LIVE. Rusland erkent onafhankelijkheid hele Donbass-regio - Biden: “Wie gaf Poetin in godsnaam het recht om landen uit te roepen op buitenlands territorium?”

Hongarije verplaatst troepen naar de grens met Oekraïne omdat het zich schrap zet voor een mogelijke toestroom van vluchtelingen die het conflict met Rusland ontvluchten, meldt het Hongaarse ministerie van Defensie. Om hoeveel troepen het gaat, is nog niet bekendgemaakt. De grens tussen Oekraïne en Hongarije, dat lid is van de EU en NAVO, is ongeveer 140 kilometer lang.

De Hongaarse minister van Defensie Tibor Benkö waarschuwde dat bij escalatie van het conflict in Oost-Oekraïne de gevechten zich kunnen uitbreiden naar Kiev en vervolgens verder naar het westen in de richting van Hongarije. De Hongaarse strijdkrachten moeten in dat geval gereed zijn om enerzijds gewapende groeperingen van hun grondgebied te weren en anderzijds vluchtelingen humanitaire hulp te verlenen, zei Benkö.

Ook Slowakije, sinds 2004 lid van de NAVO, bereidt zijn leger voor op een mogelijke vluchtelingenstroom uit buurland Oekraïne, zei minister van Defensie Jaroslav Nad na een bijeenkomst van de Nationale Veiligheidsraad van zijn land. Polen, dat ook een grens deelt met Oekraïne, heeft gezegd dat het noodopvangcentra opzet om ontheemden te helpen die bij een eventuele Russische aanval het geweld ontvluchten.

De Canadese premier Justin Trudeau heeft dinsdag economische sancties tegen Rusland aangekondigd. Hij benadrukte dat het slechts om een "eerste ronde" van sancties gaat. Trudeau noemde de recente acties van Moskou tegen Oekraïne "een verdere invasie van een soevereine staat" en "volkomen onaanvaardbaar".

"We zullen Canadezen verbieden Russische staatsschulden op te kopen. En we zullen aanvullende sancties opleggen aan door de staat gesteunde Russische banken en financiële transacties met hen voorkomen", zei Trudeau. Ook verbood hij Canadezen financiële transacties te doen met de "zogenaamd onafhankelijke staten Loehansk en Donetsk". Ook Russische parlementsleden die de soevereiniteit van de twee regio's in Oost-Oekraïne erkennen, wachten Canadese economische sancties.

De beginselen van het VN-Handvest zijn geen menu à la carte en Rusland moet ze allemaal naleven. Dat heeft Antonio Guterres, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, dinsdag gezegd. "Ze kunnen niet selectief worden toegepast. De lidstaten hebben ze allemaal aanvaard en moeten ze naleven", benadrukte hij. 

Guterres herhaalde ook dat de beslissing van Poetin om de afvallige Oost-Oekraïense regio's te erkennen een "schending van de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne" was. "Dit is een fatale klap voor de akkoorden van Minsk die door de Veiligheidsraad zijn bekrachtigd", vervolgde de VN-topman. Hij ontkende ook dat er in Oekraïne een genocide aan de gang is, zoals Poetin had beweerd. 

Guterres had verder ook commentaar op de term "vredestroepen", die Poetin in het leven riep om de militaire aanwezigheid in de regio's te omschrijven. "Als troepen van het ene land het grondgebied van een ander land betreden zonder hun toestemming, zijn het geen onpartijdige vredeshandhavers. Het zijn helemaal geen vredeshandhavers." 

Guterres riep op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren en het herstel van de rechtsstaat. "Het is de hoogste tijd om terug te keren naar de weg van dialoog en onderhandelingen", besloot hij. 

Amerikaans buitenlandminister Antony Blinken, zal zijn Russische ambtgenoot Sergey Lavrov dan toch niet ontmoeten, zo deelt hij vandaag mee. De beslissing komt er nadat Moskou twee afgescheiden regio's in Oost-Oekraïne had erkend. De ontmoeting zou normaal komende donderdag plaatsvinden.

"Nu we zien dat de invasie is begonnen en Rusland duidelijk alle diplomatie heeft afgewezen, heeft het geen zin om op dit punt bijeen te komen", zei Blinken op een gezamenlijke persconferentie met de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba. 

Hij beschreef de acties van Moskou als "de grootste bedreiging voor de veiligheid in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog". "Poetin overtrad met geweld de wetten en beginselen die decennialang de vrede in Europa en de rest van de wereld hadden bewaard. Oekraïne is in gevaar", waarschuwde de Amerikaanse buitenlandminister. 

