Wie voelt klimaatverandering het meest? Nieuw rapport maakt gevolgen voor mens duidelijk

Afgelopen zomer verscheen er toch ook al een klimaatrapport?

“Klopt. Dat rapport ging over de harde cijfers onder klimaatverandering. De belangrijkste conclusie was toen dat de aarde op dit moment al 1,1 graad is opgewarmd door toedoen van de mens, en dat de 1,5 graad waarschijnlijk binnen tien jaar wordt aangetikt. Voor 2021 werd een opwarming van 2,7 graden voorspeld en een gemiddelde zeespiegelstijging van tussen de 44 en 76 centimeter.

“Het nieuwe rapport heeft een andere focus: het zal gaan over de gevolgen en risico’s van de opwarming van de aarde. Voor de natuur, maar vooral voor de mens. Hoe beïnvloedt klimaatverandering de voedselvoorziening, de beschikbaarheid van water, de economie, gezondheid, migratiestromen en armoede? Op al die vragen formuleren 270 wetenschappers een antwoord.”

Wanneer verscheen zo’n soort rapport voor het laatst?

“Het IPCC geeft ongeveer iedere zeven jaar een tussenstand van de wetenschappelijke kennis over het klimaat. De laatste keer dat een alomvattend rapport over de effecten van klimaatverandering uitkwam, was in 2014.”

Wat was vorige keer het grootste nieuws?

“Om te beginnen was er aandacht voor de landbouw: vooral in warme, arme landen zullen de opbrengsten achteruitgaan, verwachtten de wetenschappers. Ze hadden berekend dat betere oogsten in koelere streken daar niet tegenop zouden wegen.

“Een minstens zo zorgelijke verwachting was dat burgeroorlogen, spanningen tussen landen en de vluchtelingenstromen zouden toenemen door klimaatverandering. Vanwege het gebrek aan voedsel, of van water, of doordat overstromingen of stormen de basis onder een mensenleven vandaan slaan.

“Belangrijke noot: dit soort uitspraken zijn een stuk minder zeker dan die over de temperatuur- of zeespiegelstijging an sich.”

Wat zal er deze keer in staan?

“Waarschijnlijk bouwen de wetenschappers voort op het rapport van hun collega’s van afgelopen zomer. Toen was meer dan voorheen aandacht voor regionale verschillen. Niet overal warmt de aarde even snel op, of stijgt de zeespiegel even snel. Ook komen de gevolgen van klimaatverandering niet overal even hard aan. Dat zal in dit rapport inzichtelijk worden: wie het hardst geraakt wordt.”

Hoe komt zo’n klimaatrapport tot stand?

“De wetenschappers die erbij betrokken zijn zetten met elkaar de wetenschappelijke artikelen die de afgelopen jaren verschenen op een rij, en plakken vervolgens een stempel op de uitspraken die ze doen: van een lage tot een hoge betrouwbaarheid. In de laatste weken voordat het rapport verschijnt, nemen ambtenaren uit de deelnemende landen de samenvatting door. Dat gaat zin voor zin. Elk land probeert zijn eigen accenten te leggen, maar wetenschappelijke studies vormen steeds de basis.”

Wat is de politieke betekenis van dit rapport?

“Als nog eens duidelijk wordt dat arme, weinig ontwikkelde landen onevenredig getroffen worden door klimaatverandering, geeft hen dat extra munitie in het debat over de compensatie die rijke landen hen verschuldigd zijn. Tot nu toe is afgesproken dat rijke landen 100 miljard dollar per jaar bijdragen aan het opvangen en tegengaan van klimaatverandering in andere landen - een som die overigens nog nooit daadwerkelijk is overgemaakt. Maar arme landen vinden dat niet genoeg, en met het nieuwe rapport kunnen ze hun pleidooi kracht bijzetten. De verwachting is dat dit onderwerp hoog op de agenda zal staan tijdens de jaarlijkse klimaattop, die in het najaar plaatsvindt in Egypte.