"Jeen-yuhs: A Kanye Trilogy" biedt nooit geziene inkijk in carrière Kanye West, "songs in mij die de wereld moet horen"

Terwijl Kanye West weer op allerlei manieren in de media komt en online tirades afsteekt tegen de nieuwe partner van zijn ex-vrouw Kim Kardashian, komt vandaag de eerste aflevering (met als titel "Vision") online van een driedelige docureeks over zijn carrière. De documentaire biedt met massa's nooit eerder vertoond archiefmateriaal (de oudste fragmenten zijn van 1998) een unieke inkijk in de aanloop naar zijn doorbraak als rapper. Om ze te kunnen smaken, hoef je zelfs geen fan te zijn, al kijken zijn fans er uiteraard enorm naar uit. 

Opvallend is dat zijn verhaal niet door hem zelf verteld wordt, maar door Clarence "Coodie" Simmons, die Kanye West van bij het begin volgde. Coodie is de cameraman, co-scenarioschrijver, co-producer en co-regisseur (samen met Chike Ozah) van deze driedelige reeks.  

De rode draad is dat Coodie en Kanye West allebei geloven dat Kanye heel groot zal worden en dat hij Grammy's zal winnen. "Toen ik hem met de groep The Go Getters zag, wist ik al: hij is het, zijn podiumprésence is te gek", zegt Coodie in een van zijn begeleidende commentaren.  Van dat optreden met The Go Getters zijn er helaas nog geen beelden, maar Coodie geeft wel zijn carrière als stand-upcomedian op en verhuist zelfs naar New York om Kanye jarenlang met zijn camera op de huid te zitten.  

Dat heeft meer dan 400 uur ruw materiaal opgeleverd dat nu uiteindelijk gemonteerd is tot 3 afleveringen van in totaal meer dan 4 uur. De titel "jeen-yuhs" is slang (straattaal) voor genius (genie). In aflevering 2 "Purpose" is onder meer te zien hoe bij een bijna fataal auto-ongeluk zijn gebit verbrijzeld geraakt. Na dat incident stort hij zich op het maken van zijn debuut "The college dropout". En in aflevering 3 ("Awakening") wordt er ingegaan op het meer recente deel van zijn carrière. Ook de kwaliteit van het beeldmateriaal (van VHS naar digitaal) evolueert mee door de afleveringen heen. 

"Zijn genie maakt het genie in jou  los, dat is het doel van deze documentaire", zegt Coodie. "Het verhaal van Kanye is er een dat kracht geeft, als je je passies volgt en in God gelooft, kan je alles bereiken." 

Bekijk de officiële trailer: 

Kanye gelooft enorm dat wat hem overkomt door God gestuurd is: "Ik denk dat ik hier ben met een reden en dat ik iets te zeggen heb." In een gesprek voor het programma "You hear it first" dat in 2002 op MTV werd uitgezonden en waarin beginnende artiesten het woord krijgen, klinkt Kanye West al uitermate zelfverzekerd. 

"Ik wil niets jinxen (onheil afroepen). Maar ik heb songs in mijn hart die de wereld moet horen. Mensen gaan zeggen: herinner je je de tijd dat hij nog gewoon beats maakte voor anderen? Ik wil tot het punt komen waarop ik mijn achternaam kan weglaten." 

Bekijk een scène uit 2002 waarin Mos Def en Kanye West hun rapskills tonen: 

Dat hij niet meteen au sérieux genomen wordt als rapper terwijl hij wel al als producer werkt en tot welke frustraties en gênante situaties dat leidt, is de kern van aflevering 1. Maar Kanye West is vastberaden en overtuigd van zijn eigen kunnen en slaagt er uiteindelijk wel in een contract te tekenen bij Roc-A-Fella Records. 

Ook de beelden van dat symbolische startmoment, op 18 augustus 2002 (dit jaar 20 jaar geleden) krijgen we te zien. "Wij kwamen uit Chicago en wisten dat je in het leven niets zomaar krijgt", geeft Coodie als commentaar. 

Het contract wordt gevierd en aangekondigd tijdens een concert van Jay-Z, waar backstage een jonge Beyoncé en Pharrell Williams rondlopen. 

Zijn moeder Donda, hoogleraar Engelse taal, is al die tijd zijn ankerpunt (intussen is zijn moeder overleden, red.). Zij vindt dat haar zoon de dingen moet doen die hij graag doet en gelooft rotsvast in zijn kunnen, al zien we in enkele huiselijke en intieme scènes wel dat ze hem het advies geeft om zijn voeten op de grond te houden, ook wanneer hij het zou maken. 

Ze legt hem het verschil tussen gezond zelfvertrouwen en arrogantie uit en lijkt hem dan al te waarschuwen voor grootheidswaanzin, een label dat hij vaak opgeplakt krijgt nu hij met mentale problemen af te rekenen heeft. "Je hebt veel vertrouwen en soms kan je arrogant overkomen, hoewel je eigenlijk nederig bent. Maar wat je altijd moet onthouden is dit: "De reus kijkt in de spiegel en ziet niets", snap je?" 

Op een gegeven moment maakt ze ook een opmerking over een gouden ketting die Kanye in die periode draagt met een hangertje in de vorm van een engel. "Jij hebt een engel nodig die over jou waakt", zegt ze half grappend, half ernstig. 

Coodie gelooft nu trouwens nog steeds dat er iets of iemand over Kanye West waakt. "Ik maakte me vaak zorgen over hem, maar nu weet ik dat hij de steun van God heeft", zegt hij in een interview met The New York Times over deze documentaire.  "Een paar keer stierf hij bijna in een auto-ongeval. En er zijn een aantal andere incidenten die ik gezien heb - God past echt op hem, om welke reden dan ook. Wanneer ik zie wat er nu weer allemaal met hem gebeurt, dan denk ik, dit gaat voorbij, zoals al het vorige."

De videotapes voor deze documentaire hebben lang stof liggen vergaren. West verzet zich in het begin van de jaren 2000 tegen de plannen voor de oorspronkelijk geplande documentaire omdat de beelden te intiem waren ("ik wil niet dat mensen mij zien zoals ik echt ben"). En hoewel de band met West verwatert, blijft Coodie hoopvol en beseft hij dat zijn materiaal alleen maar waardevoller zal worden.

Pas in 2016 komen de gesprekken opnieuw op gang, Kanye West voelt zich misbegrepen en wil dat de makers op deze manier zijn stem laten horen. Toch springen ook dan de plannen in extremis nog af.

In de eindfase van dit project waarvoor Kanye West de volledige controle in handen van Coodie legt, wil hij plots nog nauwer betrokken worden bij de montage. Coodie weigerde omdat hij dat nooit toeliet bij een van zijn eerdere projecten. "Onze intentie is zuiver en dat is alles wat telt", benadrukt hij. "Dit is dan ook niet het definitieve verhaal van Kanye West", zegt Ian Orefice van co-producer Times Studios. "Dit is het verhaal verteld vanuit het meest unieke perspectief."