"Het plan van Poetin was vanaf het begin om Oekraïne binnen te vallen om het land en zijn bevolking te controleren, om de Oekraïense democratie te vernietigen en om Oekraïne terug te nemen als een deel van Rusland", besloot Blinken. 

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft besloten reservisten op te roepen, maar vindt een "algemene mobilisatie vandaag niet nodig", zei hij dinsdagavond in een videoboodschap. Het besluit volgt nadat Rusland had aangekondigd troepen naar Oost-Oekraïne te sturen en de separatistische regio's Donetsk en Loehansk te erkennen.

Zelensky benadrukte nog steeds via diplomatieke weg een oplossing na te streven. Hij zei blij te zijn met de bereidheid van Turkije om te bemiddelen in het hoogopgelopen conflict tussen beide landen, maar liet weten niet van plan te zijn grondgebied aan Rusland af te staan.

De Oekraïense president kondigde een programma van "economisch patriottisme" aan dat het stimuleren van lokale productie en belastingverlagingen op benzine omvat. Hij verwelkomde de economische sancties die door de EU en de VS zijn aangekondigd tegen Moskou. 

De Amerikaanse president Joe Biden heeft in een ontmoeting met de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Koeleba de Amerikaanse steun voor Kiev herhaald. Dat meldt het Witte Huis dinsdag. Biden heeft Koeleba verzekerd dat Washington "veiligheidshulp en macro-economische steun aan Oekraïne blijft bieden", klinkt het.

Rusland heeft vandaag officieel aangekondigd dat het diplomatieke relaties aangaat met de twee zelfverklaarde deelrepublieken in het oosten van Oekraïne. 

"Van Russische zijde wordt ernaar gestreefd een alomvattende samenwerking met deze gebieden tot stand te brengen om de vrede, de regionale stabiliteit en de veiligheid te versterken", luidt het in een persbericht van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken.

In het oosten van Oekraïne is dinsdag één Oekraïense soldaat omgekomen bij beschietingen door de pro-Russische separatisten. Er vielen ook zes gewonden. Dat meldt het leger. De dode viel in de streek rond Loehansk, maar een militaire woordvoerder verduidelijkte niet waar de gewonden vielen.

Na enkele dagen waarop het geweld escaleerde, was dinsdag een relatief kalme dag volgens Kiev. 

Sinds begin dit jaar, en de heropleving van de spanningen langs het front, zijn al acht Oekraïense regeringssoldaten en één burger omgekomen. In 2021 kwamen over heel het jaar 66 soldaten om, aldus nog Kiev. 

De VS zullen ondertussen defensieve ondersteuning blijven bieden aan Oekraïne, en versterking aan de NAVO, en aan NAVO-bondgenoten, zegt hij. Amerikaanse troepen en materieel die zich reeds in Europa bevinden, zullen overgebracht worden naar de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen, in een reactie op de Russische weigering om hun troepen weg te halen uit Wit-Rusland, deelt Biden mee. Het gaat louter om "defensieve stappen", benadrukt de president.

De VS en hun bondgenoten zijn verenigd in hun verdediging van de NAVO en hun verzet tegen de Russische agressie, stelt hij, iets waar Poetin volgens hem niet op heeft gerekend. De Amerikaanse president gelooft dat de afwending van een worst-case-scenario, waarbij miljoenen mensen getroffen worden, nog steeds mogelijk is en hij hoopt dat er nog ruimte is voor diplomatieke onderhandelingen met Rusland. 

"Rusland is niet meer de betrouwbare partner die het in het verleden was." Dat zei premier Alexander De Croo (Open Vld) vanavond in Het Journaal. Voormalig Russisch president Dimitri Medvedev dreigde er eerder op dinsdag mee dat Europa binnenkort 2.000 euro per 1.000 kubieke meter gas zal betalen. Die uitspraak kwam er na de beslissing van de Duitse bondskanselier Olaf Scholz om gasleveringen via de nieuwe Nord Stream 2-pijpleiding tussen Rusland en Duitsland voorlopig niet toe te laten.

De Croo omschreef Medvedevs uitspraak als "Russische intimidatie". Anderzijds erkende hij wel dat er met een eventueel hogere gasprijs rekening gehouden zal worden bij het debat over de sluiting van de kerncentrales. "Ik wil niet vooruitlopen op de beslissing, maar we zullen daarbij rekening moeten houden met alle elementen," aldus de premier. "Rusland is niet meer de betrouwbare partner die het in het verleden was." De premier benadrukt dat de beslissing genomen zal worden in functie van het inperken van de risico's en met het oogmerk om de prijzen zo laag mogelijk te houden.

