Heeft president Xi zich verslikt in zijn partnerschap met Poetin? De nadelen komen iets te snel bovendrijven
Kondigden de Chinese president Xi Jinping en zijn Russische collega Vladimir Poetin vlak voor de Winterspelen een uniek ‘partnerschap zonder grenzen’ aan, nu oorlog dreigt in Oekraïne houdt Peking zich opvallend afzijdig. Vier vragen over deze Chinese stilte.
1. Wat zegt Peking over Oekraïne en Rusland?
Niet veel. Het Chinese ongemak over deze crisis blijkt uit vage gemeenplaatsen over een diplomatieke oplossing. Terwijl Chinese diplomaten de vredesakkoorden van Minsk nog de enige uitweg noemden, had Poetin die al bij het grofvuil gezet.
Peking steunt Poetin in zijn verzet tegen uitbreiding van de NAVO, maar dat betekent niet dat China Oekraïne, een hofleverancier van maïs, tarwe en gevechtsvliegtuigen, zomaar onder de bus gooit. De Chinese buitenlandminister Wang Yi zei zaterdag dat Oekraïne geen frontlinie moet zijn maar “een verbindingsbrug tussen oost en west”, een verwijzing naar Chinese goederenspoorlijnen naar Europa die via Oekraïne lopen.
2. Waarom is China tegen oorlog in Oekraïne?
China is wars van alles wat de wereldhandel schaadt, zoals oorlog in een land waar China eind 2019 al 150 miljoen dollar had geïnvesteerd.
Territoriale integriteit is in China’s buitenlandbeleid altijd een heilig huisje, wegens enkele opstandige volkeren binnen de Chinese grenzen die ijveren voor een eigen staat. China gebruikt het verdedigen van zijn territoriale integriteit steevast als argument om aan andermans grenzen te knabbelen, bijvoorbeeld inzake de kwestie Taiwan en grensconflicten met India, Bhutan, Japan en in de Zuid-Chinese Zee. Spelen anderen hetzelfde spel, dan is China principieel tegen, vandaar dat Peking de Russische annexatie van de Krim in 2014 niet heeft erkend.
3. Helpt China Rusland de westerse sancties te weerstaan?
Dat doet Peking al door grote hoeveelheden gas te kopen die worden afgerekend in Chinese renminbi in plaats van dollars. Die energietransacties gaan zo buiten financiële sancties om. Met Chinese gasdeals ter waarde van 117 miljard dollar treft het stopzetten van Nordstream 2 Poetin minder hard.
De mogelijkheden om te profiteren van de toenemende Russische economische afhankelijkheid zijn echter beperkt, omdat Chinese banken niet willen dat ze worden afgesneden van het internationale financiële systeem. Washington waarschuwt nu al dat China Rusland niet ongestraft door de crisis zal loodsen.
Dat is geen grootspraak: in tegenstelling tot de EU en het Verenigd Koninkrijk kunnen de VS ook secundaire sancties opleggen aan derden die Amerikaanse strafmaatregelen omzeilen. En er lopen al zoveel Amerikaanse sancties tegen China dat Peking geen behoefte heeft aan meer.
4. Hoe gaat het verder met het informele bondgenootschap tussen Xi en Poetin?
Drie weken geleden leek dit autoritaire machtsblok tegen het Westen louter voordelen te hebben. Nu komen de nadelen boven, iets te snel naar Xi’s smaak.
Zo gooide de EU in ongekend harde bewoordingen China ineens op één hoop met Rusland. “Ze verkiezen het recht van de sterkste boven de rechtsstaat, intimidatie boven zelfbeschikking, dwang in plaats van samenwerking”, sprak de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen. Dat klinkt alsof Xi verbetering van de ernstig verstoorde relaties met de EU voorlopig kan vergeten.
Nu Washington wordt afgeleid komen de VS niet toe aan rivaliteit met China. Dat voordeel moet nog blijken. De oorlogsdreiging in Oekraïne leidt momenteel juist tot verhoogde internationale waakzaamheid over Xi’s ambitie om Taiwan als een afvallige provincie onder Chinese controle te brengen. Maar liefst drie regeringsleiders tegelijk (in Londen, Tokio en Canberra) wezen gisteren op het gevaar dat Peking zich zal vergrijpen aan Taiwan, als Poetin gemakkelijk wegkomt met zijn agressie tegen Oekraïne. Door Poetins optreden krijgt Taiwan dus juist meer aandacht.
Dit is niet naar de wens van Xi, die internationale politiek liefst benadert als een lopend buffet waar hij onbeperkt van alle gerechten kan genieten, zonder te moeten kiezen tussen Russische kaviaar, Amerikaanse kreeft, Oekraïense maiskolven of Europese bonbons. Waarschijnlijk vraagt Xi zich nu af of zijn pact met Poetin een briljante strategie op de lange termijn is of een tactische misrekening. Tot dat oordeel houden zijn ministers zich op de vlakte.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
