Veel Belgische bedrijven voelen nu al impact oorlog Oekraïne: "Ons personeel zit in een schuilkelder of is op de vlucht"

Om te beginnen eerst dit: elk bedrijf (en persoon) ondervindt natuurlijk hinder van de oorlog in Oekraïne. Door de inval van de Russen zijn de energieprijzen weer fors gaan stijgen. Elk bedrijf moet verwarmen en voor bedrijven die veel energie verbruiken, zoals de chemiesector, weegt het extra zwaar.

Maar ook op andere manieren worden bedrijven getroffen. Doordat ze afhankelijk zijn van Russische of Oekraïense import of omdat ze vestigingen hebben in Oekraïne. We belden een aantal van die bedrijven en sectoren op.

Oekraïne wordt de "graanschuur van Europa" genoemd, omdat er zo veel graan wordt verbouwd. Ons land voert dat graan niet rechtstreeks in, maar omdat de aanvoer van graan uit Oekraïne door de inval van Rusland is gestokt, zijn de graanprijzen spectaculair gestegen.

De prijzen zaten al in de lift door de stijgende energieprijzen, maar daar komt deze oorlog dus nog bovenop. Sinds half februari is de prijs voor tarwe al met 17 procent gestegen, voor maïs met 12 procent. 

De Boerenbond ziet vooral een probleem voor onze pluimvee- en varkensboeren. Graan wordt daar gebruikt als veevoeder. Hoe meer de voeding voor de dieren kost, hoe kleiner de winstmarges. "We zien nu een perfecte storm: stijgende energieprijzen, een mindere oogst door te veel regen en nu deze oorlog", zegt woordvoerster Vanessa Saenen.

Het Leuvense bedrijf Materialise dat gespecialiseerd is in 3D-printen, heeft een vestiging in Kiev, de hoofdstad van Oekraïne, die nu zwaar onder vuur genomen wordt door het Russische leger. 

"De situatie is er heel slecht", zegt CEO Wilfried Vancraen. "Wij zijn in eerste instantie bekommerd om onze 400 werknemers daar. Wij houden zoveel mogelijk contact met hen. Een deel van hen is op de vlucht, een ander deel zit in schuilkelders in Kiev, sommigen zitten nog thuis. Er zijn ook mensen die opgeroepen worden voor het leger of die zich daar vrijwillig aanmelden."

"Een heel deel van de mensen is nog aan het werk", zegt Vancraen. "Dat is heel bewonderenswaardig in deze omstandigheden. We hebben hen gezegd dat ze niet hoeven te werken, maar in de eerste plaats moeten zorgen dat zij en hun familie in veiligheid zijn. We willen hen in de eerste plaats helpen."  

De klanten van het bedrijf zullen hier niet veel van merken. "Materialise heeft wereldwijd vestigingen. We hebben soortgelijke teams in Maleisië en Colombia. Die zijn nu een heel deel van het werk aan het overnemen. Op die manier kunnen we de continuïteit naar onze klanten garanderen."

Materialise had zich voorbereid op moeilijkheden. "Sommigen van onze werknemers waren al gevlucht naar Polen, waar we ook een afdeling hebben of naar een backoffice in het westen van Oekraïne waar we minder problemen verwachten, maar wat er nu gebeurt, overtreft alles. Het is nog erger dan het worstcasescenario."

Ook de fruittelers in Limburg ondervinden problemen. Enerzijds geraakt niet al het fruit nog tot in Oekraïne en Rusland, anderzijds zijn er ook mensen met Oekraïense roots die hier aan de slag zijn. Fruitteler Cindy Ools uit Nieuwerkerken heeft een Oekraïens koppel in dienst. Zij werken met tijdelijke contracten en zouden eigenlijk binnenkort moeten terugkeren naar hun thuisland. 

"Zij zijn nu van half januari hier om ons fruit te helpen sorteren. Ze mogen hier maar 90 dagen blijven", zegt Ools. "Ze hebben begin deze week nog contact gehad met hun familie. Broers en vaders worden opgeroepen om naar het front te gaan en zussen en moeders zijn op de vlucht. Ondertussen kunnen ze hun familie niet meer bereiken." Ools wil er alles aan doen om het koppel hier zo lang mogelijk te houden, maar de wetgeving laat dat niet toe. 

Bij bierbrouwer Huyghe uit Melle, bekend van het bier Delirium Tremens, zijn er vooral economische gevolgen. De export van bier naar Rusland maakt 2 à 3 procent uit van hun omzet. "Het was een mooie opkomende markt voor speciale bieren", zegt CEO Alain De Laet. "Wij riskeren die markt volledig te verliezen als de grenzen sluiten en er Europese sancties komen." 

Hij vreest ook voor problemen met betalingen vanuit Rusland, als Rusland uit Swift gegooid wordt. Swift regelt voor een groot stuk het internationale betaalverkeer, als Rusland geen toegang meer heeft, zullen internationale betalingen niet kunnen doorgaan. "Wij geven 30 à 60 dagen krediet aan onze importeurs, maar wat als ze plots niet meer kunnen betalen?"

Ook de prijs voor mout, een van de grondstoffen van bier, zal stijgen. "Oekraïne is de graanschuur van Europa. Dat zal de prijzen van de grondstoffen beïnvloeden. We verwachten daar serieuze prijsstijgingen." 

En dan is er nog het flessentekort. "Sinds de coronacrisis staan de leveranciers van flessen serieus onder druk. Wij hadden een alternatief gevonden via Rusland. Wij kopen daar 14 à 15 miljoen flessen per jaar. Als dat stilvalt, moeten we het in Europa gaan zoeken en daar zijn flessen moeilijk te vinden. Rusland was een heel belangrijke ader voor onze brouwerij." 

Een sector die potentieel zwaar getroffen kan worden door deze oorlog is de diamantsector. Voor ruwe diamant is Rusland leverancier nummer 2, na Botswana. Vorig jaar kwam voor bijna 2 miljard aan Russische diamanten ons land in. Sancties tegen Rusland kunnen voor de diamantsector dus extra zwaar doorwegen. 

Vooral een verbanning van Rusland uit het eerder genoemde Swift zou een ramp betekenen voor de sector. Diamanten moeten uiteraard worden betaald en het gaat om gigantische bedragen. Zonder Swift zou dat eigenlijk onmogelijk worden.

Eind vorig jaar was er een rush op diamanten door corona. Mensen konden veel minder doen en hadden meer geld over voor bijvoorbeeld juwelen. Daardoor zijn de voorraden aanzienlijk geslonken. Het stilvallen van de invoer vanuit Rusland zou al snel voor schaarste kunnen zorgen.