"Eerbaar compromis" of "opgewarmde kost": zal arbeidsdeal echt een verschil maken? Dit zeggen experten

Meer flexibiliteit in je job of rooster, meer opleidingskansen, een beter kader voor maaltijdkoeriers, een schuchtere poging om avondwerk mogelijk te maken in de e-commercesector: de arbeidsdeal van de federale regering gaat breed en lijkt voor elk wat wils te hebben. Dat vindt Jan Denys van uitzendbedrijf Randstad. "Ik denk dat het een eerbaar compromis is. Vivaldi is een zeer diverse regering en dan is het toch knap werk te noemen dat ze de verschillen aan de kant hebben gezet en tot een werkbaar compromis zijn gekomen."

Toch moet hij even fronsen bij de manier waarop de federale regering hun pakket aan maatregelen in de markt zet. "Ze verkopen het als middel om tot die werkzaamheidsgraad van 80 procent te komen. Daarover ben ik iets gematigder. Kijk naar maatregelen als dat recht op opleiding of die werkweek van 4 dagen: daar kan je voor of tegen zijn, maar de kans dat dat onze werkzaamheidsgraad op korte termijn zal boosten, lijkt mij redelijk gering. De feiten zullen dat natuurlijk moeten uitwijzen. Maar in het licht daarvan is de arbeidsdeal niet voldoende."

Dat zegt ook Stijn Baert, arbeidseconoom aan de UGent: "Er zitten veel maatregelen in waar je niet kunt tegen zijn: je moderniseert de arbeidsmarkt en past de wetgeving aan aan de realiteit. Maar ik zie geen grote hervormingen die ervoor zorgen dat er veel meer mensen aan de slag gaan."

Na vele maanden van regeringsdiscussies blijft hij nu op zijn honger zitten. "Dit is grotendeels opgewarmde kost. Als je dit akkoord legt naast het begrotingsakkoord van oktober kun je je afvragen waarom dit zoveel maanden heeft moeten duren, als het gewoon een doorslagje is van dat akkoord."

Econoom Ive Marx (UAntwerpen) spreekt op Twitter en in "De ochtend" op Radio 1 van een "typisch Belgisch compromis waarin een alles bij elkaar heel beperkte set van maatregelen wordt voorgesteld als een grote deal". "Dit komt uiteraard niet in de buurt van de hervormingen die we nodig om 80 procent tewerkstelling te komen. Daarvoor hebben we veel ingrijpendere hervormingen nodig." Hij ziet ook te veel regeltjes en te veel uitzonderingsmaatregelen.

Waar wringt dan echt het schoentje? "Er stonden nogal wat olifanten in de kamer op de persconferentie", vindt Baert. "Over de pensioenhervorming, hervorming van de ziekteverzekering of activering van langdurig zieken is er bijvoorbeeld niet gesproken." Marx tweet een vergelijkbaar lijstje:

En ook Denys mist "maatregelen die het verschil tussen werken en niet werken vergroten" of "maatregelen die ervoor zorgen dat het aantal gelijkgestelde jaren die meetellen voor het pensioen worden ingeperkt". "Ook de onbeperkte duur van de werkloosheidsuitkeringen blijf ik een probleem vinden. Op dat vlak zijn we de uitzondering in de EU." 

Dat we voor zulke hervormingen niet even over het muurtje kijken naar anderen Europese landen, waar ze het wel goed doen, ergert Baert. "Onze werkzaamheidsgraad is nog altijd lager dan in alle ons omringende landen. Op dat vlak zouden er nogal wat hervormingen mogelijk zijn, maar die zitten er niet in. We zouden daaruit nochtans heel wat kunnen leren."

"De grootste prioriteit nu is het invullen van vacatures", benadrukt Denys. "We hebben zeer veel jobs, er zijn historisch veel vacatures. Het voorbije jaar is het aandeel jobs dat moeilijk in te vullen is heel sterk gegroeid in België. Het meeste in Europa, op twee landen na, zelfs. Maar die bevoegdheid - het invullen van jobs - zit in de regio's. Daarvoor moeten we vooral kritisch kijken naar de Vlaamse, Brusselse en Waalse regering."

Baert maakt dezelfde analyse. "Al die deelregeringen hebben, om hun begroting te laten kloppen, gezegd dat de werkzaamheidsgraad omhoog moest. Maar zeker in Brussel en Wallonië is niet duidelijk hoe ze dat gaan doen."

"Het lijkt er wat op dat ze de problemen voor zich uitschuiven", vindt hij. "Dat terwijl de arbeidsmarkt in brand staat, met een recordaantal vacatures. Als je daarin niet sterker doorpakt, riskeer je een recordaantal gemiste kansen." Een gemiste kans wordt dat dan ook voor de relanceplannen van de verschillende regeringen, vreest hij. "Bedrijven worden daarmee gestimuleerd om te investeren, maar wat ben je daarmee als je vervolgens geen mensen vindt?"