Wie laat zich vangen door online oplichters? En hoe? "Het kan écht iedereen overkomen", vertelt expert
Het is in België en bij uitbreiding wereldwijd de meest bekeken Netflix-film van dit moment: The Tinder Swindler. Een waargebeurd verhaal over (online) relatiefraude. Maar voor zo'n verhaal moet je niet naar het buitenland kijken, want ook bij ons gebeurt het dagelijks. De federale overheid neemt zelfs 30 mensen in dienst om zo'n fraude harder aan te pakken. En voor je je luidop afvraagt wie daar nu in trapt: "Het kan echt iedereen overkomen". Dat vertelt Barbara Briers (UGent) in "Laat".
Herken je dit verhaal of heb je vragen over relatiefraude? Dan kan je terecht op temooiomwaartezijn.be voor een heleboel informatie.
"Ik denk dat het iedereen kan overkomen", begint Briers. Ze is gedragseconoom aan de UGent en gespecialiseerd in psychologische drijfveren. Met andere woorden: zij is gespecialiseerd in waarom mensen doen wat ze doen. De kracht van relatiefraude ligt volgens haar in het persoonlijke verhaal dat oplichters creëren. "Verhalen doen het altijd goed. Zelfs als er gaten in het verhaal zitten, gaan we die zelf opvullen."
De reden voor ons goedkeurend gedrag? Ons zwak voor optimisme. Dat legt ze hieronder uit.
"We willen het zo graag geloven dat we zelfs de statistieken naast ons neer leggen":
Omdat we zo graag relaties aangaan, kunnen we er allemaal gevoelig voor zijn op een bepaald moment in ons leven
De statistieken lijken op het eerste gezicht niet zo indrukwekkend. In 2021 kwamen er elke dag gemiddeld vijf klachten binnen over relatiefraude. Wél indrukwekkend is over hoeveel geld het gaat: 9.122.523,43 euro. Bovendien gaat het volgens Briers om een grote onderschatting, omdat er veel schaamte is bij slachtoffers. "Mensen praten er niet over, ze voelen zich een beetje dom als ze er zijn ingetuimeld."
Allemaal een doelwit
Volgens Briers kunnen we allemaal een prooi worden van oplichters. "De principes die ze gebruiken zijn algemeen gangbaar bij sociale beïnvloeding, vaak heel oppervlakkige principes. Maar het vreemde is dat we omdat we sociale wezens zijn en zo graag ergens bij willen horen, omdat we zo graag relaties aangaan: dat we er allemaal gevoelig voor kunnen zijn op een bepaald moment in ons leven."
Welke trucjes gebruiken daders om vertrouwen te winnen? Briers geeft enkele voorbeelden:
Daders vatten is niet zo simpel
Volgens de politie is relatiefraude moeilijk te onderzoeken omdat alles heel snel en online gebeurt. Briers voegt daaraan toe dat er zelfs 'phishing-pakketten' te koop zijn online. Kant-en-klare tips voor oplichters over de nieuwste technieken om geld af te troggelen en informatie over hoe de politie dat probeert te verhinderen. "Het is echt een business aan daderkant", zegt ze.
Het is onze primaire behoefte om te vertrouwen en relaties aan te gaan
Stijn De Ridder van de afdeling Internetcriminaliteit bij Politiezone Antwerpen: "Het is moeilijk om op zo'n feiten onderzoek te voeren"
Opnieuw en opnieuw blijven waarschuwen
"Het is echt een sociale behoefte van ons om mensen te vertrouwen. Daar gaan we steeds naar op zoek gaan", vertelt Briers. Daarom denkt ze dat we hier steeds opnieuw voor gewaarschuwd moeten worden: "Het is onze primaire behoefte om te vertrouwen, om ergens bij te horen, relaties aan te gaan." "Ik denk dat het mij ook zou kunnen overkomen", besluit ze.
Bekijk hier het volledige gesprek met Barbara Briers (UGent) in "Laat":