Daarnaast duidde de premier ook de beslissing om voorlopig geen militair materieel te leveren aan Oekraïne. "De vraag werd enkele weken geleden gesteld en toen werd beslist om, net als vele andere Europese landen, voorrang te geven aan de-escalatie en diplomatie. Die vraag zal nu opnieuw geëvalueerd worden en op korte termijn zal er een beslissing genomen worden." 

De sancties die de 27 Europese ministers van Buitenlandse Zaken dinsdag hebben afgesproken vormen hoogstwaarschijnlijk nog maar een eerste sanctiepakket tegenover Rusland. Dat zegt de Belgische minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès. "We zijn ons ervan bewust dat, zelfs al willen we verzoening en blijven de diplomatieke kanalen open, de situatie moeilijker en moeilijker wordt." De gebeurtenissen van de afgelopen uren wijzen niet op een de-escalatie, maar eerder op een zoektocht naar voorwendselen voor een Russische militaire invasie in Oekraïne, aldus de MR-vicepremier. 

De Europese Unie geeft in elk geval blijk van een "zeer grote vastberadenheid", zegt Wilmès, "zonder enige naïviteit". "De wil is er om snel vooruitgang te boeken." 

Het implementeren van sancties neemt doorgaans enkele weken in beslag, om juridische redenen. Vanavond is er nog een technische vergadering van de ambassadeurs van de Europese lidstaten.

Poetin heeft de timing van de escalatie van het conflict niet toevallig gekozen. Dat zei Josep Borell, de buitenlandchef van de EU, vandaag. Op 22 februari 2014, precies acht jaar geleden, zette het Oekraïense parlement immers de toenmalige Russisch-gezinde president Viktor Janoekovitsj af. "Het is alsof Poetin het einde van de speeltijd heeft afgefloten", zegt de Spanjaard.

Borrell refereert ook aan de Russische agressie in Georgië en aan de annexatie van de Krim 8 jaar geleden. "We herkennen het 'Kremlin-playbook' van 2014 en 2008. We weten wat de volgende stappen kunnen zijn", klonk het. "De Donbas vertegenwoordigt maar 30 procent van het Oekraïens grondgebied, wat er met de rest gebeurt, blijft nog een vraagteken."

Borrell stond de afgelopen uren in nauw contact met de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Canada en stemde de sancties met hen af. Hij belde ook met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky "met een boodschap van steun en complimenten voor zijn terughoudendheid. Dat zal in de komende dagen nog meer nodig zijn, want we geloven dat dit verhaal niet is afgerond." De Europese Unie gaat intussen in op de vraag van Kiev om steun te bieden in de aanpak van de vele Russische cyberaanvallen, zei Borrell nog.

Rusland zal zijn diplomatieke medewerkers uit Oekraïne terughalen. Dat deelt het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken vandaag mee.

"Onze eerste prioriteit is de zorg voor Russische diplomaten en medewerkers van de ambassade en consulaten-generaal. Om hun leven en veiligheid te beschermen, heeft het Russische leiderschap besloten om personeel van Russische missies in Oekraïne te evacueren. Dat zal in de zeer nabije toekomst worden uitgevoerd," luidt het in een verklaring.

De Belgische petroleumfederatie Energia is bezorgd over mogelijke prijsstijgingen door de toestand in Oekraïne. De sectorfederatie wijst erop dat Rusland het belangrijkste herkomstland voor ruwe aardolie in België is.

Energia, dat onder meer verschillende tankstationketens vertegenwoordigt, heeft statistieken over de import van olie in België op zijn website geplaatst. Rusland is het belangrijkste importland van ruwe aardolie voor België, blijkt daaruit. 

In 2020 kwam 32 procent van de ingevoerde aardolie uit Rusland, gevolgd door het Midden-Oosten - met Saoedi-Arabië al belangrijkste leverancier - met 24 procent.

De sector volgt de situatie op de voet, zegt Energia-woordvoerder Jean-Benoît Schrans. "We weten dat de geopolitieke situatie een impact heeft op de energieprijzen in de wereld, niet alleen de prijzen voor gas en elektriciteit maar ook de brandstofprijzen. We zijn bezorgd over een mogelijke escalatie van de prijzen."

Mocht Rusland wegvallen als leverancier, kunnen andere landen volgens de woordvoerder wel een oplossing bieden. 

De prijzen van nikkel en veel andere grondstoffen gaan flink omhoog door de toenemende spanningen rond Oekraïne tussen het Westen en Rusland. Rusland is een belangrijke producent van onder meer nikkel en op de grondstoffenmarkt is er vrees dat bij een escalatie van het conflict de Russische leveringen verstoord kunnen worden. Daardoor gaan ook de olieprijzen omhoog.

