Werkgevers noch werknemers lopen warm voor arbeidsdeal: "Gemiste kans"

Om de werkzaamheidsgraad in België tegen 2030 op te krikken naar 80 procent wil de federale regering de arbeidsmarkt hervormen. Na onderhandelingen tussen de topministers is er de afgelopen nacht een “arbeidsdeal” uit de bus gekomen. Die moet werkgevers én werknemers meer flexibiliteit geven en vooral meer mensen aan het werk krijgen.

Maar het akkoord lijkt volgens de eerste reacties vooral op een vrij koude steen te vallen bij zowel de werkgevers als de werknemers, vooral omdat het een vrij typisch Belgisch en dus lauw compromis is geworden.

Het meest vernietigend klinkt de reactie van Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen. “Deze deal is een gemiste kans”, reageert gedelegeerd bestuurder Hans Maertens. 

Volgens Maertens bevat de deal te weinig “impactvolle maatregelen om de krapte op de arbeidsmarkt te verlichten en de werkzaamheidsgraad te verhogen. De arbeidsdeal brengt vooral extra flexibiliteit en sociale rechten voor werknemers, maar niet voor werkgevers.” 

Precies hetzelfde geluid is te horen bij Agoria. Volgens de technologiefederatie is het akkoord vooral "getrappel ter plaatse", wat overeenkomt met "tijdverlies voor een arbeidsmarkt die in brand staat".

Pieter Timmermans, topman van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), stelt zich op Twitter eenzelfde vraag: "Zal België hiermee 80 procent werkzaamheid bereiken?" Alleen in de deal over e-commerce ziet hij enigszins heil.

Ook zelfstandigenorganisatie Unizo vindt de arbeidsdeal "onvoldoende om de tewerkstellingsdoelstelling van 80 procent te behalen". "We missen hier de kans om de arbeidsmarkt echt de 21e eeuw in te leiden", reageert gedelegeerd bestuurder Danny Van Assche.

Hij vreest vooral dat elke zelfstandige die via een platform werkt, zal moeten bewijzen dat hij wel degelijk zelfstandige en geen werknemer is. "Het voorstel gaat voorbij aan het feit dat platformeconomie geen sector is, maar een instrument waar elke economische sector in meer of mindere mate gebruik van maakt", klinkt het.

Toch bevat de arbeidsdeal volgens de Unizo ook enkele goede punten. "De uitwerking rond de vierdaagse werkweek, het activerend ontslagrecht (waarbij een werknemer tijdens de opzegtermijn al bij een andere werkgever mag beginnen) en de transitietrajecten zijn evenwichtig en spelen in op de huidige tijdsgeest", aldus Van Assche.

Langs werkgeverskant is Comeos, de werkgeversfederatie van de handel, nog het meest positief. Topman Dominique Michel sprak in “De ochtend” op Radio 1 van een stap in de goede richting. 

Vooral het feit dat bedrijven de mogelijkheid krijgen om pilootprojecten op te starten om 18 maanden te experimenteren met avondwerk, zonder dat de vakbonden daarmee moeten instemmen, stemt Michel gunstig. “We willen vermijden dat we jarenlang moeten onderhandelen om nieuwe experimenten te lanceren.  Maar in deze tijd moeten we snel kunnen schakelen.”

Bij de vakbonden legt Mario Coppens, voorzitter van de liberale ACLVB, ook de vinger op de wonde van het Belgische compromis: “Het is duidelijk dat elke partij een aantal van zijn punten binnengehaald heeft.” 

De vakbondsman betreurt dat de sociale partners op geen enkele manier betrokken werden bij de onderhandelingen. ”We staan voor een voldongen feit, met teksten die op sommige vlakken niet ver genoeg gaan en voor anderen dan weer te ver gaan.”

Op zich zitten er enkele positieve principes in deze arbeidsdeal maar volgens de ACLVB zit de duivel in de details. Dat is ook de teneur in de reactie van Miranda Ulens, algemeen secretaris van de socialistische vakbond ABVV. Zij ziet een aantal positieve dingen in het akkoord die tegelijk gevaren kunnen inhouden voor de werknemers.  

Omdat de vakbond vooral pleit voor werkbaar werk, wordt het recht op deconnectie (niet bereikbaar moeten zijn buiten de werktijd) en de vierdagenweek enigszins positief onthaald. Al ziet Ulens ook meteen mogelijke valkuilen: het recht op deconnectie zou namelijk niet gelden voor werknemers van kmo’s en de vierdagenwerkweek zou volgens de vakbondsvrouw een goede zaak zijn als de werkdagen niet té lang worden. 

Helemaal sceptisch staat Ulens tegenover de experimenten met avond- en nachtwerk die mogelijk worden, zonder dat de vakbonden daar in het eerste anderhalf jaar hun zegen over moeten geven. “Dat betekent dat je als individuele werknemer sterk genoeg moet staan om nee te zeggen tegen je werkgever, want eigenlijk worden de collectieve onderhandelingen met de vakbond, op sectorniveau, uitgeschakeld.”