Het pure activeringsbeleid, mensen leiden naar een job, is een beleid van de gewesten. We hebben de voorbije weken met de regio’s samengewerkt om ervoor te zorgen dat we dat zo goed mogelijk kunnen aanpassen aan de verschillende noden op de arbeidsmarkt.” Hij besloot: “Dit zijn belangrijke maatregelen die stap voor stap kunnen zorgen dat we de activiteitsgraad percent per percent omhoog kunnen brengen, naar 80 procent.”

Lees ook: 

Fien (32) en Ivo (56) werken al voltijds vier dagen per week: “Avonden zijn kort, maar ik heb niet het gevoel dat ik fulltime aan de slag ben” (+)

Je werkweek tot vier dagen beperken: hoe krijg je dat als werknemer gedaan? Onze arbeidsexpert geeft advies (+)

Bekijk ook: Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert reageerde vanmorgen op de kritiek van N-VA