Duitsland zet nieuwe gasleiding met Rusland op pauze: doet het Moskou pijn? En gaan wij het voelen in de portemonnee? 

Nord Stream 2 is een grote gaspijpleiding van maar liefst 1.200 kilometer lang die Rusland via de Oostzee rechtstreeks met Duitsland moet verbinden. Op die manier wordt Oekraïne omzeild als transitland voor Russisch gas naar Europa. Het project is de opvolger van Nord Stream 1.

Vorig najaar werd de pijpleiding afgewerkt. De bouw had vertraging opgelopen, onder meer door sancties van de Verenigde Staten die gekant zijn tegen het project. "De pijpleiding maakt van Duitsland een gevangene van Rusland", zei de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump.

In december liet het Russische staatsbedrijf Gazprom weten dat de pijplijn gevuld was met gas, klaar om in gebruik genomen te worden. De Duitse toezichthouder moest Nord Stream 2 nog goedkeuren. Dat certificeringsproces was opgestart, maar is nu dus stilgelegd. 

"Dat de Duitse bondskanselier Olaf Scholz zijn pijlen nu eerst richt op Nord Stream 2, is geen verrassing. "Die beslissing is inderdaad genomen als directe reactie", zegt onderzoekster Moniek de Jong (UGent). "Het bleek uit alles dat dit de optie was die de Duitse bondskanselier voor zich zag zodra Rusland in Oekraïne zou binnenvallen."

Nu Rusland de separatistische gebieden in het oosten heeft erkend en president Poetin van plan is om troepen te zenden "om de vrede te bewaren" in die gebieden, gaat het Westen over tot een eerste reeks sancties.

Maar de Duitse reactie rond Nord Stream 2 is vooral een symbolische sanctie, stelt Moniek de Jong. "Op dit moment is er geen directe invloed. Nord Stream 2 was sowieso nog niet in gebruik en het ziet ernaar uit dat de gasleveringen aan Europa gewoon blijven doorgaan via de andere leidingen in Oekraïne, Polen en Turkije." En experts zien Moskou niet meteen die gaskranen dichtdraaien.

"De sanctie is wel een sterk teken vanuit Duitsland dat de grens voor hen bereikt is en dat het land niet meer meegaat in het beleid van Rusland om Oekraïne als gasleverancier te omzeilen. Voor de Russische president Poetin is dit ook publiek pijnlijk aangezien de pijplijn op zijn wensenlijst stond", aldus De Jong.

Eerder een sanctie voor de galerij dus. Te meer omdat Nord Stream 2 niet definitief afgeschreven is. Als de spanningen tussen het Westen en Rusland weer wat afnemen, kan Duitsland wel het licht op groen zetten. 

Hoewel er nog geen gas via Nord Stream 2 naar Europa komt, kan je je afvragen of de Duitse sanctie een invloed zal hebben op de - nu al hoge - gasprijzen. Er kwam in dat licht al een dreigende tweet van de voormalige Russische president Medvedev. "Europeanen zullen zeer snel 2.000 euro per 1.000 kubieke meter natuurlijk gas betalen", aldus Medvedev.

Onrust en onzekerheid leiden sowieso tot een stijging van de prijzen. Maar experts denken niet dat de beslissing rond Nord Stream 2 een grote directe impact zal hebben. "De vraag is wat Rusland als tegenreactie gaat doen, als Rusland al een tegenreactie gaat doen", stelt Moniek de Jong. "Ik verwacht niet zo snel dat er meteen een stop wordt gezet op gastoevoer naar de Europese markt. Dat zou Rusland ook pijn doen. Bovendien zitten we nu ook aan het einde van het winterseizoen."

"Als er al een prijsstijging komt in die orde van grootte (waarmee Medvedev dreigt, red.), denk ik dat er dan ook nog andere factoren zullen moeten zijn. Bijvoorbeeld dat Rusland minder gas zou gaan leveren en dat er minder gas beschikbaar is van andere leveranciers. Er zal wel een prijsstijging zijn, maar niet in die orde die Medvedev aangeeft."

Met het dreigement van Medvedev ziet KBC-econoom Tom Simonts naar eigen zeggen dat de gasbevoorrading als wapen wordt ingezet. Maar wat Medvedev vooropstelt “is wel een heel grote sprong”. “Vandaag staan we ongeveer op 78 euro, dat is een kleine 9 procent meer dan gisteren en terug op het niveau van vorige week. Dat zou dus een gigantische sprong zijn en ik denk niet dat het reëel is. Rusland moet zijn gas ook kunnen verkopen aan iemand die het kan gebruiken”, stelt Simonts. 

Premier Alexander De Croo (Open VLD) ziet de tweet van Medvedev vooral als een vorm van intimidatie. "Maar het is wel zo dat gans Europa vandaag bezig is met haar energiestrategie te herzien. We waren die eigenlijk al aan het herzien de voorbije maanden. Het is duidelijk dat als er iets fundamenteel verandert – de betrouwbaarheid van Rusland op het gebied van energieleveringen – dan moet je daar rekening mee houden", klinkt het.

Voor België des te belangrijker want de federale regering beslist in principe volgende maand over de kernuitstap. En de huidige geopolitieke spanningen met Rusland worden meegenomen in de analyse. Premier De Croo wil "niet vooruitlopen" op de beslissing. "Maar het is belangrijk dat  je rekening houdt met alle elementen. En wat hier nu gebeurt, is overduidelijk een belangrijk element."