Arbeidsdeal is niet of moeilijk afdwingbaar voor werknemers van 83,9 procent van alle bedrijven
De arbeidsdeal die de federale regering deze week heeft voorgesteld, is niet of nauwelijks afdwingbaar voor de werknemers van 83,9 procent van alle bedrijven met personeel in België. Dat stellen professor arbeidsrecht Alexander De Becker van de UGent en zijn assistent-doctoraatsstudenten Flore Claus en Isabo Heirbaut.
België is een land van kleine en middelgrote ondernemingen, de zogenoemde kmo's. Dat blijkt telkens opnieuw uit de cijfers die de FOD Economie presenteert. In 2020 stelde 83,9 procent van onze ondernemingen met personeel minder dan tien werknemers te werk.
Afgelopen week presenteerde de federale regering haar arbeidsdeal. Het ligt buiten de grenzen van onze academische capaciteiten om te zeggen of die deal nu wel dan niet het grote verschil zal maken. Wat wel opviel bij alle commentaren, is dat niemand nagaat op wie die arbeidsdeal nu precies van toepassing zal zijn. Vooral de invulling van de rechten die werknemers worden toegekend, is allesbehalve evident in onze arbeidsmarkt.
BEKIJK - Een overzicht van wat is overeengekomen over de arbeidsdeal uit "Het journaal" van 15 februari 2022:
Recht op opleiding
De eerste alinea heeft al duidelijk gemaakt dat de overgrote meerderheid van onze ondernemingen met personeel minder dan tien werknemers telt. Zij stellen in totaal 16,28% van de werknemers tewerk. Daarnaast heeft 13,46% van onze ondernemingen minder dan 50 werknemers. Die groep biedt 20,99% van onze werknemers een job. Terzelfdertijd bericht VRT NWS dat bedrijven vanaf 20 werknemers een individueel opleidingsplan moeten opstellen.Met andere woorden: meer dan 83,9% van onze ondernemingen moet wettelijk geen individueel opleidingsplan opstellen. Is er dan wel sprake van een individueel recht op opleiding voor iedere werknemer?
Recht op deconnectie
Bedrijven met meer dan 20 werknemers moeten het recht op deconnectie respecteren. Dat betekent opnieuw dat zo meer dan 83,9 procent van de bedrijven dit recht, volgens de deal, niet hoeven te respecteren.
Bijgevolg zullen de sociale partners een cruciale rol krijgen. Het is enkel door collectieve arbeidsovereenkomsten (cao's) te sluiten die ook deze groep van bedrijven omvatten, dat het recht op deconnectie ook voor werknemers van kmo’s zal ontstaan. Met andere woorden: het sectoraal overleg is nog aan zet. Op dit moment heeft slechts een heel beperkte groep van werknemers een recht op deconnectie.
Vierdaagse werkweek
Het kroonjuweel van de arbeidsdeal geldt in principe wel voor iedere werknemer: iedere werknemer kan overschakelen naar een vierdaagse werkweek. Maar ook hier is er een angel. De werkgever kan weigeren, maar moet dat gemotiveerd doen. Kmo’s hebben weinig werknemers. Een werknemer een dag moeten missen in een kleine winkel of een klein bedrijf heeft grote impact.
Dat betekent dat ook daar de werknemers van de kmo’s nog steeds het risico lopen om meer uit de boot te kunnen vallen dan die van grotere ondernemingen. Dat betekent meteen ook dat het recht om over te schakelen naar een vierdaagse werkweek voor werknemers bij kmo’s een stuk minder evident zal zijn.
Wisselend werkregime
Voor het wisselend werkregime geldt hetzelfde: de werknemer moet een aanvraag doen die de werkgever gemotiveerd kan weigeren. Bij kmo’s is de organisatie van flexibele werkweken moeilijker omdat er minder personeel is. Bijgevolg kan de werkgever gebruik maken (als zij of hij dat wenst) van de mogelijkheid om gemotiveerd te weigeren.
Conclusie
De arbeidsdeal geeft op het eerste zicht een aantal rechten aan werknemers. Alleen blijkt dat de invulling ervan voor werknemers bij meer dan 83,9 procent van de bedrijven niet te bestaan of niet evident afdwingbaar.
Dat brengt ons bij de centrale vraag: voor welke werknemers geldt de arbeidsdeal eigenlijk? In de huidige stand van zaken zijn dat er veel minder dan het lijkt.
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.