Oekraïense wetenschappers zijn bezorgd over de impact van een mogelijke Russische invasie op het wetenschappelijke onderzoek in het land. “Ik zit op een warme plek en er is internet. Ik weet alleen niet of dat morgen nog steeds zo is”.

De angst van veel wetenschappers is niet ongegrond. Toen Rusland in 2014 de Krim annexeerde, nam het ondertussen ook de verschillende wetenschappelijke instellingen over die er gevestigd waren. Het astrofysisch observatorium in Nauchny bijvoorbeeld. Het onderzoekscentrum is overgenomen door de Russische Academie van Wetenschappen. Onderzoekers vrezen dat de voortgang die sinds 2014 is geboekt verloren gaat door een nieuw conflict.

Voorwerpen voor zelfverdediging

Wetenschappers zijn bang voor een herhaling van 2014, toen werden meerdere projecten gestopt of overgenomen door Russische wetenschappers. Verschillende maatregelen – zoals het verzamelen van voorwerpen voor zelfverdediging – worden genomen. Ook worden mogelijke vluchtroutes gepland om wetenschappelijk onderzoek in veiligheid te brengen.

Yurri Danko, van de Sumy National Agrarian University, zegt dat meerdere collega’s speciale koffers hebben samengesteld met daarin belangrijke wetenschappelijke documenten. In het geval van een invasie kunnen ze snel vluchten naar het Westen. De onderzoekers willen volgens Danko absoluut niet werken voor het Russische regime. “In het geval van een invasie zullen we niet werken voor de vijand”.

De wiskundige Irina Yegorchenko, verbonden aan het Instituut voor Wiskunde in Kiev is er ook niet gerust op. “We weten dat we minder geld gaan hebben voor onderzoek, minder mogelijkheden om te reizen en nul kans op interne conferenties in Oekraïne”, zegt ze.

Banden met Rusland verbroken

De spanningen leidden er al toe dat 18 onderwijsinstellingen uit Loehansk en Donetsk verhuisd zijn naar andere delen van het land. Als gevolg hebben veel Oekraïense onderzoekers hun banden met Rusland verbroken en zijn nieuwe aangegaan met het Westen. “Het was pijnlijk om bestaande relaties te verliezen”, aldus Illya Khadzhynov, vicerector van de Vasyl’ Stus National University. 

Sommigen waren juist blij

Dat er in 2014 ook wetenschappers blij waren met de verandering bevestigt Alla Rostopchina, directeur van het astrofysische observatorium op de Krim. “Het observatorium heeft een lange en sterke relatie met de Russische astronomie en ik verwacht praktische voordelen. Ik hoop onze instrumenten te vernieuwen en kijk uit naar deelname aan Russische ruimteprojecten”.

De overname van de Russische Academie van Wetenschappen was destijds dus niet eenduidig negatief voor het wetenschappelijke veld in Oekraïne. 

(lp)