Maakt het Oekraïense leger enige kans tegen Ruslands militaire machinerie?

Puur getalsmatig lijkt Oekraïne weinig te kunnen inbrengen tegen het veel grotere Russische leger. Oekraïne is geen NAVO-lidstaat en kan bij een aanval dus geen hulp inroepen van die militaire alliantie. Ook de Verenigde Staten, het grootste NAVO-lid, hebben al gezegd dat ze geen soldaten naar Oekraïne zullen sturen om tegen het Russische leger te vechten. Oekraïne lijkt er dus alleen voor te staan, al kreeg het de voorbije jaren wel tonnen wapens en munitie uit het buitenland geleverd. 

Zo kreeg het land van de Verenigde Staten al voor meer dan 2,4 miljard euro aan militair materieel, waaronder antitankraketten, patrouilleboten, scherpschuttergeweren, granaten, gepantserde voertuigen, drones, radarsystemen, enzovoort. Ook andere landen deden de voorbije jaren giften, zoals Turkije met drones, het Verenigd Koninkrijk met antitankraketten, en Letland en Litouwen met Stinger-raketten. 

Ons land levert voorlopig geen wapens of andere gevechtssystemen, in tegenstelling tot Nederland dat al ruim 3.000 gevechtshelmen en 2.000 kogelwerende vesten, dertig metaaldetectoren, zeven militaire radarsystemen en nog eens honderd scherpschuttersgeweren met 30.000 stuks bijbehorende munitie beloofde.

Dankzij die militaire, maar ook financiële donaties uit het buitenland staat het Oekraïense leger er vandaag wel veel beter voor dan in 2014, toen Rusland het schiereiland de Krim nog zonder slag of stoot kon inlijven. Toch blijft de verhouding in het voordeel van het grote buurland. Oekraïne telt vandaag ongeveer 215.000 militaire troepen, tegenover meer dan 900.000 Russische. Volgens de laatste schattingen staan er daarvan 190.000 klaar aan de grenzen van Oekraïne, waarvan 30.000 in buurland Wit-Rusland.

Oekraïens president Volodimir Zelensky besliste in het licht van de Russische dreiging vorige maand wel de troepensterkte de komende drie jaar gradueel op te drijven tot meer dan 360.000 manschappen. Tussen 2010 en 2020 verdrievoudigde het jaarlijkse Oekraïense defensiebudget al tot 3,8 miljard euro, maar dat is nog steeds minder dan een tiende van wat Rusland elk jaar uitgeeft aan zijn leger.

Ook qua materiaal lijkt Oekraïne geen partij voor Rusland, dat bijvoorbeeld tien keer zoveel gevechtsvliegtuigen en meer dan vijftien keer zoveel aanvalshelikopters heeft. Met 12.500 tanks, meer dan 30.000 gepantserde voertuigen en 7.500 stuks artillerie overklast Rusland ook moeiteloos het Oekraïense rollend materiaal (2.600 tanks, 12.300 gepantserde voertuigen en 2.000 stuks artillerie).

En dan is er nog de befaamde Zwarte Zee-vloot, waarmee Rusland met gemak de Oekraïense havens in het zuiden van het land kan blokkeren. Dankzij de annexatie van de Krim kreeg Rusland er bovendien de militaire basis van Sebastopol bij. Daardoor vaart de Russische marine met haar meer dan 200 oorlogsschepen in geen tijd richting Oekraïense havens als Odessa. Tegenover amper dertien kleinere patrouilleboten, twee grotere oorlogsvloten en één mijnenveger is het overwicht groot. In tegenstelling tot Oekraïne beschikt Rusland bovendien nog over zeventig onderzeeërs. 

Kruisraketten

Voormalig kolonel Roger Housen, militair expert en kenner van het Russische leger, schetste vorige week in onze krant al de mogelijke scenario's. Dankzij het materiële overwicht heeft president Poetin verschillende opties. Zo heeft Rusland genoeg gevechtsvliegtuigen en kruisraketten in voorraad om Oekraïne ook  zonder invasie zwaar te treffen. Rusland kan al meteen grote delen van de Oekraïense infrastructuur vernietigen, terwijl het veilig in eigen land blijft. Bovendien wordt gevreesd dat gespecialiseerde Russische troepen met grootschalige hacking-operaties het Oekraïense leger lam zullen proberen te leggen.

Een grootscheepse bezetting ziet Housen niet meteen gebeuren. Rusland mag dan wel een groot militair overwicht hebben, een echte invasie biedt grote uitdagingen op verschillende vlakken. De Oekraïense troepen zijn erg gemotiveerd om zich te verdedigen tegen de Russische agressor, en hebben dankzij buitenlandse training en de nu al acht jaar durende gevechten in Donetsk en Loehansk behoorlijk wat ervaring opgedaan. 

Geografische realiteit

Rusland zal bij een inval bovendien geconfronteerd worden met zware gevechten in de steden, waar honderdduizenden reservisten en vrijwilligers klaarstaan om hun vaderland te verdedigen. Dit soort oorlogsvoering zal onvermijdelijk gepaard gaan met grote verliezen aan beide kanten. De vraag is of Poetin bereid is die menselijke en economische prijs te betalen.

Daarnaast is er nog de geografische realiteit van het terrein, waarbij zware logistieke uitdagingen komen kijken. “De geografie is een grotere uitdaging dan algemeen wordt aangenomen”, zegt Housen. “Oekraïne is een groot land van 1.250 bij 650 kilometer.” De Dnjepr-rivier – honderden meters tot zelfs 10 kilometer breed – loopt dwars door Oekraïne. De meeste bruggen zijn bovendien te vinden aan de steden, waar het gevaar op Oekraïense verdedigingstroepen het grootst is.

Anderzijds zal een volledige invasie het Oekraïense leger voor de keuze stellen welke plekken het prioritair wil verdedigen, aangezien het leger niet groot genoeg is om het hele grondgebied onder controle te houden. Die verdeel-en-heers-tactiek zou Rusland dus weer in zijn voordeel kunnen gebruiken.

De ultieme vraag – waarop alleen de Russische leider een antwoord heeft – is wat Poetins einddoel is. Zelfs bij een volledige bezetting van het land blijft de uitdaging de meer dan 40 miljoen Oekraïners daarna ook nog de baas te blijven. Anders dreigt een jarenlange zware en instabiele guerrillastrijd, al dan niet met heimelijke hulp van de VS, aan de rand van de Europese Unie.