‘We vergeten soms dat nucleaire pannes mee aan de basis liggen van hoge energieprijzen’

Waarom laait het debat over de kernuitstap weer op?

“De werkgeversorganisaties hebben deze week het vuur aan de lont gestoken met een open brief in De Tijd waarin ze pleiten om de twee jongste centrales langer open te houden en de kernuitstap dus uit te stellen. Want het zou de enige manier zijn om de energievoorraad en prijzen onder controle te houden.

“Als reactie daarop zien we nu dat Open Vld, en in mindere mate CD&V, beginnen te twijfelen. Want de hoge energieprijzen zullen nog lang blijven aanslepen en de kernuitstap is voor die partijen politiek onverkoopbaar geworden. Ze vrezen namelijk dat de oppositie nog jarenlang de hoge prijzen met de kernuitstap zal koppelen. Dat klopt overigens niet, maar de partijen vrezen wel dat ze die perceptie niet meer gekeerd gaan krijgen, en dat de bevolking hen daarop zal afrekenen bij de verkiezingen in 2024.”

Dus het klopt niet dat de kernuitstap een grote impact zou hebben op onze energieprijzen?

“Daar is alleszins weinig bewijs voor op dit moment. Verschillende wetenschappelijke studies hebben de voorbij maanden en jaren al uitgewezen dat de kernuitstap slechts een zeer beperkte invloed zal hebben op de energieprijzen in ons land, zeker voor consumenten.

“Want denk eraan: over vijf van de zeven kerncentrales is geen discussie meer. Die sluiten. De huidige discussie gaat puur over de twee jongste kerncentrales. Ofwel sluit je die en moet je twee grote gascentrales bijbouwen om de bevoorrading te verzekeren, volgens netwerkbeheerder Elia. Ofwel ga je voor een nucleaire verlenging van die twee kerncentrales, maar dan moet je nog altijd een gascentrale bouwen om zekerheid te hebben. Het verschil tussen de twee is voor Europa, waar de energieprijzen bepaald worden, peanuts. 

“Op dit moment draaien alle zeven kerncentrales in ons land en toch zijn onze prijzen historisch hoog. Nucleaire energie is dus geen manier om hoge prijzen te voorkomen.”

Waarom liggen die prijzen vandaag dan zo hoog? Is Rusland de schuldige?

“Het lijkt erop dat de toestand in Oekraïne en de Russische wispelturigheid in het gasbeleid een rol speelt, maar Rusland levert al lang niet meer de hoeveelheden gas die het ervoor leverde. Het is slechts één van de verklaringen waarom heel Europa nu kampt met historisch hoge energieprijzen.

“De coronapandemie is uiteraard nog een factor, maar ook de zware nucleaire pannes in Frankrijk liggen aan de basis van de prijsstijgingen. Daar zijn 58 kernreactoren, waarvan er nu ongeveer 10 stilliggen. Dus het blijft toch opletten met beweringen dat een nucleaire verlenging de bevoorrading en gecontroleerde prijzen garandeert.

“Nog niet zo lang geleden zaten wij in eigen land trouwens ook met enorme nucleaire pannes. Toenmalig energieminister Marie-Christine Marghem (MR) maakte op een gegeven moment zelfs promotie voor één-pansgerechten zodat gezinnen energie zouden besparen, om het licht aan te houden.”

Wat staat er ons te wachten als er gekozen wordt voor een nucleaire verlenging?

“Stel dat er op 18 maart, wanneer de beslissing valt over de herverdeling van subsidies voor gascentrales, toch tegen de kernuitstap wordt beslist. Dan moeten er enerzijds heel erg grote renovatiewerken gebeuren aan die centrales. En anderzijds moet er heronderhandeld worden met Engie Electrabel over de uitbating van de kerncentrales, waar het bedrijf eigenlijk niet meer in geïnteresseerd is.”

Dus ofwel moet je een grote zak geld naar Parijs dragen om de centrales toch nog open te houden. Ofwel moet je nationaliseren, maar dan ga je wellicht ook een deel van dat nucleair afval nationaliseren. En denk eraan dat er aan die kerncentrales nog een prijskaartje hangt van ettelijke miljarden voor de afbraakkosten van nucleair afval. 

Ten slotte moeten we dan ook opnieuw onderhandelen met Europa over de subsidies voor de gascentrales. Want die blijft nodig voor die ene gascentrale die we dan moeten bijbouwen. Dan krijg je weer een proces van zeker anderhalf jaar, zonder zekerheid of je een ja krijgt van Europa op het einde. Dus een nucleaire verlenging is allesbehalve een pasklare oplossing.

En hoe zit het met de politieke gevolgen in ons land?

Er was een akkoord over de kernuitstap in december, waar premier Alexander De Croo zich toen ook achter schaarde. Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) heeft al meermaals gezegd dat de uitstap de beste manier is om de energiebevoorrading te verzekeren. Het is politieke zelfmoord om daar nu op terug te komen. Bovendien is het moeilijk om voor te stellen dat een groene minister moet terugkeren naar Engie Electrabel met de vraag om de kerncentrales open te houden. 

Heel belangrijk in deze discussie wordt de houding van de premier. In de regering hebben de liberalen en de groenen altijd goede banden onderhouden. De vraag is nu of De Croo voor zijn partijlijn of zijn regering zal kiezen. Want de groenen willen er dus absoluut niet op toegeven. Zo krijg je een situatie op 18 maart, waarbij als er niks verandert, de regering echt in acuut gevaar komt en dat er niet veel moet misgaan om Vivaldi het finale duwtje te geven.