De prijs van een ton nikkel steeg op de Londense metalenmarkt naar meer dan 25.000 dollar, wat voor het eerst sinds 2011 is. Nikkel wordt bijvoorbeeld gebruikt voor de productie van roestvrij staal en oplaadbare batterijen. Rusland is een belangrijke leverancier van nikkel, onder meer met het grote bedrijf Norilsk Nickel.

Ook andere grondstoffen zoals aluminium, goud, zilver, platina en palladium werden duurder. Rusland is ook hier een belangrijke speler. Daarnaast wordt de goudprijs aangejaagd door de onrust op de financiële markten vanwege de spanningen rond Oekraïne. Beleggers zoeken dan beleggingen op die als minder risicovol worden gezien in onrustige tijden, waaronder goud. De goudprijs staat momenteel op het hoogste niveau in ongeveer acht maanden.

De olieprijzen gingen dinsdag ook verder omhoog. Rusland is een van de grootste olieleveranciers ter wereld. Door harde westerse sancties tegen het land kunnen de Russische olieleveringen ontregeld raken, bijvoorbeeld omdat betalingsverkeer lastiger wordt. Ook zou Rusland kunnen besluiten de verkoop van olie en gas aan Europa te verminderen. De prijs van een vat Amerikaanse olie is nu bijna 93 dollar en een vat Brentolie is ruim 96 dollar waard. Kenners denken dat de prijzen nog door kunnen stijgen tot meer dan 100 dollar per vat.

De vredesakkoorden van Minsk omtrent Oekraïne bestaan niet meer, zo heeft Poetin dinsdag gezegd. Door de Oekraïense regering in Kiev zouden ze zijn "afgemaakt", en al lang voordat Rusland besloot de afvallige regio's in Oekraïne te erkennen als zelfstandige volksrepublieken. Daarnaast bevestigde Poetin dat hij "militaire hulp" naar Loehansk en Donetsk zal sturen.

In het Minsk-akkoord is onder meer een wapenstilstand vastgelegd. Met de erkenning van Donetsk en Loehansk ziet Moskou de weg vrij om de twee gebieden openlijk te hulp te schieten in hun strijd tegen het Oekraïense leger. Poetin beloofde "militaire hulp" aan de regio's, maar volgens de Russische president is het onmogelijk te voorspellen wat er nu in de volksrepublieken zal gebeuren. "Ik heb nooit gezegd dat de troepen onmiddellijk na deze vergadering zullen vertrekken", klonk het. "Alles zal afhangen van de situatie ter plaatse, in het veld."

Bovendien zei hij dat hij klaar is om "Oekraïne te demilitariseren". Volgens de president wil Kiev opnieuw kernwapens bekomen en zou Oekraïne enkel opnieuw toegang nodig hebben tot uraniumverrijkingssystemen, iets wat relatief makkelijk te overkomen is, aldus Poetin. Hij beschouwt dit dan ook als een directe dreiging ten opzichte van Rusland. 

Over de mogelijke toetreding van Oekraïne tot de NAVO - iets waartegen Rusland zich altijd heeft gekant - zei Poetin: "De beste oplossing voor Oekraïne in deze situatie is om niet meer tot de NAVO te willen toetreden en neutraal te blijven."

Alle aanwijzingen waarover de NAVO beschikt geven aan dat Moskou nog altijd een grootschalige aanval op Oekraïne plant. Dat heeft NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg dinsdag gezegd na een spoedzitting van de NAVO-Oekraïneraad. "Ze beloofden een stap terug, maar het tegendeel gebeurde", aldus Stoltenberg. "Waar het recent nog ging om heimelijke pogingen om Oekraïne te destabiliseren, zien we nu open militaire operaties. De veiligheid in Europa is in decennia nog nooit zo in gevaar gebracht, in deze crisis die enkel door Rusland gecreëerd werd."

Tijdens een persconferentie na afloop van die spoedzitting bracht Stoltenberg in herinnering dat Moskou vorige week nog beloofde dat het een stap terug zou zetten. "We zien nu echter het tegendeel. Ruimschoots meer dan 150.000 manschappen, gevechtsvliegtuigen en aanvalshelikopters. Veel eenheden worden nu ontplooid in gevechtsformaties. Ze hebben hun kampen verlaten, zijn op het terrein en klaar om aan te vallen." 

Stoltenberg wijst in dit verband op provocaties uit Moskou, zogenaamde 'false flag'-operaties door de Russen, de aankondiging van extra Russische troepen in de Donbass maandagavond en de dreigende retoriek uit het Kremlin die in Poetins toespraak van maandagavond nog eens bevestigd werd.