10 voorlopige conclusies na 4 dagen oorlog in Oekraïne: Jonathan Holslag analyseert

• Een invasie van een land en grote steden gaat onvermijdelijk langzaam. Tijdens operatie Desert Storm in Irak namen de lucht- en grondcampagnes ongeveer een maand in beslag zonder de hoofdstad Bagdad te bereiken. De aanval op de Tsjetseense hoofdstad Grozny in december 1994 en januari 1995 duurde ruim twee maanden, de slag bij Mosoel in Irak meer dan een half jaar, en de slag bij het Syrische Aleppo (de fase met Russische steun) duurde een jaar.

• Het is moeilijk om al een balans op te maken. Er zijn significante verliezen aan beide kanten, maar we bevinden ons in de aanvangsfase waarin beide partijen nog niet al hun gewicht in de schaal hebben geworpen.

• Rusland heeft op dit moment minder dan de helft van de gemobiliseerde troepen effectief in Oekraïne, maar heeft belangrijke bruggenhoofden weten te vestigen: nabij de contactlijn, Charkov, ten noorden van de Krim en ten noorden van Kiev. Een groot stuk van de tanks en artillerie alsook luchtcapaciteit (zowel fixed als rotary) is nog niet ingezet. Cyber- en elektronische campagnes blijven beperkt.

• Rusland heeft vooralsnog zo’n 200 raketten afgevuurd (standoff-campagne). Daarmee heeft het radars, luchtafweer en commandocentra hard getroffen, maar nog niet volledig uitgeschakeld. Rusland heeft nog steeds geen bewegingsvrijheid in het Oekraïense luchtruim en zal dat wellicht ook niet snel bekomen. Heli’s en Su-25 zijn relatief kwetsbaar voor het soort van luchtdoelwapens dat het Westen heeft aangeleverd.

• Cruciaal worden bruggenhoofden nabij Kiev: langsheen de E-95 en de luchthavens van Gostomel en Vasilkyv. Die zijn belangrijk om de komende dagen follow-on-troepen rond Kiev te krijgen. Dat is deels geslaagd in het noorden van de E-95 en rond Gostomel.

• Afhankelijk van de snelheid waarmee die bruggenhoofden verder worden gevestigd, zal het offensief op Kiev volgen. Het onthoofden van de regering betekent wellicht dat Rusland met speciale operaties zal proberen snel doelen te verlammen en uit te schakelen, maar dat blijft een hachelijke onderneming in stedelijk gebied. Eens de follow-on-troepen bij Kiev staan, zal het echter snel moeten gaan, waardoor de kans op een frontale aanval – eerst in sub-stedelijke gebieden - aanzienlijk is. Een snelle Russische overwinning in Kiev is geen certitude.

• Als het Russische offensief vertraagt en Westerse steun (wapens en inlichtingen) doorslaggevend blijkt, ontstaat een risico op escalatie buiten Oekraïne. Rusland kan proberen die steun te ontraden door elders druk te zetten (Moldavië, Bosnië, Baltische staten of via cyberaanvallen), maar ook middels nucleaire afschrikking. Dat laatste is riskant, maar blijft een belangrijke plaats innemen in de Russische doctrine. Het is geen zekerheid, maar wel een scenario waar we rekening mee moeten houden.

• De bredere internationale context: hoewel het Russische doel was om de positie van de NAVO te verzwakken, volgt het omgekeerde. NAVO-aanwezigheid in het Oosten wordt ongezien en landen als Finland schurken dichter tegen de NAVO aan. China en India blijven voorlopig op de wip zitten. China zal de voortgang van het conflict afwachten en wil niet op het verkeerde paard wedden, maar helt sowieso naar Rusland.

• President Poetin heeft meer dan ooit zijn politiek overleven op het spel gezet. Rusland heeft nog steeds goede kaarten, maar een langdurig, kostelijk conflict, met daarbovenop sancties, de versterking van de NAVO, lauwe steun uit Azië en scepsis binnen eigen gelederen maken dat hij snel militaire winst moet boeken. Indien dat niet het geval is, blijft het zeer moeilijk inschatten hoe hij zal reageren: onderhandelen of verder escaleren.

• Deze crisis kan op verschillende manieren evolueren. Niets ligt vast, noch de overwinning noch de nederlaag. De inzet is groot en de risico’s op escalatie evenzeer. We mogen niet defaitistisch zijn, maar vanuit een nuchtere inschatting van de risico’s moeten we ons wel grondig beraden over mogelijke reactie in geval van toekomstige escalatie en hoe we onze weerbaarheid tegen de fall-out van deze crisis kunnen vergroten. Op korte termijn zal de Russische crisis de economische malaise in Europa vergroten: inflatie, beperkte groei, begrotingsproblemen, enzovoort. Maar niets bepaalt nu dat het Oekraïne of het Westen de verliezer moet worden.