Direct naar artikelinhoud
OverzichtOekraïne

Wat is er aan de hand in Oekraïne? Met dit overzicht bent u weer helemaal mee

Wat is er aan de hand in Oekraïne? Met dit overzicht bent u weer helemaal mee
Beeld REUTERS

De Oekraïense president Zelensky heeft in een toespraak aan de natie om ‘duidelijke en doeltreffende steun van het Westen’ gevraagd, nadat Rusland het conflict met Oekraïne maandagavond verder op de spits dreef met de erkenning van de afvallige Oekraïense regio’s Donetsk en Loehansk. Wat is er aan de hand?

en

Wat is er deze nacht gebeurd? 

Er is in de nacht van maandag op dinsdag een colonne van militaire voertuigen, waaronder tanks, waargenomen aan de grens van Donetsk, de hoofdstad van een van de twee afvallige en pro-Russische regio’s in Oost-Oekraïne. Dat meldt persbureau Reuters op basis van verschillende ooggetuigenissen.

De Oekraïense president Volodimir Zelensky heeft in een toespraak tot de natie om “duidelijke en doeltreffende steun” gevraagd. “Het is heel belangrijk om nu te zien wie onze echte vrienden zijn.” De president zei in zijn toespraak dat Oekraïne “voor niets of niemand bang was” en noemde de erkenning van de afvallige regio’s door Moskou “een overtreding van de soevereine en territoriale integriteit” van Oekraïne.

De VN-veiligheidsraad kwam afgelopen nacht ook bijeen in een spoedzitting over de situatie. De EU komt vanaf 16 uur ook nog samen om eventuele sancties te bekijken.

Waarom lijkt het conflict plots te escaleren?

De Russische president Vladimir Poetin erkende maandagavond de twee zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Loehansk in het oosten van Oekraïne als onafhankelijke staten. 

Separatisten in Oost-Oekraïne

Donetsk en Loehansk maken officieel deel uit van Oekraïne, maar pro-Russische rebellen verklaarden de regio’s eenzijdig onafhankelijk na de pro-Europese revolutie in het land in 2014. Er brak burgeroorlog uit en separatisten vechten er sindsdien tegen het regeringsleger. Volgens Oekraïne kostte dat al aan 15.000 mensen het leven.

Na de erkenning beval president Poetin het Russische leger om er “de vrede te handhaven”. Lees: Oekraïne binnen te trekken. Slechts enkele uren later werd al een colonne van militaire voertuigen, waaronder tanks, waargenomen aan de grens van Donetsk. De voorbije dagen waren er geen tanks in de regio gezien.

Pro-Russische militanten vieren de erkenning van Donetsk door Rusland.Beeld AP

Het land heeft de rebellen in het verleden ook al op verschillende manieren geholpen, onder meer door geheime militaire steun, financiële hulp, het aanleveren van coronavaccins en het leveren van minstens 800.000 Russische paspoorten voor bewoners van de gebieden.

Wat betekent de erkenning van de onafhankelijke ‘Volksrepublieken’?

Dinsdagmiddag kwam het Russisch parlement nog samen om de erkenning van Donetsk en Loehansk officieel te bekrachtigen. De stemming was unaniem. Zo krijgt de regering de volmacht om troepen te stationeren buiten de staat, weet Rusland-kenner Hubert Smeets: “Dat is precies wat in 2014 gebeurde toen Rusland overging tot de annexatie van de Krim. En dan gaan er ongetwijfeld Russische separatisten in Donetsk en Loehansk om hulp roepen om de Russen die daar wonen te beschermen tegen de ‘genocidale Oekraïners’.”

Rusland heeft ook akkoorden gesloten met de leider van de separatisten die de Russen het recht geeft om militaire bases te bouwen in Donetsk en Loehansk. Rusland en de twee regio’s hebben afgesproken om hun economieën met elkaar te integreren en elkaars grenzen te verdedigen. 

Eerder op de dag maakte Moskou nog bekend dat er na die ratificatie over de grenzen van de zelfverklaarde ‘Volksrepublieken’ kan worden gesproken. Dat meldt het Russische persagentschap RIA.

Hoe reageren de andere landen?

Poetins beslissing om ‘vredestroepen’ naar de oostelijke regio’s van Oekraïne te sturen, wordt door de Verenigde Staten niet opgevat als een invasie van Oekraïne. “Dit is geen verdere invasie omdat het om gebied gaat dat ze al bezet hadden”, zegt een anonieme regeringsmedewerker tegen Reuters. 

Desondanks houdt het land sterk rekening met de mogelijkheid dat Rusland op elk moment andere delen van Oekraïne kan binnenvallen. Tot die tijd willen de VS naar een diplomatieke oplossing blijven zoeken. Wel worden er al enkele sancties in het leven geroepen. Zo verbiedt het Witte Huis nieuwe investeringen en de import van goederen, diensten en technologie uit Donetsk en Loehansk.

Separatisten in Oost-Oekraïne
Beeld REUTERS

De Europese Unie noemt de erkenning dan weer een “schaamteloze schending van het internationaal recht” en eerdere afspraken tussen Rusland en Oekraïne, en kondigde meteen strafmaatregelen aan. Daarvoor zal ze samenwerken met het Verenigd Koninkrijk. Om welke sancties het precies gaat, werd nog niet gespecifieerd. Duitsland besliste wel al om de goedkeuring van de Russische gasverbinding Nord Stream 2 voorlopig op te schorten.

Later vandaag moet duidelijk worden welke sancties er nog voorzien worden door het Westen. Premier Alexander De Croo had het op Radio 1 deze ochtend over “gepaste maatregelen die snel kunnen ingaan, en Rusland pijn doen waar het pijn doet.”

Waarom is Oekraïne eigenlijk zo belangrijk voor president Poetin?

Poetin heeft het uiteenvallen van de Sovjet-Unie vaak omschreven als ‘de grootste tragedie van de twintigste eeuw’. Wat de Russische president betreft zijn voormalige Sovjet-republieken nog steeds ondergeschikt aan Moskou. Hij vindt dat de landen behoren tot de Russische invloedssfeer, of ze dat nu willen of niet. Dat geldt het sterkst voor de slavische buurlanden Wit-Rusland en Oekraïne.

Voor de Russische president is het onacceptabel dat Oekraïne of Wit-Rusland zich van Rusland afkeert en voor democratie kiest. In 2020 hield Poetin de Wit-Russische dictator Aleksandr Loekasjenko overeind tijdens maandenlange vreedzame demonstraties tegen opzichtige verkiezingsfraude. Sindsdien trekt Poetin Wit-Rusland steeds dichter naar Rusland toe.

Volg alle ontwikkelingen rond Oekraïne in onze liveblog.

Separatisten in Oost-Oekraïne
Beeld EPA