Akkoord over automatisch statuut voor Oekraïense vluchtelingen, zegt Mahdi

Het zijn schrijnende beelden. Wenende mannen aan de Poolse grens. Vrouwen met jengelende kinderen, wat ze konden meenemen nog snel in een paar plastic zakjes geduwd. En aan de Oekraïense kant kilometerslange colonnes van auto’s die aanschuiven om weg te vluchten van het geweld.

Volgens de Verenigde Naties zijn zo’n 400.000 Oekraïeners al op de vlucht geslagen voor de Russische inval. Als de oorlog nog lang duurt, kan dat aantal oplopen tot 5 miljoen, is de schatting. De Europese Unie gaat zelfs uit van 7 miljoen mensen die hun huis kwijtraken. Voorlopig kunnen ze terecht in hun buurlanden. Een slordige 200.000 mensen in Polen, de rest in Slovakije, Hongarije, Roemenië en Moldavië. De vraag is hoelang die buurlanden die mensenstroom nog aankunnen.

Automatische bescherming

Op Europees niveau wordt alleszins druk onderhandeld wat er moet gebeuren. De Raad van Europese ministers van Binnenlandse Zaken en Migratie stak zondag de koppen bijeen en vraagt de Commissie een voorstel te doen om Oekraïners een automatisch beschermingsstatuut toe te kennen.

Dat kan op basis van een nooit eerder gebruikte Europese richtlijn uit 2001. Als Europa dat systeem activeert, kunnen Oekraïners een tijdelijk verblijfsrecht krijgen in Europa van minstens een jaar. Het statuut kan met maximaal twee jaar verlengd worden, maar eigenlijk gaat het erom dat die mensen zodra het kan weer veilig naar huis kunnen keren.

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) is alvast helemaal gewonnen voor het idee en drong er bij zijn collega’s stevig op aan om er werk van te maken, waar volgens hem zondagavond een “overgrote meerderheid” mee akkoord ging. “De Europese Unie heeft een krachtig instrument in handen als oplossing. Het is logisch dat het gebruikt wordt om mensen snel een veilige haven te geven.”

Voor de top gaf hij aan dat België desnoods op eigen houtje met zo’n statuut zou komen. Zo ver is het uiteindelijk niet gekomen. Donderdag komen de migratieministers opnieuw bijeen voor de volgende stap.

In afwachting daarvan laat Mahdi een taskforce de nodige voorbereiding doen. Want in België zijn dan wel veel mensen bereid om vluchtelingen op te vangen, daar komt wel wat papierwerk bij kijken. Die mensen moeten ingeschreven worden bij de gemeente. En hoe gaat dat precies met sociale rechten? “Maar het allerbelangrijkste is nu dat chaos wordt vermeden”, zegt Mahdi. “Daarom moet Europa een leidende rol spelen.”