Na weken getouwtrek ligt het akkoord er eindelijk: de federale regering heeft een arbeidsdeal. Vier regeringsleden moesten het akkoord voor het grote publiek duidelijk maken in een persconferentie.

‘We hebben twee moeilijke coronajaren gehad’, begon premier De Croo. ‘Met dit akkoord zetten we de bakens van een goede economie. We hervormen. De hervorming van de arbeidsmarkt is daar een belangrijk deel van.’

De premier geeft aan dat de nieuwe deal uit vier pijlers bestaat. De eerste is ‘meer vrijheid voor de werknemer’. Voor de coronacrisis leek vrijheid altijd te vloeken met de belangen van de werknemer. Dit akkoord toont dat die twee zaken toch te verzoenen zijn. Er komt meer vrijheid om arbeidsuren aan te passen.’ Zo moet het mogelijk zijn om in de ene week meer uren en in de andere week minder uren te werken. ‘Dat kan handig zijn voor bijvoorbeeld co-ouderschap’. Als we tegemoet willen komen aan krapte op de arbeidsmarkt, moeten we die flexibiliteit inbouwen, meent De Croo.

• Een vierdagenwerkweek, deconnectie en opleiding: dit is de arbeidsdeal

De tweede pijler is vernieuwing. Het doel is om veel vlotter toegang te verlenen naar informatie. Dat is dan in de vorm van opleidingen.

Pijler nummer drie biedt de mogelijkheid om sneller tussen jobs te schakelen. Van job veranderen, moet dus gemakkelijker worden. België is daarin minder dynamisch, zei De Croo. Tijdens een opzegperiode, kan iemand bijvoorbeeld al elders aan de slag.

De vierde en laatste pijler gaat over digitalisering en omvat de sector van de e-commerce. In de aanloop naar het akkoord leidde die binnen de Vivaldi-regering tot veel discussie. ‘Er moeten proefprojecten komen binnen de sector van e-commerce’, zei de premier vandaag. ‘Veel bedrijven zullen kunnen experimenteren met e-commerce. Het is een sector die boomt, maar die ook wat regelgeving vraagt.’

Dermagne

Minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) ging concreter in op de pijlers. ‘Het recht op informatie is een belangrijke pijler’ zei hij. ‘Dat gaat over recht op opleiding. Die wordt aangeboden door de werkgever.’ De komende jaren zullen x-aantal dagen per jaar voorbehouden worden om werknemers op te leiden. ‘Die pijler komt zowel de werkgevers als werknemers ten goede’, aldus de minister. Dermagne haalde kort even het recht op deconnectie aan. ‘Mails beantwoorden of berichten sturen na de werkuren kan dan ingeperkt worden.

• Experten en oppositie kraken de nieuwe arbeidsdeal: ‘Een typisch Belgisch compromis’

Een belangrijke socialistische eis, de vierdagenwerkweek, kan op vraag van de werknemer. Tegelijk kan vrijwillig ook gekozen worden om net meer uren in de week te werken. ‘Het geeft het recht aan de werknemer om het te vragen’, legde Dermagne uit. De mogelijkheid om vier dagen te werken, of van week tot week verschillende uren werken, moet zorgen voor meer vrijheid.

Werkongevallen in de ‘platformeconomie’ – denk aan Uber of Deliveroo – moeten voortaan verzekerd worden. ‘Dat zorgt voor een betere sociale bescherming’, zei Dermagne. ‘De grijze zone die er nu is, moet opgeklaard worden. Daarvoor gaat onze regering aan de slag met voorstellen van de Europese Commissie.’ Volgens Vooruit-vicepremier Frank Vandenbroucke biedt de tekst van de Europese Commissie een goed overzicht van wat de Belgische plannen inhouden.

Acht criteria

‘Bij platformen zie je schijnzelfstandigheid ontstaan’, pikte Vandenbroucke in. ‘Werkgeverschap brengt rechten en verantwoordelijkheden met zich mee. Dat is een goed uitgangspunt’, zei hij. In de nieuwe arbeidsdeal wordt gekeken naar de werksituatie in de feiten, niet naar wat in de overeenkomst is neergeschreven. ‘De algoritmes van zo’n platform moeten mee in rekening genomen worden. Daarom stelde de Commissie vijf criteria op. Die moeten aanduiden of het in de praktijk gaat om een verhouding werkgever-werknemer of niet.’ In het Belgische model komen er acht criteria. Die criteria zijn weerlegbaar wanneer het tot een dispuut komt. ‘We schrijven ons helemaal in bij het Europese verhaal’, zei Vandenbroucke. Voor zelfstandigen is het ook een goede zaak, vindt Vandenbroucke: ‘want dan zijn die van hun vrijheid gegarandeerd’.

Van de Europese criteria moeten aan twee van de vijf criteria voldoen worden. Met de Belgische erbij moeten drie van de acht criteria vervuld zijn.

Nachtwerk

Een andere moeilijke knoop binnen de e-commerce was het nachtwerk. In België staat het tijdstip van de nachtvergoeding veel vroeger dan in de buurlanden. Iets wat veel werkgevers richting de buurlanden jaagt. ‘De gewerkte uren tussen 20.00 uur en middernacht kunnen gewone werkuren worden in plaats van nachturen. Dat kadert binnen een pilootproject’, zei minister van Zelfstandigen en kmo’s David Clarinval (MR).

‘De activiteitsgraad is gestegen onder deze regering’, besloot De Croo. ‘Dat zal verder stijgen door de nieuwe akkoorden, bijvoorbeeld door de platformeconomie te reguleren.’ Verder zal de activiteitsgraad volgens De Croo verder stijgen door de mogelijkheid om werkloosheid met een knelpuntberoep te combineren. ‘Omdat er regionale verschillen zijn – op de ene plaats veel werkloosheid en op de andere plaats veel tekort aan arbeidskrachten – wordt de mogelijkheid om elders in het land te gaan werken versterkt’, zei De Croo. ‘De transitie tussen jobs moet vergemakkelijken. En ten slotte moeten ontslagvergoedingen kunnen worden omgezet in iets “actiefs”, bijvoorbeeld de mogelijkheid om te herscholen’, ging de premier verder. ‘Maar het puur activeringsbeleid is de bevoegdheid van de regio’s’, zei De Croo nog op het einde.