Russen nemen nucleaire site van Tsjernobyl en delen zuidelijke provincies in: dit is situatie op het terrein

Wat Rusland de voorbije weken ettelijke keren heeft ontkend, is dan toch gebeurd. Afgelopen nacht gaf de Russische president Vladimir Poetin het bevel tot een militair offensief in Oekraïne.

Kort na zijn toespraak startte een eerste golf bombardementen op verschillende militaire doelwitten en andere gebouwen in verschillende steden in Oekraïne. Het doel: het luchtafweersysteem van Oekraïne uitschakelen, zodat Rusland heer en meester is in het Oekraïense luchtruim. Enkele uren later startte ook een grondinvasie. Vanuit het oosten, noorden en zuiden van Oekraïne rukken Russische troepen stelselmatig op.

Rond de middag volgde dan een tweede golf bombardementen. Het gaat niet over zogenoemde tapijtbombardementen, waarbij steden platgebombardeerd worden, maar om precisiebombardementen. Rusland heeft naar eigen zeggen 83 "doelwitten op de grond" vernietigd, waaronder vliegvelden, commandoposten en een marinebasis. Daarmee zouden alle doelen die Rusland voor de eerste dag voor zichzelf gesteld had, bereikt zijn.

Het is duidelijk: de verwachte Russische inval is groter dan velen vreesden. Rusland beperkt zich niet tot de zelfverklaarde Volksrepublieken Donetsk en Loegansk in het oosten van Oekraïne, die in handen zijn van pro-Russische separatistische rebellen, maar valt ook elders in het land aan.

"Het gaat om een grootscheepse aanval op Oekraïne, op de militaire infrastructuur en grensposten. De bedoeling is, zo zei Poetin, om Oekraïne te demilitariseren, zodat het land geen gevaar meer kan vormen voor Rusland", legt VRT NWS-journalist en Rusland-kenner Jan Balliauw uit.

Hieronder geven we een overzicht van de luchtaanvallen op verschillende steden en militaire doelwitten en een overzicht van de invasie op de grond.

• De meest intense gevechten spelen zich af aan de frontlijn tussen het rebellengebied in het oosten van het land en het gebied dat door Oekraïne wordt gecontroleerd. De separatistische rebellen melden dat ze twee stadjes in het oosten van Oekraïne hebben ingenomen die tot gisteren buiten het door hen gecontroleerde gebied lagen, maar Oekraïne meldt dat het die twee steden weer veroverd zou hebben. Onafhankelijke bevestiging over de situatie daar is er nog niet.
  
• Er zijn vanmorgen explosies gehoord in verschillende steden in het oosten van Oekraïne: in Kramatorsk en Marioepol (beide in de provincie Donetsk, maar buiten de "Volksrepubliek Donetsk" - de zelfverklaarde republieken Donetsk en Loegansk hebben dezelfde naam als de provincies, maar de rebellen hadden tot nu maar een deel ervan onder controle), in Charkov, een stad van zo'n 1,5 miljoen inwoners in het noordoosten en in Dnipro, aan de Dnjepr-rivier.

De Russische aanval beperkt zich niet tot het oosten van Oekraïne. Ook in het centrum, zuiden en westen zijn explosies gehoord.

• Nabij de hoofdstad Kiev is de militaire luchthaven Hostomel (beter bekend als Antonov Airport) gebombardeerd, waar de militaire vliegtuigen en bommenwerpers van Oekraïne staan. Zowel tijdens een eerste reeks bombardementen vannacht als bij de tweede reeks rond de middag. Daarbij werd de luchthaven onder vuur genomen door Russische helikopters, die blijkbaar al tot in de regio rond Kiev zijn kunnen doordringen (zie beelden verderop in dit artikel). Die hebben ook paracommando's gedropt. Of de luchthaven nu in Russische handen is, is onduidelijk. Ze ligt op zowat 25 kilometer van de hoofdstad.
• Er was ook zwarte rook te zien boven het hoofdkwartier van de inlichtingendienst van het Oekraïense ministerie van Defensie, in het centrum van Kiev. In Kiev is intussen aan avondklok ingevoerd.
  
• Ook in Odessa, in het zuiden aan de Zwarte Zee, zijn explosies gehoord, wat kan wijzen op bombardementen daar. 
• En ook in Lviv, in het uiterste westen van het land, zijn vanmorgen explosies gehoord. Ook de laatste uren worden er voortdurend explosies gemeld. De voorbije dagen trokken verschillende landen hun diplomatiek personeel weg uit Kiev naar deze westerse stad, omdat ze dachten dat het daar veiliger zou zijn, maar blijkbaar ligt ook deze stad hevig onder vuur. Verschillende landen hebben intussen hun ambassadepersoneel naar het buitenland geëvacueerd.

Na de luchtaanvallen van afgelopen nacht en vanmorgen is het Russische leger vanuit verschillende hoeken aan een grondinvasie in Oekraïne begonnen. Er komen meldingen binnen van Russische troepen in het oosten, zuiden en noorden (vanuit Wit-Rusland) van Oekraïne.

