‘Poetin maakt misbruik van de bittere realiteit dat het Westen niet kan tussenkomen’: journalist Maarten Rabaey

Volg alle ontwikkelingen in Oekraïne via onze liveblog.

Welk soort oorlog is het Russische leger begonnen?

“Zoals het er nu naar uitziet begon het Russische leger een grootschalige aanval om de ruggengraat van de Oekraïense defensie te breken. Er vinden gerichte bombardementen op militaire doelwitten plaats rond grote steden zoals Kharkov en Dnipro, op alle militaire luchthavens en het afweergeschut. 

“Er zijn ook berichten over Russische tanks die de noordelijke grenspost Senkivka met Wit-Rusland zijn overgestoken, wat kan betekenen dat ook een grondoffensief tegen, of militaire blokkade van, de hoofdstad Kiev het doel is. Er zouden ook Russische tanks zijn gesignaleerd in de strategische havenstad Mariupol aan de Zwarte Zee. De informatie is soms nog schaars. De Russen zetten immers ook cyberaanvallen in waardoor veel communicatiemiddelen niet meer werken.

“Dit is hoe dan ook het begin van de grootste oorlog op het Europese continent sinds de Balkan-oorlogen van de jaren 90, en mogelijk zelfs sinds de Tweede Wereldoorlog. Er dreigt een bloedbad als dit niet gestopt zal worden. Het tv-beeld dat me nu het meest bijblijft is niet dat van explosies aan de horizon, maar van bange kinderen in een schuilkelder. De Russen zeggen nu dat ze geen burgers bestoken, maar schrokken de voorbije jaren in het Syrische conflict helaas niet terug van aanvallen waarbij ook talrijke onschuldige burgers stierven.”

Waarom doet Poetin dit?

“Dit is de wraakactie van een autoritaire leider en diens entourage die er niet mee om kan dat de Russische invloed in Europa afneemt. In een tv-toespraak voor zijn bevolking noemde Poetin dit een ‘speciale militaire operatie’ om Oekraïne te ‘demilitariseren’. Poetin riep het Oekraïense leger ook op de wapens neer te leggen. Hij lijkt duidelijk te denken dat deze aanval het moraal van de troepen zou kunnen breken, een shock & awe-effect dat volgens hem kan leiden tot overgave. 

“Vorige maandag zei Poetin ook al dat hij Oekraïne geen land vond maar een regio toebehorend tot Rusland. Hij lijkt van plan het land met alle mogelijke middelen terug in de Russische invloedssfeer te brengen. Daar denkt hij irrationeel over. Oekraïne is een onafhankelijk land dat in 2014 de laatste pro-Russische president verjaagde, daarop de Krim ingenomen zag worden en al die jaren pro-Russische troepen bestreed in het oosten. Sindsdien zijn ze nationalistischer dan ooit. Ze zijn zich al maanden aan het voorbereiden om terug te vechten. Zelfs burgers kregen wapens.”

Wat betekent dit voor de wereld?

“Deze invasie is een nachtmerrie, in de eerste plaats voor Oekraïne maar ook voor Europa en de wereld. Terwijl de Russische aanval begon, vond in New York nog een vergadering plaats van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Dit is het orgaan dat na WOII is opgericht om geschillen tussen de grootmachten uit te praten. De permanente leden zijn kernwapenstaten, waaronder Rusland. 

“Het feit dat Poetin deze aanval ondernam terwijl er een debat bezig was is niet meer of minder dan een middelvinger naar de internationale rechtsorde zoals we ze kennen. De aanval is des te erger omdat ze ongeprovoceerd was. Oekraïne heeft niemand zitten bedreigen, integendeel. De omsingeling van hun land begon al maanden geleden en sindsdien zijn er voortdurend diplomatieke bemiddelingspogingen geweest. Poetin legt ze allemaal naast zich neer.”

Er is nu een oorlog begonnen op ons continent, Europa. Wat kunnen wij doen? Nog meer economische sancties?

“De EU zal samen met de VS nu de strengst mogelijke economische en financiële sancties tegen Rusland nemen. De Russen kunnen bijvoorbeeld volledig of gedeeltelijk uitgesloten worden van het internationale betalingsverkeersysteem, SWIFT. Of we beslissen om hun gasleveranties tijdelijk te weigeren. Dit kan helaas ook veel gewone ondernemers en gezinnen treffen, zowel hier als in Rusland, maar nu is het moment om Poetins financiële levensaders volledig af te knijpen waardoor zijn oligarchen hem misschien op andere gedachten brengen. Dit zal ook ons geld kosten maar als dat de prijs is die we moeten betalen om onschuldige mensenlevens te redden en een uitbreiding van het conflict te stoppen, dan moet dat maar.

“Een probleem is wel dat de Russen de voorbije jaren grote reserves hebben aangelegd. Ze kunnen dus nog een tijdje doorgaan. Het risico bestaat ook dat ze aankloppen bij China en daarvan steun krijgen. De reactie van Peking wordt dus heel belangrijk.”

Kunnen we militair iets doen?

“De EU en de NAVO, waar wij lid van zijn maar Oekraïne niet, kunnen helaas niet rechtstreeks militair tussenbeide komen. Dat zou leiden tot een wereldoorlog tussen kernwapenstaten. Poetin maakt nu schandelijk misbruik van die bittere realiteit. Toch betekent dat niet dat we aan handen en voeten gebonden zijn. De NAVO zie ik vandaag nog extra reactie-eenheden mobiliseren om de oostelijke flank van de alliantie, die grenst aan Oekraïne, te beveiligen. Mogelijk gaan daar ook een 300-tal Belgische militairen naartoe die al klaar staan. Dit zal wel puur defensief zijn om Oekraïnes buurlanden als Polen, Slowakije, Hongarije, Roemenië, en Bulgarije te beveiligen. Veel meer dan lijdzaam toekijken zullen ze op dit moment wel niet kunnen doen. 

“Landen kunnen ook nog bilateraal wapens leveren aan Kiev maar door de oorlog zal er geen luchtverkeer meer zijn. En wat zullen we doen als pakweg een Europees wapentransport getroffen zou worden door een Russische raket? Dit worden aartsmoeilijke dilemma’s.”

Dreigt er ook een humanitaire catastrofe?

“Helaas. We bereiden ons daar best meteen op voor. De kans dat er binnen Oekraïne en naar buurlanden grote vluchtelingenstromen op gang komen, staat vast. Deze mensen zullen nood hebben aan menswaardige opvang en gewonde slachtoffers zullen nood hebben aan medische hulp. De EU zal solidair moeten zijn, ook wij, om ze onderdak te geven en desnoods medisch te verzorgen.”