Ferguson vangt zijn schrijven in The Spectator aan met een paar bedenkingen over de aanpak van westerse leiders om een Russische invasie van Oekraïne te voorkomen. Zo is hij geen voorstander van dreigen met sancties (“dreigementen die Poetin niet afschrikten”). En al helemaal niet van de tactiek om “inlichtingen te publiceren over de waarschijnlijke timing en aard van de Russische aanval”. Dat noemt hij “een soort magisch denken”: “Alsof openbaar maken wanneer Poetin zou binnenvallen het minder waarschijnlijk zou maken dat hij dat zou doen.”

“Niemand zou aan Oekraïnes kant vechten”

Onderhandelen om een oorlog te voorkomen, moest met meer sérieux gebeuren, meent Ferguson. “Degenen die een oorlog vrezen, benaderen diplomatie op de verkeerde manier, alsof het een alternatief is voor oorlog. Daardoor ontstaat het waanidee dat, zolang de besprekingen worden voortgezet, een oorlog wordt afgewend.”

“Maar tenzij je bereid bent uiteindelijk zelf geweld te gebruiken, zijn onderhandelingen slechts een uitstel van de agressie van de andere partij”, klinkt het. “Oorlog kan alleen worden voorkomen als je vreedzaam toegeeft wat de agressor bereid is met geweld te nemen.”

Dat Poetin al een tijdje een oorlog aan het voorbereiden is, is volgens Ferguson onbetwistbaar. “Poetin heeft al enige tijd geleden tot een oorlog tegen Oekraïne besloten, waarschijnlijk in juli, toen hij een lang essay publiceerde, ‘Over de historische eenheid van de Russen en de Oekraïners’, waarin hij tendentieus betoogde dat de Oekraïense onafhankelijkheid een onhoudbare historische anomalie was. Dit maakte (…) duidelijk dat hij een overname van het land overwoog.”

En: “Nog voordat Poetins essay verscheen, had Rusland ongeveer 100.000 troepen ingezet nabij de noordelijke, oostelijke en zuidelijke grenzen van Oekraïne.” Ook hier laakt Ferguson weer de reactie van het westen: “De reactie van de VS en de EU was dat zij duidelijk maakten dat Oekraïne nog ver verwijderd was van lidmaatschap van de NAVO of de EU, waarmee zij Poetin bevestigden dat niemand aan Oekraïnes kant zou vechten als hij door zou gaan met zijn geplande onderdrukkingsoorlog.”

Peter de Grotes doel

Hoe gaat het nu verder? Het blijft koffiedik kijken. Maar: “Een veel gehoorde bewering is dat Poetin vastbesloten is om de Sovjet-Unie te doen herleven”, stipt de historicus aan. En “het is waar dat Poetin in 2005 de ineenstorting van het Sovjetimperium ‘de grootste geopolitieke catastrofe van de eeuw’ noemde. Maar in feite is het het tsaristische Russische Rijk dat Poetin uit de dood probeert te doen herrijzen. Peter de Grote is zijn held, veel meer dan Stalin.”

Wat was namelijk Peters doel? “In essentie, van Rusland een Europese grootmacht maken die zich kan meten met Oostenrijk, Groot-Brittannië, Pruisen en Frankrijk” – zowel op militair als op economisch en bureaucratisch vlak.

“Geen historicus zal betwisten dat hij daarin is geslaagd. In de Slag bij Poltava (8 juli 1709) behaalde tsaar Peter de belangrijkste overwinning van zijn bewind: hij versloeg het leger van Karel XII van Zweden, dat in de 17e eeuw een van de grote mogendheden was geweest.” Frappant: Poltava ligt ongeveer 322 kilometer ten oosten van Kiev, niet ver van Luhansk en Donetsk.

Dit, schrijft Ferguson, is de geschiedenis die “de huidige tsaar Vladimir inspireert, veel meer dan de donkere hoofdstukken van Stalins schrikbewind, die (…) voor altijd geassocieerd zullen worden met de Holodomor, de genocidale, door mensen veroorzaakte hongersnood die Oekraïne werd aangedaan in naam van de collectivisering van de landbouw.”

Fantast

Is Poetin dan niet meer dan een “fantast” als hij zich de erfgenaam van Peter I waant? “Niet noodzakelijkerwijs”, denkt de Schot.

“Het is waar dat de Russische economie kleiner is dan die van Zuid-Korea, en slechts een vijfde van die van Amerika. Maar als we dezelfde methode gebruiken om de defensie-uitgaven te ramen – en daarbij rekening houden met het feit dat Russische soldaten en uitrusting aanzienlijk goedkoper zijn dan hun westerse tegenhangers – dan blijkt Rusland, volgens een studie uit 2019: ‘De op drie na grootste militaire spender ter wereld, na de VS, China en India… De Russische generale staf haalt veel meer capaciteit uit zijn militaire uitgaven dan veel andere, duurdere legers’ – waaronder die van Groot-Brittannië en Frankrijk.”

Rusland onder Poetin is “weer een grote mogendheid geworden”, aldus Ferguson. “Dat is precies waarom hij oorlogen heeft kunnen voeren en winnen in Georgië, Oekraïne en Syrië. Daarom is hij nu in staat een grootschalige invasie in Oekraïne te plegen.”

Ongetwijfeld zullen de westerse leiders nog meer “wanhopige, diplomatieke weesgegroetjes slaken”, werpt de academicus op, maar Poetin is vastbesloten door te zetten met zijn oorlogsplan.

Blitzkrieg

Wat is de strategie van die oorlogsvoering? “Een blitzkrieg die erop gericht is maximale schade toe te brengen aan de Oekraïense strijdkrachten en andere militaire middelen”, meent de prof. Die zal dan weer worden gevolgd door “een regimeverandering waarbij Volodymyr Zelensky wordt vervangen door iemand die meer lijkt op Viktor Janoekovitsj, de corrupte satraap die precies acht jaar geleden tijdens de ‘Euromaidan’-revolutie omver werd geworpen.”

Misschien overweegt Poetin Oekraïne op te delen, schrijft Ferguson nog, maar hij voorziet “geen volledige Anschluss.” Het doel van de Russische autocraat lijkt te zijn de Oekraïense ambities om het nieuwe Polen te worden aan flarden te schieten: “Hij kan dat bereiken door Oekraïne te veranderen in ‘Wit-Rusland Zuid’ – een land waar, net als in Rusland, na 1991 alleen dingen zijn veranderd om in wezen hetzelfde te blijven.”

(evb)