• Volgens het Pentagon, het Amerikaanse ministerie van Defensie, zouden Russische troepen de grens tussen Wit-Rusland en Oekraïne zijn overgestoken, onder meer via de Oekraïense grensstad Senkivka, in de provincie Tsjernihiv. Dat zegt ook de Oekraïense overheid. Of het alleen om Russische troepen gaat of ook Wit-Russische, is nog niet helemaal duidelijk. Wit-Rusland heeft in elk geval aangekondigd dat zijn leger kan deelnemen aan de invasie, mocht Moskou daarom vragen.
• Oekraïne liet in de loop van de dag weten dat Russische troepen langzaam oprukken in de provincie Tsjernihiv, ten noordoosten van Kiev.
• Volgens de Oekraïense grensautoriteiten zouden Russische troepen vanuit Wit-Rusland ook de oblast (provincie) Zjitomir binnengetrokken zijn, ten westen van Kiev is dat. Met behulp van op vrachtwagens gemonteerde raketsystemen zouden ze hun weg proberen verder te zetten, aldus diezelfde autoriteiten.
• Russische troepen zouden ook de regio rond Kiev zelf intussen al zijn binnengedrongen, of dat tenminste proberen.
• Ook vanuit de Russische stad Belgorod, meer naar het oosten en ten noorden van de Oekraïense stad Charkov, zouden al troepen Oekraïne binnengetrokken zijn, tot vlak bij Charkov. Beelden tonen daar zware gevechten, met tientallen vernietigde tanks en gepantserde voertuigen.
• Ook zijn er beelden van Russische pantservoertuigen die vanuit het door Rusland geannexeerde Krim-schiereiland in het zuiden Oekraïne binnenrijden en naar het noorden optrekken. Russische troepen zouden vanuit de Krim al meer dan 130 km vooruitgeschoven zijn. Ze zouden daarbij al een groot deel van het zuidoosten, van aan de Krim tot aan Marioepol en tot aan de Dnjepr-rivier ingenomen hebben. Dat zou betekenen dat de Oekraïense troepen die in het oosten van Oekraïne gestationeerd zijn om tegen de pro-Russische rebellen te vechten, nu zowel vanuit het oosten als vanuit het zuidwesten aangevallen zouden kunnen worden door de Russen - en zelfs vanuit het noorden vanuit de streek rond Charkov (zie video met uitleg door Bert De Vroey voor een beter zicht op deze ontwikkeling).
• Aan de Dnjepr hebben de Russen ook al een waterkrachtcentrale ingenomen.
• Volgens lokale autoriteiten zijn delen van de oblast Cherson niet langer onder controle van Oekraïne. Dat is de provincie die grenst aan de Krim.
• Er zou ook sprake zijn van Russische troepen in Odessa en Marioepol. De buitenwijken van Marioepol lagen in de namiddag zwaar onder vuur. 
• De Oekraïense president bevestigt dat Russische troepen de nucleaire site van Tsjernobyl hebben ingenomen, ten noorden van Kiev. Op die plek vond in 1986 een enorme nucleaire ramp plaats, met gevolgen in grote delen van Europa.

Berichten over doden en gewonden zijn momenteel moeilijk onafhankelijk te bevestigen, zoals wel vaker in gewapende conflicten. Volgens een raadgever van de Oekraïense president zouden tijdens de eerste uren van de Russische invasie minstens 40 soldaten en een tiental burgers gedood zijn. Het Oekraïense ministerie van Volksgezondheid meldt dat er 57 Oekraïners zijn omgekomen. 169 Oekraïners raakten gewond.

Uit Charkov komen meldingen binnen dat daar al zeker 1 burgerslachtoffer zou zijn gevallen, een jongen in een appartementsgebouw. In Odessa zouden 18 militairen gedood zijn, zeggen de lokale autoriteiten daar. Later op de dag meldden regionale autoriteiten dat er 13 burgers en 9 soldaten zijn omgekomen bij gevechten in het zuiden van het land. In de stad Vuhledar, op 60 kilometer van Donetsk in Oost-Oekraïne, zouden twee mensen zijn omgekomen voor een ziekenhuis.

Ook tegenslagen en successen op het terrein die door de strijdende partijen geclaimd worden, zijn in het heetst van de strijd moeilijk te checken. Oekraïne claimt dat het vanmorgen 50 Russische militairen heeft gedood in de omgeving van Loegansk. 6 Russische vliegtuigen zouden zijn neergehaald en in de buurt van Charkov zouden 4 Russische tanks zijn verwoest. Maar het Russische leger ontkent dat.

Volgens Rusland is de luchtafweer in Oekraïne al uitgeschakeld en wordt er aan de grenzen geen weerstand geboden. 

Al ruim 100.000 mensen zijn hun huis ontvlucht, zegt het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de VN (UNHCR), dat beklemtoont dat het nog om een ruwe schatting gaat. Verschillende duizenden Oekraïners zijn een van de westelijke landsgrenzen overgestoken. In Polen zouden ruim 15.000 mensen zijn aangekomen, in Moldavië ruim 4.000.

De oorlog wordt ook online gevoerd. Zo zijn er opnieuw berichten dat er cyberaanvallen worden uitgevoerd op verschillende overheidswebsites. 

"Wat we ook horen, is dat tal van computers in Oekraïne geïnfecteerd zouden zijn met een virus dat zou toelaten al die pc's te wissen", zegt VRT NWS-journalist Bram Vandeputte. "Dat zou je kunnen vergelijken met een digitale atoombom die valt op bedrijven. Als dat gebeurt, zijn die compleet buiten werking. Dus dat zou in de komende uren of dagen ook een impact kunnen hebben."